Στο μυαλό ενός Καλιφορνέζου σαν κι εμένα, οι μεσοδυτικές πολιτείες συνδέονται με «ριγκανικούς Δημοκρατικούς» και λιβάδια, πράγματα που τις κατατάσσουν σαφώς στο βορρά. Αλλά οι «νότιες» πλευρές πολιτειών όπως το Οχάιο και το Μισούρι αποτελούν τα πραγματικά όρια ανάμειξης ή και σύγκρουσης των δύο Αμερικών.
Το λιγότερο όμως γνωστό σύνορο μεταξύ «βορρά» και «νότου» βρίσκεται στο Ιλινόι, την πατρίδα του Αβραάμ Λίνκολν (Abraham Lincoln), έναν νότιο που περιφρονούσε τους γιάνκηδες, πριν γίνει ο κατ’ εξοχήν «βόρειος» ηγέτης. Οι νότιοι αποκαλούν το νότιο ένα τρίτο της πολιτείας τους «μικρή Αίγυπτο». Ρωτήστε όποιον κάτοικο του Σικάγο θέλετε, και θα σας πει πως το Ιλινόι χωρίζεται στα δύο: από τη μια το «Σικάγολαντ», από την άλλη ο «νότος», πάει να πει οτιδήποτε βρίσκεται νότια του διαπολιτειακού αυτοκινητοδρόμου 80. Ρωτήστε όμως κάποιον από το κεντρικό Ιλινόι και θα οριοθετήσει το νότο κάτω από το Σπρίνγκφιλντ ή το Ντέκατουρ. Τα όρια αφορούν την οικονομία, τη γλώσσα, τη γεωλογία, ακόμα και το κλίμα. Ως εκ τούτου, αφορούν αναπότρεπτα και την πολιτική. «Δεν θα πάρεις και πολλές ψήφους στα μέρη μας, αν μας αποκαλέσεις νότιο Ιλινόι» μου λέει ο Κρις Κόος (Chris Koos), ο δήμαρχος της κωμόπολης Νόρμαλ του κεντρικού Ιλινόι. Αυτό συμβαίνει διότι οι γεωγραφικοί προσδιορισμοί μόνο ουδέτεροι δεν είναι. «Νότιος» είναι ταυτόσημο με το φτωχός, με την ένρινη προφορά, με τους βαπτιστές, με όσους ζούνε σε θερμό κλίμα. Την προηγούμενη εβδομάδα διέσχισα το Ιλινόι από το Σικάγο ως το Κάιρο, την αξιομνημόνευτη αυτή σχεδόν πόλη-φάντασμα στο νότιο άκρο της πόλης, στη συμβολή των ποταμών Οχάιο και Μισισιπή. Κατά τη γνώμη μου το νότιο Ιλινόι αρχίζει 250 χιλιόμετρα βορειότερα, στο Έφινγκαμ, όπου οι ντόπιοι έχουν υψώσει ένα σταυρό ψηλό όσο ένα εικοσαώροφο κτίριο, σε ένδειξη ευχαριστίας για «την αγάπη του Θεού για εκατομμύρια ταξιδιώτες». Οι αρχαίοι παγετώνες, που ισοπέδωσαν το μεγαλύτερο μέρος του Ιλινόι και το μετέτρεψαν σε μία εύφορη πεδιάδα, σταματούσαν περίπου εκεί που βρίσκεται σήμερα το Έφινγκαμ. Νοτιότερα, η κοιλάδα αντικαθίσταται από δάση, λόφους και κοιλάδες. Τα οπωροφόρα σταδιακά αντικαθιστούν το καλαμπόκι. Στο Σάλεμ, 80 χιλιόμετρα νοτιότερα, οι ντόπιοι περηφανεύονται πως είναι νότιοι του Ιλινόι. Σε ένα εστιατόριο τηγανητών κοτόπουλων στην πόλη αυτή, μία σερβιτόρα μου έγραψε «ο Ιησούς πέθανε για σένα!» στο πίσω μέρος της απόδειξης που μου έφερε. Το Σάλεμ είναι γενέτειρα του Ουίλιαμ Τζένινγκς Μπράιαν (William Jennings Bryan) του πολιτικού και δικηγόρου που έγινε γνωστός από την σταυροφορία του ενάντια στο δαρβινισμό που κατέληξε στη «δίκη των πιθήκων» του 1925. Η μεγάλη πλειοψηφία των πιονέρων που πρωτοεγκαταστάθηκαν στη «μικρή Αίγυπτο» ήταν βρετανικής καταγωγής και ήρθαν εδώ από το νότο: το Κεντάκι, το Τενεσί, τις Καρολίνες ή τη Βιρτζίνια. Ήταν απλοϊκοί τύποι, που έτειναν να δυσπιστούν προς τις αρχές κι ήθελαν να ζουν με τον παραδοσιακό, αγροτικό τρόπο ζωής τους. Στο βορρά αντιθέτως το 19ο αιώνα εγκαταστάθηκαν μοντερνιστές γιάνκηδες από τα βορειοανατολικά και φιλόδοξοι Γερμανοί μετανάστες. Το 1870 ήδη, το Ιλινόι ήταν μία ετερογενής κοινωνία, ένα είδος μικρογραφίας του έθνους, συμπεριλαμβανομένης της κεντρικής κοινωνικής έντασης μεταξύ νοτίων και βορείων. Ακόμα και σήμερα, που οι αλυσίδες εμπορικών και εστιατορίων επιβάλουν την ομοιομορφία του τοπίου και που η κοινωνική κινητικότητα ανασχεδιάζει το εθνοτικό και πολιτιστικό τοπίο της χώρας, οι πρώιμοι εκείνοι πολιτιστικοί διαχωρισμοί μεταξύ των πρώτων εποίκων παραμένουν ευδιάκριτοι. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, εντονότατα αποσχιστικά αισθήματα ανατάραξαν τη «μικρή Αίγυπτο». Σήμερα, εδώ βασιλεύει ο συντηρητικός λαϊκισμός, και οι ντόπιοι γκρινιάζουν πως οι καρεκλοκένταυροι του Σικάγο τους έχουν ξεχάσει. Καμιά φορά, δήθεν για πλάκα, μιλάνε για την ανάγκη να αποσχιστούν από το Ιλινόι και να ενταχθούν στο νότο. Στο Ιλινόι ο Λίνκολν αποτελεί πολιτειακό σύμβολο. Γεννημένος στα σύνορα με το Κεντάκι, από γονείς που κατάγονταν από τη Βιρτζίνια, ο «τίμιος Αμπ» δεν ξέχασε ποτέ τις λαϊκές του ρίζες. Γύρισε όμως την πλάτη στη νότια καταγωγή του. Έφτασε στο Ιλινόι σαν ένα νότιο χωριατόπαιδο κι έφυγε από εκεί σαν βόρειος πολιτικός, λόγω εν μέρει και των πολιτιστικών επιρροών και των διανοητικών τάσεων του περιβάλλοντος της εποχής. Εγκατέλειψε το βαπτισμό και τη μη-βία του και δεν κάπνιζε, ούτε έπινε, ούτε ορκιζόταν. Σύμφωνα με μία πρόσφατη βιογραφία του, η «φιλόδοξη πλευρά» του Λίνκολν «παρέπεμπε μάλλον σε πουριτανό της Νέας Αγγλίας καθώς ήταν ένα μείγμα αυτοπειθαρχίας, οικοδόμησης χαρακτήρα και ανάληψης πρωτοβουλιών». Σήμερα το κεντρικό Ιλινόι απορρίπτει το νότο, ενώ η «μικρή Αίγυπτος» συνεχίζει να κοιτάει προς το δέλτα του Μισισιπή.
Εδώ και πάνω από μια γενιά, εμείς οι Αμερικανοί θεωρούμε πως η κεντρική κοινωνική σύγκρουση των ΗΠΑ είναι η φυλετική.
Καθώς όμως διέσχιζα το Ιλινόι τούτη την προεκλογική περίοδο, θυμήθηκα πως η βασική διαχωριστική γραμμή στην αμερικανική κοινωνία αφορά δύο διακριτές εκδοχές της λευκής αμερικανικής κουλτούρας.
*Ο Gregory Rodriguez είναι επιφυλλοδογράφος στους «Λος ‘Αντζελες τάιμς»
