Επίκαιρα – Ανεπίκαιρα
Του Χρύσανθου Λαζαρίδη
Οι αντιδράσεις των ελληνικών ΜΜΕ στην εκτέλεση του Σαντάμ Χουσεϊν, αποτελούν αποκορύφωμα υποκρισίας, ιστορικής ρηχότητας, πολιτικής ακρισίας, και αντιαμερικανικού παραληρήματος:
* Υποκρισίας, γιατί ουδείς θα στενοχωριόταν αν οι Χιλιανοί εκτελούσαν τον δικτάτορα Πινοσέτ. Για τον Σαντάμ Χουσείν, τρέχουν ποτάμι τα δάκρυα. Κι ας ήταν πολύ πιο αιμασταγής ο Σαντάμ από τον επίσης (αλλά όχι εξ ίσου) αιμοσταγή Πινοσέτ.
* Ιστορικής ρηχότητας, διότι ξεχνούν ότι η Ευρώπη στηρίχθηκε στην «κάθαρση της αγχόνης» από το άγος του Ναζισμού. Πώς, άραγε, ξέχασαν έτσι εύκολα οι Ευρωπαίοι τις δίκες της Νυρεμβέργης; Γιατί οι Άραβες δεν έχουν κι αυτοί το δικαίωμα στη δική τους Νυρεμβέργη;
* Πολιτικής ακρισίας, καθώς υποστηρίζουν ότι ο μουσουλμανικός κόσμος «θα εξοργιστεί ακόμα περισσότερο» από την εκτέλεση του Σαντάμ.
Αλλά συμβαίνει το αντίθετο: Οι Σιιίτες του Ιράκ, που αποτελούν την πλειονότητα του πληθυσμού πανηγυρίζουν. Οι Κούρδοι του Ιράκ (παρεμπιπτόντως, Σουνίτες) επίσης πανηγυρίζουν. Εξοργισμένοι είναι οι Άραβες Σουνίτες του Ιράκ, που αποτελούν έτσι κι αλλιώς μειονότητα (20%).
Σε μια χώρα βαθιά διαιρεμένη είναι σταθεροποιητικό να ικανοποιήσεις το 80% κι ας ενοχληθεί το 20%. Αντίθετα, είναι αποσταθεροποιητικό να ερεθίζεις το 80% (διασώζοντας τον Σαντάμ) χωρίς να ικανοποιείς ούτε το 20% (που ενδεχομένως δεν θάθελε τον Σαντάμ δεσμότη, αλλά να επιστρέφει θριαμβευτικά στην ηγεσία).
Όταν πρόκειται στα σοβαρά να σταθεροποιήσεις μια περιοχή, βαθιά διχασμένη από προαιώνιες αντιπαλότητες κι από ποταμούς αίματος, δεν μπορείς να τους έχεις όλους πλήρως ικανοποιημένους. Αν ικανοποιήσεις του περισσότερους και τους πιο αδικημενους, βρίσκεσαι σε καλό δρόμο. Οι Σιίτες και οι Κούρδοι του Ιράκ είναι οι (συντριπτικά) περισσότερο και (μακράν) οι πιο αδικημένοι…
Επι πλέον, μόνο οι Σουνίτες του Ιράκ έχουν προβλημα. Οι υπόλοιποι Σουνίτες (εκτός Ιράκ) νιώθουν ιδιαίτερα ικανοποιημένοι που ο Σαντάμ τελείωσε στην αγχόνη. Κι ας μη το ομολογούν πάντα, επίσημα τουλάχιστον:
— Το γειτονικό Κουβέϊτ, κατοικείται από Σουνιτικό πληθυσμό, αλλά ο Σαντάμ το είχε κατακτήσει και το είχε προσαρτήσει το 1990. Και πριν εκδιωχθούν τα Ιρακινά στρατεύματα διέπραξαν φοβερά εγκλήματα εκεί…
— Η γειτονικό Σαουδική Αραβία είναι επίσης σουνιτική και το 1990 φοβόταν ότι θα ήταν το επόμενο θύμα του Σαντάμ, μετά το Κουβεϊτ, Τότε οι Σαουδάραβες εκλιπαρούσαν τους Αμερικανούς να σπεύσουν στην περιοχή να σώσουν τη χώρα από τον ιρακινό εισβολέα.
— Η Ιορδανία, ενώ είχε στηρίξει τον Σαντάμ το 1990, άλλαξε στρατόπεδο αργότερα και στήριξε την αμερικανική επέμβαση του 2003. Σαουδαραβία και Ιορδανία έχουν κάθε λογο να είναι ικανοποιημένες με την τύχη του Σαντάμ, απλώς δεν το δείχνουν δημόσια. Γιατί αμφότερες εμφανίζονται ως προστάτες των Σουνιτών του Ιράκ…
Η εκτέλεση του Σαντάμ δεν «θα πυροδοτήσει τον εμφύλιο» – ο εμφύλιος ήδη υπάρχει. Μπορεί όμως να τον εκτονώσει. Αλλά ακόμα κι αν δεν τον εκτονώσει, τα πράγματα θα ήταν πολύ χειρότερα, αν οι Ιρακινοί καταδίκαζαν τον πρώην δικτάτορά τους και οι Αμερικανοί…αρνούνταν να τους τον παραδώσουν! Τότε να δείτε τι θα έλεγαν (εναντίον των Αμερικανών και του Σαντάμ) όσοι σήμερα ολοφύρονται…
Οι πέντε πόλεμοι της Μεσης Ανατολής – που συστηματικά αγνοούμε
Αλήθεια, γιατί τα ελληνικά ΜΜΕ εξεφρασαν περισσότερη δυσφορία για την εκτέλεση το Σαντάμ, απ' όσο ο διεθνής μουσουλμανικός τύπος; Ίσως γιατί οι μουσουλμάνοι γνωρίζουν το ποιόν του πολύ καλύτερα από τους δικούς μας. Ίσως, διότι οι σοβαρότερες αντιθέσεις στη Μέση Ανατολή είναι ανάμεσα στους μουσουλμάνους (Άραβες κατά Ιρανών, Άραβες κατά Κούρδων, αλλά και Ιρανοί κατά Κούρδων), ανάμεσα στους Άραβες (Σουνίτες κατά Σιιτών) κι ανάμεσα στους Σουνίτες ακόμα (Σαουδάραβες κατά της Χασεμιτικής δυναστεία της Ιορδανίας).
Αυτή τη στιγμή μαίνονται πεντε πολυαίμακτοι εμφύλιοι στη Μέση Ανατολή:
— Μέσα στο Ιράκ (μεταξύ Σουνιτών και Σιιτών, αλλά και μεταξύ Κούρδων και Σουνιτών Αράβων),
— μέσα στον Λίβανο (μεταξύ φιλοσυριακών και αντισυριακών Αράβων)
— μέσα στα Παλαιστινιακή εδαφη (ανάμεσα στην Παλαιστιακή Αρχή και την οργάνωση Χαμάς).
— στο «κέρας της Αφρικής», ανάμεσα στη Σομαλική κυβέρνηση που συμμάχησε με τους Αιθίοπες και έχει την στήριξη των υπόλοιπων αφρικανικών χωρών, εναντίον των ισλαμιστών ανταρτών της Σομαλίας.
— Και στο Σουδάν, ανάμεσα στην ισλαμική κυβέρνηση των (λευκών) Αράβων που έχουν κατασφάξει τους (μαύρους) Χριστιανούς της χώρας.
Όλες αυτές τις συγκρούσεις δεν μπορούν να τις δούν οι δικοί μας γιατί ξεπερνούν τα…αντιαμερικανικά ανακλαστικά τους.
`Έχουν ευθύνες οι Αμερικανοί αναμφισβήτητα: Άλλοτε στήριξαν «λάθος» καθεστώτα. Άλλοτε επενέβησαν με «λάθος τρόπο», για να τα ανατρέψουν. Άλλοτε επενέβησαν σωστά, αλλά άφησαν τα πράγματα «στη μέση». Άλλοτε, αδίκησαν λαούς, άλλοτε αποδέχθηκαν τις αδικίες που επέβαλαν άλλοι. Άλλοτε προσπάθησαν να επιβάλουν «λάθος λύσεις»…
Έχουν μεγαλύτερες ευθύνες οι Βρετανοί: Που, εν πολλοίς, αυτοί δημιούργησαν τα διεφθαρμένα καθεστώτα που σήμερα κυοφορούν δικτατορίες, χρονιες πολεμικές συγκρούσεις, εμφύλες σφαγές και ισλαμικό φονταμενταλισμό.
Αλλά όλα αυτά συνέβησαν τα τελευταία ογδόντα χρόνια. Οι ενδοϊσλαμικές συγκρούσεις, οι ενδοαραβικές αντιθέσεις και οι ενδοσουνιτικές διαμάχες εκτυλίσσονται εδώ και 14 αιώνες! Κι αυτοί τη στιγμή βρίσκονται σε παροξυσμό. Όποιος δεν βλέπει αυτή τη διάσταση, δεν βλέπει το πρόβλημα. Δεν μπορεί να καταλάβει τι γίνεται. Ούτε να βοηθήσει στη σταθεροποίηση της περιοχής.
Η νέα αντιθεση: Μετριοπαθείς κατά φονταμενταλιστών
Το περασμένο καλοκαίρι πολλοί δικοί μας έσπευσαν να πανηγυρίσουν, διότι τάχα είχε βγεί «κερδισμένη» η Χεζμπολάχ απο την κρίση στο Λίβανο. Τότε είχαμε προειδοποιήσει ότι το συμπέρασμα αυτό ήταν πολύ βιαστικό.
* Υπογραμμίζαμε, ότι η επέμβαση του Ισραήλ στο Λιβανο (που προκλήθηκε από τη Χεζμπολάχ, όπως ομολόγησε ο ίδιος ο ηγέτης της οργάνωσης Νασράλλα) έληξε με συμφωνία εισόδου του Λιβανικού στρατού, αλλά και δυτικών στρατευμάτων στο νότιο Λιβανο, που παραδοσιακά υπήρξε προπύργιο της Χεζμπολάχ. Από την στιγμή που μπήκε ο Λιβανικός στρατός στο Νότιο Λίβανο ήταν βέβαιο ότι θα άρχιζαν εσωτερικές τριβές ανάμεσα στον τακτικό στρατό και την Σιιτική οργάνωση. Κι από τη στιγμή που μπήκαν και δυτικές στρατιωτικές δυνάμεις (κυρίως της Γαλλίας και της Ιταλίας) ήταν βέβαιο ότι ο Λιβανικός στρατός θα ένιωθε ικανος να κάνει ό,τι δεν τολμούσε να διανοηθεί προηγουμενως: να ελέγξει πλήρως την περιοχή και να περιορίσει την τοπική επιρροή της Χεζμπολάχ. Αυτό ακριβώς συνέβη τους επόμενους μήνες.
Σήμερα ο Λίβανος είναι μια διχασμένη χώρα, με την πλειοψηφία του πληθυσμού συσπειρωμένη γύρω από την κυβέρνηση Σινιόρε και μια σημαντικη μειοψηφία συσπειρωμένη γύρω από τη Συρο-Ιρανικής επιρροής Χεζμπολάχ. Όπως, έχει ομολογήσει ο ίδιος ο ηγέτης της Σιιτικής οργάνωσης, Νασράλλα, αν γνώριζε που θα κατέληγε το πράγμα, δεν θα προκαλούσε κρίση με το Ισραήλ τον περασμένο Ιούλιο. Αυτός τουλάχιστον κατάλαβε. Πολλοί δικοί μας δεν κατάλαβαν ακόμα…
* Στα Παλαιστινιακά εδάφη, οι μετριοπαθείς οπαδοί του Παλαιστίνιου Προέδρου συγκρούονται πλέον μετωπικά, με τους οπαδούς τους ισλαμιστικής Χαμάς. Η διαμάχη τους θα λυθεί στις κάλπες κι όπως φαίνεται η Χαμάς χάνει έδαφος, πολλώ μάλλον που οι μετριοπαθείς Άραβες στηρίζουν αποφασιστικά τον Πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής.
Ήδη φημολογείται εντόνως αυτό που ως πρόσφατα ήταν αδιανόητο: Το Ισραήλ, η Ιορδανία, η Παλαιστινιακή Αρχή, ο Λίβανος και η Σαουδική Αραβία προχωρούν σε μια άτυπη συνεργασία για να εκριζώσουν τον φονταμενταλισμο απ' όλες τις εστίες του: Κι από το Λίβανο κι από την Παλαιστίνη κι από του Σουνιτικό τρίγωνο του Ιράκ…
* Στη Σομαλία, οι ισλαμιστές ξεσηκώθηκαν και κατέλαβαν την πρωτεύουσα Μογκαντίσου. Αλλά η μετριοπαθής κυβέρνηση της Σομαλίας, με τη βοήθεια και της Χριστιανικής Αιθιοπίας, αντεπιτέθηκαν, ανακατέλαβαν την πρωτεύουσα και απώθησαν τους φονταμενταλιστές στην περιφέρεια…
* Στο Σουδάν η φιλο-ισλαμιστική κυβέρνηση έχει εξαπολύσει πογκρόμ κατά των μαύρων Χριστιανών του νότου. 200 χιλιάδες γυναικόπεδα δολοφονήθηκαν και ένα εκατομμύριο οκτακόσιες χιλιάδες εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους, στην περιοχή Νταρφούρ.
Και στη Σομαλία και στο Σουδάν η Ένωση Αφρικανικών χωρών τάχθηκε εναντίον των φονταμενταλιστών και τους απομονώνει. Και στο πεδίο της μάχης τα πράγματα δυσκολεύουν γι' αυτούς, ενώ οι τοπικοί πληθυσμοί στρέφονται εναντίον τους.
Τόσο στην ιδια τη Μέση Ανατολή όσο και στη Βορειοανατολική Αφρική οι μετριοπαθείς ξεσηκώνονται εναντίον του εξτρεμιστικού Ισλάμ και το πολεμούν στα ίσια. Ήδη κερδίζουν έδαφος σε βάρος των φονταμενταλιστών. Ήδη τους απομονώνουν και τους νικούν.
Σε αυτή την άτυπη συμμαχία τείνουν να συγκλίνουν μετριοπαθείς μουσουλμάνοι (Ιορδανοί, Παλαιστίνιοι, Σιίτες του Ιράκ, Σαουδάραβες, Σομαλοί και Αιγύπτιοι ), Χριστιανοί (Αιθίοπες και Λιβανέζοι) και Εβραίοι. Συνυπάρχουν Σιίτες (από το νότιο Ιράκ) και Σουνίτες (Σαουδάραβες και Ιορδανοί), ισλαμιστές (Σιίτες του Ιράκ) και κοσμικοί (Αιγύπτιοι, Ιορδανοί και Παλαιστίνιοι), Άραβες και μη Άραβες (Κούρδοι, Αιθίοπες και μαύροι από το Σουδάν), εθνικιστές και φιλοδυτικοί…
Ανάμεσά τους υπάρχουν ακόμα σοβαρές διαφορές, όπως αυτές μεταξύ Ισραηλινών και μετριοπαθών Παλαιστινίων ή μεταξύ Σαουδαράβων και Ιορδανών. Αλλα είναι τετοια η κοινή απειλή που νιώθουν, όλοι τους, από τους την έξαρση του Πολεμικού Ισλάμ, που οι παλαιές διαχωριστικές γραμμές μεταξύ τους τείνουν να ξεθωριάσουν και σύρονται νέες διαχωριστές γραμμές ανάμεσα στους μετριοπαθείς πασών αποχρώσεων και τους φονταμενταλιστές.
Οι ΝΕΟ-οσυντηρητικοί και οι ΥΠΕΡ-συντηρητικοί
Όταν κυκλοφόρησε η έκθεση Μπέηκερ, πολλοί δικοί μας πανηγύριζαν. Διότι διέβλεπαν μια «σύντομη αποχώρηση» των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ. Το ίδιο ακριβώς διέβλεψαν και όλοι οι λαοί της Μέσης Ανατολής. Αλλά αυτοί δεν πανηγύρισαν. Κάθε άλλο…
Αντελήφθησαν, αντίθετα, πώς αν σήμερα δεσμεύονταν οι ΗΠΑ για κλιμακούμενη αποχώρηση από το Ιράκ μέσα σε ένα χρόνο, τότε θα έχαναν κάθε διαπραγματευτική δύναμη από τώρα. Κανείς δεν υπολογίζει πια, όποιον διακηρύσσει ότι θα τα μαζέψει και θα φύγει.
Κι ύστερα άρχισαν οι «εκπλήξεις»: Η Συριακή κυβέρνηση διεμήνυσε ότι μια άμεση αποχώρηση των Αμερικανών από το Ιράκ θα ήταν «ανήθικη πραξη». Ο πρώην Πρόεδρος του Ιράν Αγιατολάχ Χαταμί διακήρυξε κάτι παρόμοιο. Το ίδιο και ο Σιίτης Πρωθυπουργός του Ιρακ. Το ίδιο και ο Σουνίτης Κούρδος Πρόεδρος του Ιράκ. Το ίδιο και η κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας. Το ίδιο κι ο Ιορδανός μονάρχης Αμπντάλλα
Όλοι τους είχαν δίκιο. Αν οι Αμερικανοί αποχωρούσαν από το Ιράκ, εσπευσμένα και άνευ όρων, θα προκαλούσαν μια γενίκευση του εμφυλίου μέσα στο Ιράκ και στρατιωτική επέμβαση όλων των γειτόνων του Ιράκ, που εμφανίζονται ως «προστάτες» των τοπικών πληθυσμών του. Εσπευσμένη αποχώρηση των Αμερικανών θα προκαλούσε γενικευμένη ενδομουσουλμανική σύγκρουση, όμοια της οποίας δεν έχουμε δεί τις τελευταίες δεκαετίες. Με θύματα πολλαπλάσια των «συνήθων» αραβοϊσραηλινών συρράξεων. Και με εκτοξευση της τιμής του πετρελαίου σε αδιανόητα ύψη, για απροσδιόριστο χρόνο.
Ακόμα και οι Δημοκρατικοί στο Αμερικανικό Κογκρέσσο ουσιαστικά εγκατέλειψαν στο Σχέδιο Μπέηκερ. Κι ο λόγος απλός: Μέχρι τώρα είχαν να αντιμετωπίσουμε τη νεοσυντηρητική πολιτική του Ράμσφελντ. Τώρα βρέθηκαν να αντιμετωπίζουν κάτι χειρότερο: την παλαιό-συντηρητική ή υπερ-συντηρητική πολιτική Μπέηκερ.
Διότι το Σχέδιο Μπέηκερ δεν «απελευθέρωνε» το Ιράκ. Πυροδοτούσε τον πιο αιματηρό εμφύλιο εκεί. Δεν «ικανοποιούσε» τα αραβικά καθεστώτα. Τα εξαναγκαζε να πολεμήσουν ανηλεώς μεταξύ τους. Δεν «προσέγγιζε» τους Ευρωπαιους. Τους τιμωρούσε και τους διέλυε. Γιατί ούτε οι ευρωπαϊκές οικονομιες ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση θα άντεχαν το πετρέλαιο στα 120 δολάρια το βαρέλι.
Όταν απορρίφθηκε – μετά πολλών επαίνων – το Σχέδιο Μπέηκερ, πολλοί αναστέναξαν με ανακούφιση. Ιδιαίτερα στη Μέση Ανατολή.
Μόνο κάποιοι δικοί μας απογοητεύτηκαν. Δεν είχαν καταλάβει που οδηγούσε το Σχέδιο εκείνο. Ακόμα δεν έχουν καταλάβει.
Κι ακόμα «θρηνούν» για την εκτέλεση του Σαντάμ Χουσειν.
