Ζητείται ελπίς για τη νεανική εγκληματικότητα

Περίπου το 15% όλων των εγκλημάτων που σημειώνονται στην Ευρώπη διαπράττονται από ανηλίκους. Μάλιστα, σε μερικά κράτη μέλη το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει το 22%. Το σίγουρο πάντως είναι ότι η νεανική εγκληματικότητα αποτελεί πρόβλημα σε όλη την Ευρώπη. Για το λόγο αυτό, η κοινοβουλευτική επιτροπή που είναι αρμόδια για τα δικαιώματα των γυναικών και την ισότητα των φύλων διοργάνωσε πρόσφατα δημόσια ακρόαση, κατά τη διάρκεια της οποίας ειδικοί και βουλευτές προσπάθησαν να βρουν λύσεις στο πρόβλημα.
Ο αριθμός των ατόμων -θυτών και θυμάτων- τους οποίους αφορά το πρόβλημα της νεανικής εγκληματικότητας αυξάνεται όλο και περισσότερο ανά την Ευρώπη, αν και τα στατιστικά στοιχεία διαφέρουν από χώρα σε χώρα.

Στη Γαλλία για παράδειγμα, οι επιθέσεις (βιασμοί, απειλές, χτυπήματα και εσκεμμένα πλήγματα) έχουν γνωρίσει ποσοτική αύξηση ύψους 190% μέσα σε 10 χρόνια, σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία. Στη Γερμανία το αντίστοιχο ποσοστό έχει μειωθεί με το χρόνο, αν και οι επιθέσεις συμμοριών έχουν αυξηθεί.
 
Πώς μπορεί να εξηγηθεί αυτό το φαινόμενο; Μια εξήγηση είναι ότι η σημερινή κοινωνία γίνεται όλο και λιγότερο ανεκτική. Για την Κατερίνα Μπατζέλη, μέλος της Σοσιαλιστικής Ομάδας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και εισηγήτρια σχεδίου έκθεσης σχετικά με τη νεανική εγκληματικότητα, “ο τρόπος με τον οποίο η κοινωνία αντιδρά στη νεανική εγκληματικότητα έχει αλλάξει τις τελευταίες δεκαετίες· η στάση των ατόμων απέναντι στα δικαιώματα των παιδιών έχει εξελιχθεί και η κοινωνία τείνει να επιδεικνύει τυποποιημένη συμπεριφορά προς τους αυτουργούς εγκλημάτων”.
 
Πώς οδηγείται ο νέος στο έγκλημα;
 
Οι βαθύτερες αιτίες της βίας των νέων παραμένουν άγνωστες. Κατά τη διάρκεια πρόσφατης ακρόασης που πραγματοποιήθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο Γερμανός ψυχολόγος Rudolf Hänsel υποστήριξε την άποψη ότι για τη νεανική εγκληματικότητα ευθύνονται τα βιντεοπαιχνίδια, οι βίαιες τηλεοπτικές εκπομπές και το Διαδίκτυο, που παρουσιάζουν τη βία σαν κάτι το συνηθισμένο. Ο κ. Hänsel ανέφερε επίσης μια αμερικανική έρευνα, σύμφωνα με την οποία η βία των νέων μπορεί να μειωθεί κατά 40-50% χωρίς τηλεόραση και βιντεοπαιχνίδια.
 
Άλλοι ειδικοί που παρευρέθηκαν στην ακρόαση, όπως ο Γάλλος ερευνητής Laurent Mucchielli, ρίχνουν την ευθύνη για τη νεανική εγκληματικότητα στην οικογένεια αλλά και τη μετανάστευση (που ευθύνεται για τις κακές σχολικές επιδόσεις πολλών νέων αλλά και την περιθωριοποίησή τους από συνομήλικους). Οι νέοι βρίσκουν έτσι συχνά “καταφύγιο” σε κακές συναναστροφές, όπως είναι οι συμμορίες. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται στην Ελλάδα, την Ισπανία ή τη Γαλλία, κατά τη γνώμη του ερευνητή.
 
Πρόληψη και όχι καταστολή
 
Όλοι οι συμμετέχοντες συμφώνησαν στην αναγκαιότητα πρόληψης και όχι καταστολής. Από τη στιγμή που τα εκάστοτε δικαστικά συστήματα δεν μπορούν να λύσουν το πρόβλημα της νεανικής εγκληματικότητας, τι μπορεί να γίνει;
 
Πολλές είναι οι προτάσεις που ακούστηκαν κατά τη διάρκεια της δημόσιας ακρόασης: εύρεση και επίλυση των κοινωνικών προβλημάτων που συνδέονται με τη νεανική εγκληματικότητα· προετοιμασία των γονέων και των καθηγητών, ώστε να μπορέσουν να κρατήσουν την κατάλληλη στάση ως προς τα φαινόμενα βίας που θα συναντήσουν· ενθάρρυνση της ενεργής συμμετοχής των νέων στα κοινά· προώθηση καλών προτύπων συμπεριφοράς προς τους νέους· υποστήριξη δράσεων διαφόρων ενώσεων ή τοπικών φορέων που προσπαθούν να εξαλείψουν τη νεανική εγκληματικότητα.
 
Μεταξύ των επιτυχημένων μέτρων που έχουν υιοθετήσει μερικά κράτη μέλη, αξίζει να επισημάνουμε τα προγράμματα επιτήρησης (αντί φυλάκισης) των νέων στην Ισπανία, αλλά και τα μαθήματα “καλής συμπεριφοράς” και την εθελοντική εργασία στη Γερμανία.
 
Η κα Bravo Ibanez, πρόεδρος μιας ένωσης γυναικών, συνόψισε την κατάσταση ως εξής: “Οι νέοι με προβλήματα έχουν περισσότερη ανάγκη από βοήθεια, συμβουλές και κανόνες παρά από κυρώσεις”.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ