Επίκαιρα – Ανεπίκαιρα
Του Χρύσανθου Λαζαρίδη
Τι ακριβώς συνέβη στην πρόσφατη κρίση του Λιβάνου; Αποκαταστάθηκε η Ειρήνη; Έχασε το Ισραήλ; Κέρδισε η Χεζμπολάχ; Ας δούμε τι είναι αλήθεια απ' όλα αυτά και τι όχι…
— Είναι αλήθεια ότι υπάρχει σήμερα μεγάλη γκρίνια μέσα στο Ισραήλ. Αλλά η γρίνια στρέφεται κατά της κυβέρνησς Ολμέρ, όχι γιατί έκανε τον Πόλεμο κατά της Χεζμπολάχ, αλλά γιατί τον σταμάτησε «πολύ νωρίς». Όχι γιατί έχασε τον Πόλεμο, αλλά γιατί δεν τον ολοκλήρωσε μέχρι την «τελικη νίκη».
— Είναι αλήθεια ότι κάποιοι μέσα στο Ισραήλ υποστηρίζουν ότι η χώρα τους «έχασε αυτό τον Πόλεμο». Αλλά όσοι τα ισχυρίζονται αυτά είναι οι σκληροπυρηνικοί, είναι οι οπαδοί του Λυκούντ και του αρχηγού του Μπέτζαμιν Νετανιάχου, που έχασε τις εκλογές της περασμένης άνοιξης και σήμερα βλέπει τη δημοτικότητά του να ανεβαίνει ανέπλιστα και κατακόρυφα. Όσοι σήμερα υιοθετούν τον ισχυρισμό «χάσαμε τον Πόλεμο», μέσα στο Ισραήλ, δεν επιθυμούν ειρηνική διευθέτηση της διαφοράς, αλλά επανάληψη του Πολέμου, με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα, ώστε να τον νικήσουν αυτή τη φορά…
Βέβαια, ο Πόλεμος ούτε κερδίθηκε ούτε χάθηκε για το Ισραήλ. Από τακτική άποψη οι ισραηλινές δυνάμεις κατάφεραν να φτάσουν ως τον ποταμό Λίτινι, με τις ελάχιστες απώλειες, πράγμα που ήταν ο τακτικός αντικειμενικός τους στόχος. Κατάφεραν, ακόμα, να εξουδετερώσουν σημαντικό μέρος της υποδομής της Χεζμπολάχ στην περιοχή. Αλλά δεν κατάφεραν να την εξουδετερώσουν πλήρως, δεν κατάφεραν να εξαλείψουν την απειλή ολοσχερώς. Την ολοκλήρωση αυτού του έργου την ανέλαβε ο στρατός του Λιβάνου με τη ενεργό στήριξη – πλέον – της Ειρηνευτικής Δύναμης του ΟΗΕ.
Βέβαια, δεν είναι σαφές ότι ο στρατός του Λιβάνου μπορεί και θέλει να αφοπλίσει την Χεζμπολάχ. Οπως δεν είναι βέβαιο ότι η διεθνής Ειρηνευτική δύναμη μπορεί ή θα αποτολμήσει να κάνει ό,τι δεν μπορέσει να κάνει ο στρατός του Λιβάνου. Αλλά με την είσοδο του τακτικού στρατού στο νότιο Λίβανο (κάτι που ζητούσε η απόφαση 1559 του ΟΗΕ, ήδη από το Σεπτέμβριο του 2002), τουλάχιστον το Ισραήλ έχει απέναντι του την ευθύνη μιας κυβέρνησης και του στρατού της. Όχι μια παραστρατιωτική οργάνωση. Από αυτή την άποψη, ο Πόλεμος ούτε κερδίθηκε ούτε χάθηκε. Γιατί απλούστατα δεν τελείωσε. Η μάχη για την εξουδετέρωση της Χεζμπολάχ πέρασε σε επόμενο στάδιο, όπου εμπλέκονται πλέον πολλοί περισσότεροι…
Ούτε στρατιωτική ούτε πολιτική νίκη…
— Είναι αλήθεια ότι πολλοί μέσα στον Αραβικό κόσμο εμφανίζουν το αποτέλεσμα του Πολέμου ως «νίκη της Χεζμπολάχ». Για την ακρίβεια ως «ηθική νίκη». Γιατί από στρατιωτική άποψη μόνο νικητές δεν μπορούν να θεωρούν τους εαυτούς τους οι ηγέτες της Χεζμπολάχ.
* Υποχρεώθηκαν να αποδεχθούν την είσοδο του στρατού του Λιβάνου στην περιοχή που αποκλειστικά έλεγχαν οι ίδιοι από το 2000. Όταν μάλιστα, ως μέχρι πρίν λίγες εβδομάδες, θεωρούσαν το στρατό του Λιβάνου ως «στρατό κατοχής»; Πώς θα μπορούσε να θεωρηθεί ως «νίκη» η υποχρέωση της Χεζμπολάχ να παραχωρήσει τον έλεγχο της περιοχής της σε ένα «στρατό κατοχής»;
* Υποχρεώθηκαν να αποδεχθούν και την είσοδο μεγάλης ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ, με αυξημένες δικαιοδοσίες να τους αποκλείσει (απο ανεφοδιασμό σε όπλα) και να τους αφοπλίσει. Πώς είναι δυνατό να θεωρηθεί ως «νίκη» μιας παραστρατιωτικής οργάνωσης η απόφαση που εντέλλεται τον αφοπλισμό τους και στέλνει διεθείς ειρηνευτικές δυνάμεις για να τον επιβάλουν στην πράξη;
* Άλλωστε, η ίδια η Χεζμπολάχ δήλωσε ότι αποδέχεται την τελευταία απόφαση 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας, «παρά το γεγονός οτι ευνοεί το Ισραήλ». Πώς είναι δυνατόν να θεωρηθεί ως «νίκη» μια απόφαση που τελειώνει τις πολεμικές επιχειρήσεις ευνοοώντας τον αντίπαλο; Ύστερα, ό ίδιος ο ηγέτης της Χεζμπολάχ, σεϊχης Νασράλα, παραδέχθηκε δημόσια, ότι αν γνώριζε ότι θα επακολουθούσε η στρατιωτική επέμβαση του Ισραήλ στο Νότιο Λίβανο, δεν θα διέταζε τις επιθέσεις κατά των μεθοριακών Ισραηλινών φυλακίων της 12ης Ιουλίου. Αν το αποτέλεσμα ήταν «νίκη» για τον ίδιο, πως είναι δυνατό να εμφανίζεται εκ των υστέρων μετανιωμένος. Κι αν είναι μετανιωμένος για ότι έγινε, αυτό δεν αποτελεί ομολογία ότι η πλευρά του βγήκε χαμένη από τη σύγκρουση που ο ίδιος προκάλεσε;
Στρατιωτικά και πολιτικά η Χεζμπολάχ έχασε. Αλλά κέρδισε μιαν «ηθική νίκη». Κέρδισε μεγάλη στήριξη από μερίδα του Αραβικού κόσμου. Και σίγουρα συσπείρωσε γύρω της μεγάλη μερίδα του λαού του Λιβάνου.
Αλλά η αύξηση της επιρροής της ανησύχησε ακόμα μεγαλύτερη μερίδα των Αράβων. Τα φιλοδυτικά καθεστώτα του Αραβικού κόσμου, όπως αυτό της Αιγύπτου, γνωρίζουν οτι ο ισλαμικός φονταμενταλισμός είναι ο υπ' αριθμόν ένα εχθρός τους στο εσωτερικό. Και δεν βλέπουν με καλό μάτι της αύξηση της ιδεολογικής επιρροής της. Τα Σουνιτικά καθεστώτα της περιοχής, όπως το Σαουδαραβικό (αλλά και το Ιορδανικό Χασεμιτικό βασίλειο), φοβούνται περισσότερο του Σιιίτες φονταμενταλιστές τύπου Χεζμπολάχ, απ' ό,τι φοβούνται μακροχρόνια τους ίδιους του Ισραηλινούς. Κι αυτοί είναι ιδιαίτερα ανήσυχοι με τον άνοδο επιρροής της. Μεγάλη μερίδα των ίδιων των Λιβανέζων, μόλις πέρσι ξεσηκώθηκαν και πέτυχαν να διώξουν τα Συριακά στρατεύματα κατοχής από τη χώρα τους. Και είναι ιδιαίτερα ανήσυχοι από την άνοδο της Χεζμπολάχ, που στηρίζεται στη Συριακή και την Ιρανική επιρροή. Τέλος, ο ίδιος ο μετριοπαθής Πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής Αμπού Αμπάς, ο οποίος βρίσκεται σε εμφύλια σύγκρουση με τη Χαμάς, ανησυχεί ιδιαίτερα, διότι η άνοδος επιρροής της Χεζμπολάχ αποδυναμώνει τη θέση των μετριοπαθών Παλαιστινίων. Ακόμα και οι Σουνίτες φονταμενταλιστές του Αραβικού κόσμου ανησυχούν από την άνοδο επιρροής της Σιιτικής Χεζμπολάχ. Μη ξεχνάμε ότι ο ηγέτης Νασράλλα είναι επικηρυγμένος από την ίδια την Αλ Κάϊντα!
Συνεπώς η «ηθική νίκη» της Χεζμπολάχ, έχει μιαν αθέτη διάσταση που ελάχιστα έχει προσεχθεί ως σήμερα: Πολλαπλασιάζει και συσπειρώνει τους εχθρούς της μέσα στον Αραβικό κόσμο.
Πέντε συμπεράσματα
* Συμπέρασμα πρώτο: Τα τελευταία γεγονότα στο Λίβανο ενίσχυσαν τους πιο σκληροπυρηνικούς μέσα στο Ισραήλ και μέσα στους Άραβες. Κι αυτό απομάκρυνε την οριστική ειρηνική επίλυση του Παλαιστινιακού, δεν την έφερε πιο κοντά.
* Συμπέρασμα δεύτερο: Σήμερα υπάρχει διεθνής μεταστροφή κατά των φονταμενταλιστών. Οι Γάλλοι δεν τσακώνονται πλέον με τις ΗΠΑ, όπως συνέβη το 2002 με την αμερικανικέ επέμβαση στο Ιράκ. Τώρα πλέον, από κοινού Γάλλοι και Αμερικανοί προώθησαν και επέβαλαν την αποχώρηση των Συριακών στρατευμάτων από το Λιβανο πέρσι. Και με τις ευλογίες των ΗΠΑ ανέλαβαν να στείλουν ευρωπαϊκές δυνάμεις για να αφοπλίσουν τη Χεζμπολάχ στο Νότιο Λίβανο. Επίσης, η δολοφονία του σκηνοθέτη Τεό Βαν Γκόγκ στην Ολλανδία, το 2004, οι τρομοκρατικές επιθέσεις στο Λονδίνο το 2005 και τα πρόσφατα γεγονόταν με τις γελοιογραφίες του Μωάμεθ, έχουν προκαλέσει μεταστροφή της ίδιας της Ευρωπαϊκής κοινής γνώμης, που βλέπει τον ισλαμικό φονταμενταλισμό ως δικό της αντίπαλο πια…
* Συμπέρασμα τρίτο: Από δώ και μπρός ανοίγονται οι εξής προοπτικές στο νότιο Λίβανο:
— Είτε ο Λιβανικός στρατός θα καταφέρει να αφοπλίσει τη Χεζμπολάχ
–Είτε αυτο που δεν θα θελήσει να κάνει ο Λιβανικός στρατός θα το αναλάβει η Ειρηνευτική δύναμη των Ευρωπαίων που φτάνει στην περιοχή.
— Είτε αυτο που δεν θα καταφέρει ούτε ο Λιβανικός στρατός ούτε οι Ευρωπαίοι Ειρηνευτές, θα το επιχειρήσει εκ νέου η σημερινή Κυβέρνηση του Ισραήλ, επεμβαίνοντας ξανά, προκειμένου να κερδίσει και την εσωτερική κοινή γνώμη.
— Είτε η κυβέρνηση Ολμέρ δεν θα τολμήσει να επέμβη και θα χάσει την εξουσία από τον ταχέως ανερχόμενο ηγέτη του Λικούντ, Νετανιάχου, που θα επέμβη στρατιωτικα για να βγάλει τους Ευρωπαίους από τη δύσκολη θέση, προς μεγάλη ανακούφιση και των μετριοπαθών Λιβανέζων (που θέλουν να απαλλαγούν πλήρως από όλα τα ερείσματα της Συριακής επιρροής) και των μετριοπαθών Αράβων (που θέλουν να δούν την οριστική συντριβή της Χεζμπολάχ).
— Είτε, τέλος, μια όξυνση των σχέσεων ανάμεσα στον ΟΗΕ και το Ιράν (που είναι βασικός «σπόνσορας» της Σιιτικής Χεζμπολάχ) θα προκαλέσει ραγδαίες εξελίξεις στον ίδιο το νότιο Λίβανο, με εξουδετέρωση της Χεζμπολάχ τοπικά.
Σε κάθε περίπτωση, η Χεζμπολάχ είναι πιθανότερο να εξουδετερωθεί άμεσα ή μεσοπρόθεσμα, από τους «αδελφούς» της, από τους «ειρηνευτές», από τους εχθρούς της ή από κάποιο συνδυασμό των ανωτέρω.
* Συμπέρασμα τέταρτο: Η σημερινή ανακωχή είναι εύθραυστη. Μοιάζει περισσότερο με ανάπαυλα πριν από νέο γύρο συγκρούσεων. Το μόνο που δεν είναι σαφές αυτή τη στιγμή είναι αν στον επόμενο γύρο θα ξεσπάσει εμφύλια σύγκρουση στο Λίβανο, αν θα υπάρξει ενεργός πολεμική εμπλοκή των ευρωπαίων ειρηνευτών, ή αν θα χρειαστεί ξανά να επέμβη ο Ισραηλινός στρατός με τη σημερινή ή με με μια άλλη, πιο σκληροπυρηνικη, κυβέρνηση. Παρά την «ηθική νίκη» της Χεζμπολάχ – ή μαλλον εξ αιτίας αυτής της «Πύρρειας νίκης» – η ίδια βρίσκεται μπροστά στην αρχή του τέλους της.
* Συμπέρασμα πέμπτο: Από την πλευρά της, η κυβέρνηση Ολμέρ ορθώς διέκοψε τον Πόλεμο κι αναδιπλώθηκε όταν οι δυνάμεις της έφτασαν στον ποταμό Λίτινι: Έρριξε το ευθύνη για την ολοκλήρωση του «έργου» της στον ίδιο το στρατό του Λιβάνου. Ενέπλεξε άμεσα τους Ευρωπαίους στο ρολο των ειρηνευτών και τους ανάγκασε να έλθουν επί τοπου σε σύγκρουση με τους ισλαμιστές φονταμενταλιστές, αντί να δίνουν συμβουλές από μακριά. Κέρδισε χρόνο εν όψει τελικής αναμέτρησης των δυτικών συνολικα με το Ιράν, όπου η αεροπορία του Ισραήλ ίσως κληθεί να παίξει αποφασιστικό ρόλο, πράγμα που το Ισραήλ θα το εξαργυρώσει στο νότιο Λίβανο. Έκανε τους ίδιους τους μετριοπαθείς – φιλοδυτικούς Άραβες να καρδιοχτυπήσουν για την άνοδο επιρροής της Χεζμπολάχ μέσα στον Αραβικό κόσμο. Και κράτησε ανοικτή την προοπτική, αν τίποτε απ' όλα αυτά δεν δουλέψει, να επιχειρήσει νέα επέμβαση το μέλλον, σε συνθήκες πολιτικά ευοϊκότερες. Έτσι, μετά την αποχώρηση των Ισραηλινών από το Λίβανο, ο ίδιοι έχουν πολλαπλάσιες επιλογές στο μέλλον. Αντίθετα, η Χεζπολάχ δεν φαίνεται να έχει καμία επιλογή: αν δεν αντιδράσει, αργά ή γρήγορα θα τη διαλύσουν. Κι αν αντιδράσει και καταφύγει πάλι στις ένοπλες προκλήσεις, τότε θα τη διαλύσουν μιαν ώρα αρχύτερα.
Σε ένα Πόλεμο η νίκη μιας πλευράς θεωρείται «Πύρρεια», όταν συμβαίνει ένα εκ των δύο: Είτε της συνεπιφέρει μεγαλύτερο μελλοντικό κόστος παρά όφελος. Είτε πολλαπλασιάζει τις μελλοντικές επιλογές των αντιπάλων και ελαχιστοποιεί τις δικές της μελλοντικές επιλογές. Στην περίπτωσή μας, η «ηθική νικη» της Χεζμπολάχ θα αποδειχθεί «Πύρρεια» γιατί ισχύουν και οι δύο λόγοι: Οι εχθροί της πολλαπλασιάζονται ταχύτερα απ' ό,τι η επιρροή της, οι επιλογές της ελαχιστοποιούνται, ενώ πολλαπλασιάζονται η επιλογές των εχθρών της. Δικαίως ο σείχης Νασράλλα μετάνιωσε για ό,τι έγινε. Αυτός τουλάχιστον κατάλαβε…
