Επίκαιρα – Ανεπίκαιρα
Του Χρύσανθου Λαζαρίδη
Άλλο πράγμα η Ιστορία ως Επιστήμη κι άλλο πράγμα η διδασκαλία της Ιστορίας στο δημοτικά σχολεία…
Κι όχι μόνο της Ιστορία. Τα περισσότερα απ' οσα διδάσκουμε στα σχολεία – κι όχι μόνο στα δημοτικά – δεν είναι «επιστημονικά σωστά»: Ούτε η Νευτώνεια Φυσική της βαρύτητας είναι απολύτως σωστή. Ούτε το ατομικό μοντέλο του Ράδδερφοντ ισχύει για τη σύγχρονη Φυσική. Ασφαλώς, δεν τα λέμε όλα στα παιδιά. Δεν τους λέμε ότι τα υποατομικά σωματίδια είναι «κβαντισμένα». Δεν τους λέμε ότι έχουν κυματοσυνάρτηση – ότι είναι σωματίδια και κύματα ταυτόχρονα. Ούτε για τις ιδιοστροφορμές των υποατομικών σωματιδίων τους μιλάμε…
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι τους λέμε «ψέματα». Σημαίνει απλώς, ότι η διδασκαλία στα σχολεία είναι μια σταδιακή προσέγγιση του αντικειμένου και σταδιακή ωρίμανση του μαθητή.
Ύστερα, στην επιστήμη δεν υπάρχει «μοναδικη αλήθεια». Τέτοιες «βεβαιότητες» σπάνια υπάρχουν, ακόμα και στις λεγόμενες «ακριβείς επιστήμες», όπου τα μεγέθη είναι μετρήσιμα και οι θεωρίες πειραματικά επιβεβαιώσιμες.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, έχουμε διαφορετικές – και συχνά αντίθετες μεταξύ τους – επιστημονικές απόψεις. Όποιος δεν το κατανοεί είναι μονομανής και ιδεοληπτικός.
Στην Ιστορία, ειδικότερα, έχουμε γεγονότα που γνωρίζουμε, υποθέσεις για όσα δεν γνωρίζουμε κι ερμηνείες γεγονότων. Έχουμε αλήθειες ανάμικτες με «μύθους». Καμία ιστορική θεωρία δεν είναι απαλλαγμένη από υποθέσεις και μύθους.
Όποια «Ιστορία» κι αν διδάξουμε θα αναπαράγουμε κάποιους μύθους ανάμικτους με πραγματικά γεγονότα. Το ερώτημα είναι τι απ' όλα αυτά είναι παιδαγωγικό σωστό να διδάξουμε στα παιδιά, ως μια πρώτη προσέγγιση της ιστορίας τους: ώστε να τους αναδείξουμε θετικά πρότυπα, να τους καλλιεργήσουμε κοινωνικότητα κι αυτοσεβασμό. Όχι μίσος για τους άλλους. Αλλά ούτε αισθήματα περιφρόνησης για τον εαυτό τους, ούτε αποδόμησης της ιστορικής τους αυτοσυνειδησίας.
Πράγματι, υπάρχουν «αποδομητικές θεωρίες» της Ιστορίας. Δεν είναι όμως οι μόνες. Ο μεγάλος έλληνας ιστορικός – της Αριστεράς, μάλιστα – Νίκος Σβορώνος, κατακεραύνωσε αυτές τις «αποδομητικες προσεγγύσεις» απερίφραστα. Εν πάση περιπτώσει, σε καμία χώρα δεν διδάσκουν τις αποδομητικές θεωρίες στα Δημοτικά σχολεία! Έλεος πια…
* Όσοι ακκίζονται ότι γνωρίζουν τη ΜΟΝΑΔΙΚΗ αλήθεια, είναι συνήθως κακοί επιστήμονες.
* Όσοι βαυκαλίζονται ότι οι ίδιοι κατέχουν την «καθαρή ιστορία», πλήρως απαλλαγμένη από υποθέσεις και μύθους, είναι, κακοί ιστορικοί.
* Κι όσοι εν ονόματι της «μοναδικής αλήθειας» που οι ίδιοι κατέχουν και της «καθαρής ιστορίας» που οι ίδιοι «διακονούν», αποδομούν την ιστορική αυτοσυνειδησία 11χρονων παιδιών, είναι κάκιστοι παιδαγωγοί.
