Επίκαιρα Ανεπίκαιρα
Του Χρύσανθου Λαζαρίδη
Τι ακριβώς είναι ο «μεσαίος χώρος»; Πώς ορίζεται και πώς κερδίζεται;
— Είναι «μεσαίος», γιατί συγκρούεται με ακραίες λογικές. Όταν δεν συγκρούεται με ακραίες λογικές, είναι «ενδιάμεσος»…
— Είναι «χώρος», γιατί συγκροτείται πολιτικά προωθωντας μεταρρυθμιστικά αιτήματα. Όταν δεν προωθεί μεταρρυθμίσεις, δεν είναι δρών πολιτικός «χώρος», είναι ανενεργός κοινωνικός «πολτός»…
— Είναι «μεσαίος χώρος», γιατί συγκλίνει από αντίθετες κατευθύνσεις, ξεπερνώντας στερεότυπα του παρελθόντος. Όταν δεν συγκλίνει απο διαφορετικές κατευθύνσεις, όταν δεν ξεπερνά στερεότυπα, δεν είναι «μεσαίος» ούτε «χώρος».
Το Σημητικό ΠΑΣΟΚ επαγγέλθηκε τον «εκσυγχρονισμό», αλλά έχασε τη μάχη των μεταρρυθμίσεων. Δεν τόλμησε να συγκρουστεί με συμφέροντα – τα υπηρέτησε: Δεν τάβαλε με τα κυκλώματα των Πανεπιστημίων, δεν τάβαλε με τις παντοδύναμες συντεχνίες του δημοσίου, δεν τόλμησε να αγγίξει τα «καρτέλ» της αγοράς και τη «δεσπόζουσα θέση» των τραπεζών. Εξάντλησε τον «εκσυγχρονιστικό οίστρο του» στην…κατάργηση του θρησκεύματος από τις ταυτότητες!
Προσπάθησε να «αποδομήσει» τις ιδεολογικές σταθερές της κοινωνίας – τη θρησκευτική και εθνική της ιδιοπροσωπεία. Η «αποδόμηση» που επιχείρησε, υπήρξε κακό υποκατάστατο της μεταρρύθμισης που δεν τόλμησε.
Όσο πιο τολμηρές μεταρρυθμίσεις προωθεί μια κυβέρνηση, τόσο περισσότερο χρειάζεται να στηριχθεί στα συμβολικά ερείσματα ενός λαού, που δοκιμάζεται από τη μεταρρυθμιστική κοσμογονία. Και αντίστροφα: Όσο περισσότερο κλονίζονται τα συμβολικά ερείσματα ενός λαού, τόσο γίνεται καχύποπτος – μη δεκτικός σε τολμηρές μεταρρυθμίσεις.
Ο μεσαίος χώρος συγκροτείται σε ένα διπλό αίτημα: Αποκατάστασης της συμβολικής ενότητας της κοινωνίας αφενός, και ανατροπής των αδιεξόδων με μεταρρυθμιστικές τομές. Στηρίζεται στο παρελθόν, για να διεκδικήσει το μέλλον. Χωρίς το πρώτο, το δεύτερο χάνει την ισορροπία του. Και χωρίς το δεύτερο, το πρώτο χάνει τη δυναμική του…
Το βιβλίο Ιστορίας της ΣΤ΄ Δημοτικού αποτελεί κρίσιμο ζήτημα ανασυγκρότησης ή διάλυσης του μεσαίου χώρου. Στο αίτημα απόσυρσής του συμπίπτουν η Ακαδημία Αθηνών και ο Μίκης Θοδωράκης, η λαϊκή δεξιά και το ΚΚΕ. Τόσο διαφορετικά ιδεολογικά ρεύματα και πρόσωπα μόνο στο μεσαίο χώρο θα μπορούσαν να συγκλίνουν.
Η σύνθεση αντιθέτων – ουσιώδης προϋπόθεση για την συγκρότηση «μεσαίου χώρου» – έχει ήδη επιτευχθεί στο αίτημα απόσυρσης του αμαρτωλού «βοηθήματος». Αντίθετα, το υπερασπίζονται απόψεις ιδεολογικά ακραίες και δυνάμεις πολιτικά περιθωριακές.
Όταν ο Κώστας Καραμανλής ύπέγραφε στην καμπάνια της Εκκλησίας για τις ταυτότητες κέρδιζε το μεσαίο χώρο για πρώτη φορά.
Αν σήμερα αποσύρει το εγχειρίδιο Ιστορίας, θα κερδίσει το μεσαίο χώρο ξανά – και σε βάθος χρόνου…
