Ποιος ήξερε ότι οι αμερικανικές αρχές είχαν πρόσβαση σε οικονομικά δεδομένα, μέσω της εταιρείας SWIFT, και πότε; Οι κοινοβουλευτικές επιτροπές για τις Πολιτικές Ελευθερίες, τη Δικαιοσύνη, τις Εσωτερικές Υποθέσεις και για τα Οικονομικά και Νομισματικά Θέματα προσπάθησαν να απαντήσουν σ’αυτές τις ερωτήσεις και να εντοπίσουν νομοθετικά κενά, κατά τη διάρκεια ακρόασης που έγινε την Τετάρτη. Οι ευρωβουλευτές μίλησαν με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την Εθνική Τράπεζα του Βελγίου και την SWIFT.
Τον Ιούνιο του 2006, τα μέσα ενημέρωσης της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής απεκάλυψαν την ύπαρξη του Προγράμματος Ανίχνευσης της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας, που θέσπισε η κυβέρνηση των ΗΠΑ, χάρη στο οποίο κατέστη δυνατό στις αμερικανικές αρχές να αποκτήσουν πρόσβαση σε ένα περιορισμένο τμήμα των οικονομικών δεδομένων που συγκεντρώνει η Παγκόσμια Εταιρεία Διατραπεζικών Χρηματοπιστωτικών Τηλεπικοινωνιών (SWIFT). Οι πληροφορίες της SWIFT, στις οποίες στόχευαν οι έρευνες των αμερικανικών αρχών που ενεργούσαν στο όνομα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, αφορούν δυνητικά εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εικάζεται ότι ορισμένες τράπεζες γνώριζαν την ύπαρξη του προγράμματος αυτού και ενημερώνονταν από το ίδιο σύστημα SWIFT.
Τον Ιούλιο του 2006, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε σχετικό ψήφισμα με το οποίο ζητούσε από τις κοινοβουλευτικές επιτροπές για τις Πολιτικές Ελευθερίες, τη Δικαιοσύνη και τις Εσωτερικές Υποθέσεις αφενός και για τα Οικονομικά και Νομισματικά Θέματα αφετέρου να διεξαγάγουν κοινή ακρόαση, με τη συμμετοχή ιδιωτικών και δημόσιων φορέων.
Η ακρόαση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Την Τετάρτη 4 Οκτωβρίου, οι ευρωβουλευτές πραγματοποίησαν δημόσια ακρόαση, στην οποία παρευρέθηκαν εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Εθνικής Τράπεζας του Βελγίου, της εταιρείας SWIFT και ο Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδομένων.
Σύμφωνα με τον κ. Jean-Marie Cavada, πρόεδρο της κοινοβουλευτικής επιτροπής για τις Πολιτικές Ελευθερίες, τη Δικαιοσύνη και τις Εσωτερικές Υποθέσεις, οι στόχοι της ακρόασης που έγινε ήταν: να εξακριβωθεί το νομικό πλαίσιο για τη συλλογή πληροφοριών από το σύστημα SWIFT· να καθορισθεί το κατά πόσο τηρήθηκαν ή όχι οι κανονισμοί σχετικά με την προστασία των δεδομένων και να εντοπιστούν τυχόν νομοθετικά κενά. Κατά γενική ομολογία, υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στην κοινοτική και την αμερικανική νομοθεσία, αλλά και μεταξύ της καταπολέμησης της τρομοκρατίας και της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Ο κ. Francis Vanbever από την SWIFT εξήγησε ότι τα δεδομένα της εταιρείας καταχωρούνται αυτομάτως στην Ευρώπη και την Αμερική -σ’ένα κέντρο "καθρέπτη"- ώστε να εξασφαλίζεται η αδιάλειπτη λειτουργία, σε περίπτωση που ένα από τα δύο κέντρα παρουσιάσει βλάβη. Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι όλα τα δεδομένα κρατούνταν ήδη από τις αμερικανικές αρχές και μάλιστα νομίμως. Ισχυρίστηκε επίσης ότι η εταιρεία του απεκάλυψε μόνο τα δεδομένα που ενδιέφεραν διεξαγόμενες έρευνες, οι οποίες σχετίζονταν με την τρομοκρατία.
Η Εθνική Τράπεζα του Βελγίου είναι η επικεφαλής εποπτεύουσα αρχή της SWIFT δεδομένου ότι η τελευταία εδρεύει στο Βέλγιο. Καμία κεντρική τράπεζα του Ομίλου των 10 (G10) όμως δεν διαθέτει επί του παρόντος άμεση ρυθμιστική πράξη για να επιβάλει επισήμως αποφάσεις στη SWIFT. Στο πλαίσιο αυτό, ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, κ. Jean-Claude Trichet, δήλωσε ότι "δε δώσαμε την ευχή μας ούτε την έγκρισή μας και δεν είχαμε την αρμοδιότητα να κάνουμε κάτι τέτοιο". Κατά τη γνώμη του, λόγω της υποχρέωσης εμπιστευτικότητας, καμία από τις κεντρικές τράπεζες δε θα μπορούσε να ενημερώσει τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ή τις εποπτεύουσες αρχές για την παρακολούθηση των δεδομένων μέσω του τραπεζικού συστήματος SWIFT.
Ανάγκη σαφούς νομοθετικού πλαισίου μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ
Μερικοί ευρωβουλευτές τόνισαν ότι οι ευρωπαϊκές εποπτεύουσες αρχές και οι πελάτες των τραπεζών θα έπρεπε να είχαν ενημερωθεί, ώστε να εξασφαλισθεί ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η κυριαρχία των κρατών μελών.
Άλλοι ομιλητές τόνισαν ότι θα πρέπει να βρεθεί μια συνολική λύση και να οριστεί ένα σαφές νομοθετικό πλαίσιο μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, προκειμένου να αποφευχθούν στο μέλλον αυτού του είδους οι διαφωνίες.
Στο τέλος της ακρόασης, οι πρόεδροι των δύο κοινοβουλευτικών επιτροπών, η Γαλλίδα Pervenche Berès, μέλος της Σοσιαλιστικής Ομάδας, και ο Γάλλος Jean-Marie Cavada, μέλος της Συμμαχίας Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη, ανακοίνωσαν ότι οι συντονιστές των δύο επιτροπών θα συναντηθούν τις επόμενες μέρες για να αποφασίσουν ποια θα είναι τα επόμενα βήματα.
Πρόσφατα, μια παρόμοια συζήτηση διεξήχθη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όσον αφορά την προστασία των δεδομένων των ατόμων που ταξιδεύουν αεροπορικώς. Οι ΗΠΑ θεωρούν τις πληροφορίες αυτές σημαντικό όπλο για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Μέχρι στιγμής, επικρατεί νομοθετικό κενό επί του θέματος, καθώς η αρχική συμφωνία μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Αμερικής έληξε στις 30 Σεπτεμβρίου του 2006.
