Η στερεότυπη φράση, που χρησιμοποιείται κατά κόρον από τους περισσότερους Ελληνες και Ρώσους πολιτικούς στη διάρκεια των εκατέρωθεν επισκέψεων, ότι ο σημαντικότερος συνδετικός κρίκος ανάμεσα στις δύο χώρες είναι αυτός της Ορθοδοξίας, για πρώτη φορά τέθηκε υπό αμφισβήτηση από τα πλέον επίσημα χείλη της ρωσικής εκκλησίας. Στη διάρκεια συνεδρίου με τίτλο «Ρωσία – Αγιον Ορος: Χιλιετία της πνευματικής ενότητας», που διεξήχθη στη ρωσική πρωτεύουσα, ο μητροπολίτης της περιφέρειας Κρουτίτς και Κολόμνας (υπολοίπου Μόσχας) Γιουβενάλιος, με αφορμή την κατάσταση στο Αγιον Ορος, άσκησε πρωτοφανή κριτική προς την Ελλάδα και το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Στη διάρκεια της ομιλίας του, ο Ρώσος κληρικός υποστήριξε πως οι ελληνικές αρχές έθεσαν στόχο «την υποταγή της αδελφότητας του Αγίου Ορους», συμπεριλαμβανομένων και των σλαβικών ιερών μονών, οι οποίες ανέκαθεν είχαν ουσιαστική αυτονομία. Συνεχίζοντας την κριτική του, ο μητροπολίτης κατηγόρησε την Αθήνα για παραβίαση της διάταξης 13 της Συνθήκης της Λωζάννης του 1923, σύμφωνα με την οποία, ενώ ήταν υποχρεωμένη να προστατεύσει τα κεκτημένα δικαιώματα και τις ελευθερίες των μη ελληνικών κοινοτήτων του Αγίου Ορους, αντ’ αυτού οι ελληνικές αρχές έκαναν ό,τι ήταν δυνατόν προκειμένου να διακόψουν την προσέλευση των Ρώσων μοναχών στον Αθω, με αποτέλεσμα ο αριθμός τους το 1982 να φτάσει τους 20.
Στο στόχαστρο των δηλώσεών του βρέθηκε και το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο, όπως υπογράμμισε, δεν πράττει τίποτα για την επίλυση των προβλημάτων, σε αντίθεση με τις προσπάθειες του Ρωσικού Πατριαρχείου, που πασχίζει να αποτρέψει τη φυσική εξαφάνιση της ρωσικής μονής. Πέραν της σοβαρότητας που από μόνα τους έχουν τα λεγόμενα αυτά, η κριτική του Ρώσου κληρικού αποκτά μεγαλύτερο βάρος, καθώς τις ίδιες σχεδόν θέσεις, αλλά σε πιο διπλωματική γλώσσα, εξέφρασαν στο συνέδριο ο Ρώσος Πατριάρχης Μόσχας και Πάσης Ρωσίας Αλέξιος Β΄ και ο φερόμενος ως διάδοχός του μητροπολίτης Κύριλλος. Σημειώνεται ότι και οι δύο μετά το τέλος της δριμείας κριτικής του μητροπολίτη Γουβενάλιου, καταχειροκρότησαν.
