Μακρόθεν

Της Ιουστίνης Φραγκούλη-Αργύρη

Είπα να σάς μεταφέρω σήμερα στο βόρειο Καναδά μου, αυτόν που μας χτυπάει ανελέητα απο τα μέσα Ιανουαρίου με τρομερά κρύα αγγίζοτας τους -30 C. Είναι δύσκολο να σάς μεταγγίσω αυτό το αίσθημα του απόλυτου παγετού, όπου τα κορμιά και τα πρόσωπα πονάνε απο το ράπισμα του αέρα. Είναι απίθανο για τους μεσογειακούς Ελληνες να φανταστούν πώς υπάρχουν τέτοιες θερμοκρασίες.

 

Κι όμως οι άνθρωποι κυκλοφορούν κανονικά στους δρόμους με τα πρόσωπα κρυμμένα κάτω απο τα καπέλα, τους λαιμούς τυλιγμένους στα ζεστά κασκόλ, τα σώματα σκεπασμένα με βαρειά γούνινα πλατό. Και ο πόνος από το απόλυτο κρύο ορίζει την έφρασή τους. Τους παρακολουθώ να περιμένουν έξω στις στάσεις των λεωφορείων μέσα απο το ζεστό αυτοκίνητό μου και απορώ με τη γενναιότητά τους.

Κι ύστερα είναι κι αυτή η λευκότητα του χιονιού που επιτείνει την αίσθηση της στέππας. Καθώς ο αέρας σηκώνει το χιόνι απο το έδαφος και τις στέγες και το σκορπάει ένα γύρο, παραπέμπει σε σκηνές απο την ταινία δόκτωρ Ζιβάγκο. Ποτέ δεν πίστευα πως θα διασκέδαζα τους περιπάτους σε παγωμένες λίμνες και πως η ησυχία του χιονιού θα αποτελούσε την ήρεμη βάση της δημιουργίας μου.

Γι αυτή τη δεύτερη πατρίδα μου τον Καναδά θα σάς μιλήσω σήμερα προσκαλώντας σας σε ένα περιηγητικό βιβλίο με τίτλο  «Τί είναι η Πατρίδα μου;». Με αυτό τον ελαφρώς αφελή , σχεδόν μαθητικό τίτλο κυκλοφορεί τούτο το βιβλίο, εν μέρει ταξιδιωτικό εν μέρει πολιτικό, που αναφέρεται στη μεγάλη και πλούσια γή του Καναδά. Συγγραφέας του -τι άλλο;- ένας έμπειρος δημοσιογράφος, ο Noah Richler που ήταν επί μια τετραετία αρχισυντάκτης του πολιτιστικού τμήματος της έγκριτης εφημερίδας National Post.

Ο Richler ξεκίνησε το ταξιδωτικό του επιχείρημα μέσα από μιά  ραδιοφωνική εκπομπή 10 επεισοδίων. Ο συγγραφέας αξιοποίησε τις ταξιδιωτικές του εμπειρίες προσθέτοντας μιά έντονη πολιτική νότα σε τούτη την πολυδιάστατη περιπλάνησή του ανά τον Καναδά. Ετσι ο αναγνώστης από την πολυθρόνα του καλείται να συμμετάσχει νοερά σε μιά περιγραφή από την ανατολή ως τη δύση της τεράστιας χώρας μπαίνοντας ταυτόχρονα στη λογική της αμφισβήτησης των  δεδομένων.

Αυτό που ξεχωρίζει σε τούτη την λογοτεχνική απόπειρα του έμπειρου δημοσιογράφου είναι η προσπάθειά του να ξεφύγει από την Τοροντοκεντρική αφήγηση καθώς το Τορόντο είναι η βιομηχανική και πολιτιστική πρωτεύουσα του αγγλόφωνου Καναδά. Ετσι, πετάει απενοχοποιημένος με τα φτερά της άνεσης από τις γλυκές γωνιές του γαλλόφωνου Κεμπέκ ως τις παρυφές του Σασκάτσουαν χωρίς να απολογείται γιά τη διάθεσή  του.

Από τη μιά μεριά το «Τί είναι η Πατρίδα μου» είναι μιά έρευνα σε επίπεδο ανθρώπων, καθώς ο συγγραφέας επιχειρεί να φέρει στο φώς διαλόγους από τους κατοίκους διαφόρων περιοχών δίνοντας τον παλμό τους. Από την άλλη είναι ένα ταξιδιωτικό κείμενο με νοσταλγικές πινελιές από τα διάφορα τοπία που χαράχθηκαν στη μνήμη του.

Ο Richler έχει μια κοφτή άμεση γραφή, με στοιχεία ανάλυσης αλλά και καθαρής πρόζας σα να γράφει μυθιστόρημα. Ο στόχος του είναι να καταλήξει στο ζητούμενο του αιώνα, την ειρήνη ανάμεσα στους λαούς. Τη γυρεύει μέσα στην ηρεμία που χαρίζει η γνώση, δίνοντας μιά ρομαντική χροιά στις ανησυχίες του.

Πάντως, από τις ωραιότερες στιγμές του βιβλίου του είναι η επίσκεψη στους Εσκιμώους τους Νούναβιτ, όπου παρακολουθεί το Φεστιβάλ της Επιστροφής του Ηλιου. Σαν πολλούς εξερευνητές πριν απ αυτόν γίνεται αιχμάλωτος του χορού που έρχεται από τον ουρανό: «Τα μακριά σύνορα του χειμωνιάτικου τοπίου άρχισαν να αχνοχάνονται και όπως κάθομαι στο χιόνι, έχω την άισθηση πως βρίσκομαι στην κορυφή του κόσμου σε μιά κλίνη φωτός. Οπου κι αν είσαι νιώθεις πως βρίσκεσαι στο κέντρο του κόσμου, αλλά στην Ανταρτική η θέση  αυτή μοιάζει απόλυτη κι αληθινή», γράφει ο Richler.

Ο δημοσιογράφος γεννημένος στον Καναδά και μεγαλωμένος μέχρι την εφηβεία του στην Αγγλία με πατέρα ένα γνωστό σατιρικό συγγραφέα, αισθάνεται σε όλο το βιβλίο την ανάγκη να δικαιώσει τον Καναδά, να τον τοποθετήσει στη διάσταση που του αξίζει ανάμεσα στις μεγάλες και πλούσιες χώρες του κόσμου. Συχνά έρχεται σε αντιπαράθεση με άλλους καναδούς συγγραφείς που πιστεύουν στην παγκοσμιότητα της απόλυτης αγγλόφωνης κουλτούρας ακόμη κι αν καταργούν τα ευλογημένα σύνορα της ιδιομορφίας του!