Ένα ιστορικό ντοκουμέντο με μια αποκαλυπτική μαρτυρία ενός ανθρώπου κλειδί για τα αμερικανικά συμφέροντα των ΗΠΑ την νύχτα του πραξικοπήματος των συνταγματαρχών το 1967 στην Ελλάδα που βλέπει το φως της δημοσιότητας για πρώτη φορά δημοσιεύει στο φύλλο του Σαββατοκύριακου η ομογενειακή εφημερίδα ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΚΑΣ. Πρόκειται για τη συνέντευξη που παραχώρησε ο αμερικανός πρέσβης στην Ελλάδα το 1967 Φίλιπ Τάλμποτ στον εκδότη και διευθυντή της εφημερίδας Αντώνη Διαματάρη.
ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
ΣΗΜΕΡΑ 5 ΜΑΪΟΥ 2007 ΣΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΚΗΡΥΚΑ ΣΤΗ ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ
Η συνέντευξη είναι πράγματι αποκαλυπτική και γλαφυρή ως προς τη περιγραφή των γεγονότων ενώ ρίχνει φως σε αθέατες πλευρές στο πολιτικό προσκήνιο και το παρασκήνιο εκείνων των ημερών, και προσθέτει ένα ακόμα ντοκουμέντο στον ιστορικό του μέλλοντος.
Η δημοσίευση της συγκεριμένης συνέντευξης θα αποτελέσει αντικειμενικά θέμα στην Ελλάδα και με ανάλυσεις που θα επακολουθήσουν από πολιτικούς και ιστορικούς, παράλληλα -όπως εκτιμούν ομογενειακοί παράγοντες – αποτελεί και μια έμπρακτη δημοσιογραφική απάντηση της εφημερίδας σε όλο το θόρυβο που ξεσήκωσε ο πρωτοσέλιδος τίτλος της εφημερίδας Ελευθεροτυπία τη Δευτέρα 23 Απριλίου καθώς και η ανταπόκριση του συναδέλφου Θανάση Τσίτσα για να επακολουθήσει απάντηση του εκδότη και ανταπάντηση του ανταπορκριτή της "Ε".
Θόρυβος που απασχόλησε την ομογένεια και σχολιάστηκε ποικιλοτροπως επί δυο εβδομάδες προκαλώντας και άλλες παράπλευρες παρενέργειες στους κόλπους της δημοσιογραφικής κοινότητας στη ΝΥ.
Επομένως από κάθε άποψη το αυριανό φύλο της μοναδικής εναπομείνασας ημερησίας εφημερίδας στην ομογένεια ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΚΑΣ μετά το κλείσιμο της επίσης ιστορικής εφημερίδας "Η ΠΡΩΙΝΗ" της Φανής Πεταλίδου αφήνοντας ένα τεράστιο κενό στην αντικειμενική ενημέρωση με πολυφωνία και πλουραλισμό, αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Όχι μόνο από τους ομογενείς αλλά και από τους μελετητές, ιστοριογράφους και ιστορικούς που δικαίως θα τη θέσουν στο μικροσκόπιο και την αναγκαία αναδίφηση των όσων ισχυρίζεται ο αμερικανός πρέσβης Φ. Τάλμποτ.
Η ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Συνέντευξη του πρέσβη των ΗΠΑ στην Αθήνα το 1967:
Πώς αντιδράσαμε στο πραξικόπημα των συνταγματαρχών
Του Αντώνη Η. Διαματάρη
Ο πρέσβης Φιλιπ Τάλμποτ, ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα κατά την περίοδο του πραξικοπήματος των συνταγματαρχών παραχώρησε μια αποκλειστική συνέντευξη στον «Ε.Κ.». Τα βασικότερα σημεία της συνέντευξης δημοσιεύτηκαν στην πρώτη σελίδα της σημερινής έκδοσης της εφημερίδας.
Παραθέτουμε ολόκληρο το κείμενο της συνέντευξης:
«Εθνικός Κήρυκας»: Κύριε πρέσβη, υπηρετήσατε στην Ελλάδα σε μία κρίσιμη περίοδο της Ιστορίας της χώρας, από το 1965 έως το 1969. Σαράντα χρόνια μετά το πραξικόπημα, θα μπορούσατε να μας πείτε μερικούς κρίσιμους παράγοντες που συνέβαλαν στην εγκαθίδρυση δικτατορίας στην Ελλάδα;
Φίλιπ Τάλμποτ: Οταν πήγα στην Ελλάδα, είχε αναλάβει ο κ. Στέφανος Στεφανόπουλος. Ακολούθησε ο Ιωάννης Παρασκευόπουλος. Οσο καιρό ήμουν στην Ελλάδα, ποτέ δεν είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ με μία κυβέρνηση, η οποία είχε εκλεγεί από την πλειοψηφία των ψηφοφόρων. Αυτό ήταν μετά το Γεώργιο Παπανδρέου φυσικά. Ετσι η κατάσταση όταν πήγα ήταν πολύ αβέβαιη, με πολλούς υποψηφίους και πολλούς ανθρώπους που πίστευαν ότι θα ήταν οι καλύτεροι πρωθυπουργοί εάν λάμβαναν υποστήριξη.
Ξεκάθαρα εκείνη την περίοδο, ο Ανδρέας Παπανδρέου εξελισσόταν σε πολιτική φυσιογνωμία. Ενας πρώην Αμερικανός ασκούσε αυστηρή κριτική στις Ηνωμένες Πολιτείες. Θυμάμαι μία ημέρα που πήγα να συναντήσω τον πατέρα του και του είπα ότι ο Ανδρέας έκανε σχόλια που δεν βοηθούσαν καθόλου τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις.
Η αβεβαιότητα ήταν ακόμη μεγαλύτερη με το ξεκίνημα των εκλογών. Υπήρχε μία αίσθηση ότι οι εκλογές ήταν αναγκαίες και βεβαίως φαινόταν σωστό να γίνουν. Αλλά το κατεστημένο -όποιο κι αν ήταν αυτό- ήταν πολύ ανήσυχο απέναντι στην προοπτική ανάληψης της εξουσίας από τον Ανδρέα. Ως σοσιαλιστής που εθεωρείτο ότι είχε διασυνδέσεις με την ελληνική κοινότητα της Ανατολικής Ευρώπης, φαινόταν ως πρόκληση απέναντι σε όλους εκείνους που ήταν ηγέτες της Ελλάδας τις προηγούμενες δεκαετίες. Η Ελλάδα είχε κάνει μεγάλη πρόοδο μετά τον εμφύλιο πόλεμο και οι άνθρωποι που ήταν υπεύθυνοι γι’ αυτόν πίστευαν ότι είχαν επενδύσει στο μέλλον της Ελλάδας, κάτι με το οποίο εκείνος διαφωνούσε.
Είχαμε ακούσει φήμες ότι υπήρχε ανησυχία στο στράτευμα πριν από αυτό. Η πολιτική ζωή της χώρα ήταν ταραχώδης. Ηταν τότε που οι Ηνωμένες Πολιτείες επανατοποθετούνταν στην Ευρώπη. Για ένα μικρό διάστημα οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστήριξαν ευρωπαϊκά καθεστώτα, όπως το Γκάσπαρι στην Ιταλία, και αυτό στη Γερμανία, με στόχο τη σταθερότητα. Στη συνέχεια οι ΗΠΑ έλεγαν σε αυτές τις κυβερνήσεις ότι είχε έρθει η ώρα να σταθούν στα δικά τους πόδια. Αυτό ήταν το μήνυμα και προς την Ελλάδα.
Οι Ελληνες ένιωθαν πολύ εξαρτημένοι από τους Βρετανούς μέχρι την κατάρρευση της βρετανικής αυτοκρατορίας μετά τον πόλεμο και το Δόγμα Τρούμαν. Τότε ένιωσαν ότι χρειάζονταν την υποστήριξη των ΗΠΑ. Αυτό ήταν κάτι που οι ΗΠΑ επιθυμούσαν να πράττουν ευρέως, αλλά δεν ήθελαν να ενισχύσουν κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο για τη θέση του πρωθυπουργού. Οταν έγιναν οι εκλογές οι ΗΠΑ θεώρησαν ότι θα ήταν υγιείς αν εκλεγόταν κυβέρνηση πλειοψηφίας. Θα αντιμετωπίζαμε το αποτέλεσμα των εκλογών στη συνέχεια.
Αναφέραμε τις αναταραχές στην πολιτική ζωή της Ελλάδας και από το χειμώνα του 1966 μέχρι τις αρχές της άνοιξης του 1967 έφθασαν σε εμάς φήμες ότι υπήρχαν ομάδες μέσα στο στράτευμα που επιθυμούσαν να αναλάβουν την εξουσία. Αυτό προβλημάτισε τις ΗΠΑ και κατόπιν εντολών μίλησα με τον βασιλιά και ξεκαθάρισα ότι οι ΗΠΑ θεωρούν πως θα ήταν φρικτό μία χώρα του ΝΑΤΟ να περιέλθει υπό καθεστώς στρατιωτικής δικτατορίας.
Ηταν εκείνη η εποχή που υπήρχε μεγάλη αναστάτωση με την Τουρκία και ο νέος βασιλιάς επεσκέφθη τη στρατιωτική ηγεσία και όταν επέστρεψε μου είπε ότι είχε λάβει διαβεβαιώσεις από τους στρατηγούς ότι δεν θα γινόταν πραξικόπημα πριν από τις εκλογές. Αυτό άφηνε ανοικτό το ερώτημα σχετικά με το τι θα γινόταν μετά από τις εκλογές (γέλια).
Ακούσαμε ότι υπήρχε μία ομάδα αξιωματικών που έδειχνε ότι θα αποπειραθεί να προχωρήσει σε πραξικόπημα κατά τη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας του Απριλίου. Δεν ξέραμε ποιοι πραγματικά ήταν, αλλά ότι ήταν συνταγματάρχες. Δεν ήταν οι στρατηγοί. Αυτό μας ανησύχησε, αλλά η ημερομηνία που μας έδωσε μία από τις πηγές μας ήταν στις αρχές Απριλίου. Φυσικά παρακολουθήσαμε την κατάσταση πολύ προσεκτικά, αλλά η ημέρα αυτή ήρθε και παρήλθε χωρίς να συμβεί τίποτα.
«Ε.Κ.»: Ενημερώσατε τον βασιλιά για τους συνταγματάρχες;
Φίλιπ Τάλμποτ: Μιλήσαμε γι’ αυτό. Ηταν λεπτή η θέση μου να ενημερώσω το βασιλιά για το στράτευμά του οπότε έπρεπε να ήμουν πολύ προσεκτικός. Νομίζω πως υποθέσαμε ότι αν είχαμε εμείς ακούσει αυτή τη φήμη, θα την είχε ακούσει και αυτός. Δεν ήταν κάτι που θα τον εξέπληττε.
Στις 21 Απριλίου, περίπου στις 3 π.μ., έλαβα ένα τηλεφώνημα από το φρουρό της πύλης ότι ο ανιψιός του πρωθυπουργού…
«Ε.Κ.»: Του Κανελόπουλου.
Φίλιπ Τάλμποτ: Ναι. Οτι βρισκόταν στην πύλη και ήθελε να με δει αυτοπροσώπως. Οπότε τους είπα να τον οδηγήσουν στη βιβλιοθήκη και θα κατέβαινα. Μου είπε ότι ο θείος του είχε ανατραπεί από μία ομάδα ανδρών ντυμένων με στρατιωτικά. Χτύπησαν την πόρτα και στο τέλος έσπασαν την κλειδαριά και έτσι εισήλθαν. Είπα «ας τηλεφωνήσουμε στην πρεσβεία να δούμε τι συμβαίνει». Προσπάθησα να τηλεφωνήσω αλλά η γραμμή ήταν νεκρή. Ετσι πήγαμε με το αμάξι στην πρεσβεία. Εστειλα ειδοποίηση στην Ουάσιγκτον με όλα όσα ήξερα μέχρι στιγμής. Είπα στον ανιψιό: «Κοίταξε, δεν ξέρω τι συμβαίνει. Εσύ θα οδηγήσεις το αυτοκίνητό σου και θα σε ακολουθήσω με το υπηρεσιακό. Αν βρούμε στο δρόμο στρατιωτικούς ή οτιδήποτε άλλο θα κάνω το γύρο και θα επιστρέψω».
Πήγαμε να δούμε τη θεία του. Δεν ήξερε αν ήταν στρατιωτικοί ή κομμουνιστές που φορούσαν στρατιωτικές στολές. Δεν ήξερε πού ήταν ο σύζυγός της, τον οποίο είχαν πάρει μαζί τους. Είχαν πει: «Ο βασιλιάς θέλει να σας δει άμεσα» κι εκείνος είχε απαντήσει: «Αν θέλει να με δει μπορεί να μου τηλεφωνήσει και θα έρθω». Κι εκείνοι είπαν τότε: «Οχι, θέλει να σας δει».
Αυτά ήταν όσα γνωρίζαμε μέχρι στιγμής. Δεν ήξερα πώς να ειδοποιήσω το προσωπικό της πρεσβείας, καθώς οι περισσότεροι έμεναν στο Ψυχικό. Ημουν στην πρεσβεία με έναν φρουρό πεζοναύτη και έναν υπάλληλο του τομέα επικοινωνίας. Μέσω του τελευταίου μπορούσα να στέλνω ειδοποιήσεις στην Ουάσιγκτον. Μετά από δύο ή τρεις ώρες κάποιοι από το προσωπικό της πρεσβείας άρχισαν να καταφθάνουν και ήθελα να γνωρίζω πώς το είχαν μάθει. Ο αξιωματούχος του ελληνικού γραφείου στην Ουάσιγκτον ήταν κάποιος που βρισκόταν στην πρεσβεία στην Αθήνα μέχρι πρόσφατα. Είχε τον κατάλογο με τα τηλέφωνα της πρεσβείας στην Αθήνα, την οποία προσπάθησε να καλέσει. Οταν δεν μπορούσε να πιάσει γραμμή, ήταν αρκετά έξυπνος ώστε να σκεφθεί να τηλεφωνήσει στα προάστια, καθώς ήταν πιθανόν να είχαν μπλοκάρει το κεντρικό τηλεφωνικό κέντρο αλλά όχι τα άλλα. Ετσι από την Ουάσιγκτον μπορούσε να ειδοποιήσει άτομα που δεν μπορούσα εγώ.
Ηρθε το πρωί και τα στρατεύματα ήταν στην πόλη. Υπήρχε μία ομάδα του Πενταγώνου που είχε επισκεφθεί την Αθήνα και υπήρχαν στρατεύματα μπροστά από το «Χίλτον» όπου διέμεναν. Εστειλαν κάποιον από το προσωπικό του ξενοδοχείου να μεταφέρει ένα σημείωμα στην πρεσβεία. Ελεγε ότι επρόκειτο να αναχωρήσουν σε τρεις ώρες και δεν ήξεραν τι να κάνουν.
Μου πήρε όλη αυτή την ημέρα για να μάθω ποιος εμπλεκόταν στο πραξικόπημα και τι συνέβαινε. Οι στρατιωτικοί μας ακόλουθοι πήγαν στο ελληνικό Πεντάγωνο για να εξακριβώσουν τι συνέβαινε. Διαπίστωσαν ότι ο βασιλιάς ήταν όντως στο Πεντάγωνο και βρισκόταν εκεί σχεδόν όλη τη νύχτα. Προσπαθούσα να επικοινωνήσω μαζί του ανεπιτυχώς. Ο Ελληνας Πρωθυπουργός ήταν ανενεργός, έτσι δεν είχαμε καμία πρόσβαση και επαφές. Οι ακόλουθοί μας τελικά αναγνώρισαν δύο στρατιωτικούς που εμπλέκονταν. Τα ονόματά τους συνέπιπταν με εκείνων για τους οποίους υπήρχαν οι φήμες.
Ηταν απόγευμα όταν τελικά κατάφερα να επικοινωνήσω τηλεφωνικώς με το βασιλιά και να τον ρωτήσω αν μπορώ να τον δω. Ηταν θυμωμένος και ταραγμένος. Είπε ότι το έκαναν αυτό χωρίς την έγκριση και τη συγκατάθεσή του και δεν θα έπρεπε να συμβαίνει αυτό. Δεν έδειχνε να γνωρίζει αυτούς τους αξιωματούχους. Ελεγε επίσης ότι από το απόγευμα είχαν πάρει τον έλεγχο και αποφάσισε ότι, προκειμένου η Ελλάδα να συνεχίσει, θα πρέπει να τους ορκίσουμε υπουργούς. Η πρώτη του ιδέα ήταν να τους καλέσει στο παλάτι και είπε «Επρόκειτο να τους πυροβολήσω», αλλά ήρθαν με τανκς. Δεν τους πυροβόλησε, τους όρκισε. Ως επικεφαλής του κράτους, τους όρκισε και έγιναν επίσημη κυβέρνηση. Εθλίβην από την εξέλιξη αυτή. Ανέφερα όλα αυτά στην Ουάσιγκτον.
«Ε.Κ.»: Τι θα έπρεπε να κάνει ο βασιλιάς σε αυτό το σημείο; Να αρνηθεί να τους ορκίσει;
Φίλιπ Τάλμποτ: Αυτή είναι μία ερώτηση που δεν νομίζω ότι κάποιος έχει πραγματικά απαντήσει πειστικά. Ακόμα και αν δεν τους είχε ορκίσει, θα είχαν πάρει την εξουσία. Πιθανόν θα εξεδίωκαν αμέσως τη βασιλική οικογένεια, οπότε δεν νομίζω ότι το γεγονός πως τους όρκισε έκανε κάποια διαφορά. Από την άλλη πλευρά υπήρξαν συνέπειες μερικές από τις οποίες δεν ήταν κακές.
Οι άνθρωποί μου τελικά κατάφεραν να έρθουν σε επαφή με τους συνταγματάρχες που ήθελαν να με δουν. Ηταν τα μεσάνυχτα της πρώτης νύχτας. Για πρώτη φορά συνάντησα τον Παπαδόπουλο.
«Ε.Κ.»: Πού έγινε αυτό;
Φίλιπ Τάλμποτ: Ηταν μια στρατιωτική τοποθεσία. Δεν νομίζω ότι ήταν το Πεντάγωνο. Εξέφρασαν ανοικτά την υποστήριξή τους στο ΝΑΤΟ και στις σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ελεγαν ότι ενεργούσαν για να σώσουν την Ελλάδα, καθώς ο Ανδρέας Παπανδρέου θα ήταν καταστροφή. Πραγματικά δεν άκουσαν όταν τους είπα πόσο ανέλπιδο το θεωρούσα αυτό και ότι η Ουάσιγκτον ήταν πολύ, πολύ δυσαρεστημένη.
«Ε.Κ.»: Ο Πατακός μας έδωσε μία συνέντευξη πριν δύο ημέρες.
Φίλιπ Τάλμποτ: Σας έδωσε; Πού βρίσκεται;
«Ε.Κ.»: Βρίσκεται στην Αθήνα. Η πνευματική του κατάσταση είναι καλή. Σε αυτή τη συνέντευξη είπε ότι «επισκεφθήκαμε τον Αμερικανό πρέσβη στην Αθήνα το πρωί της 21ης Απριλίου, ο οποίος με ρώτησε ‘Ποιοι είστε’ και απαντήσαμε ‘Είμαστε Ελληνες αξιωματικοί’». Θυμάστε κάτι τέτοιο;
Φίλιπ Τάλμποτ: Το πρωί. Νομίζω εννοούσε μετά τα μεσάνυχτα.
«Ε.Κ.»: Φαίνονταν ενοχλημένοι όταν τους αναφέρατε ότι ήσασταν δυσαρεστημένος με αυτό που έκαναν;
Φίλιπ Τάλμποτ: Μπορεί να ήταν ανήσυχοι αλλά επίσης ήταν αποφασισμένοι και ήταν σε αυτή την ψυχολογική κατάσταση να διακινδυνεύσουν τα πάντα. Οπότε δεν επρόκειτο να πουν ότι έκαναν λάθος.
«Ε.Κ.»: Σε ένα από τα εμπιστευτικά έγγραφα που έχουμε, εμφανίζεστε να δηλώνετε ότι η επιστροφή του βασιλιά δεν ήταν υψηλής προτεραιότητας για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ηταν ένα έγγραφο που απεστάλη στον κ. Μπατλ (υφυπουργό των Εξωτερικών). Αναλογιζόμενοι ότι η πρεσβεία και το Παλάτι συνεργάζονταν πολύ στενά, αποτελεί κατά κάποιον τρόπο έκπληξη ότι δεν ενδιαφερόσασταν για την επιστροφή του βασιλιά.
Φίλιπ Τάλμποτ: Πριν φτάσουμε στο Δεκέμβριο, υπήρχε κάτι άλλο. Ο Πόλεμος των Εξι Ημερών ξεκίνησε τον Ιούνιο. Από την 21η Απριλίου έως τον Πόλεμο των Εξι Ημερών, η θέση μας ήταν να είμαστε τυπικοί και να τηρούμε αποστάσεις. Μετά από αυτή τη συνάντηση με τους στρατιωτικούς, δεν τους ξαναείδα κατά τη διάρκεια όλων αυτών των εβδομάδων. Είχαμε χαμηλού επιπέδου επαφές στην πρεσβεία προκειμένου να εξακριβώνουμε τι συνέβαινε, αλλά εκδηλώναμε την αμερικανική δυσαρέσκεια για ό,τι συνέβαινε. Μετά ήρθε ο Πόλεμος των έξι Ημερών. Τη νύχτα που ξεκίνησε, έλαβα ένα μήνυμα από την Ουάσιγκτον ότι πολλοί Αμερικανοί από τη Μέση Ανατολή είχαν μεταφερθεί στην Αθήνα.
«Ε.Κ.»: 4.000 άτομα.
Φίλιπ Τάλμποτ: Ενώ προσπαθούσα ακόμη να αποφασίσω τι θα κάνω με αυτό, ο Πατακός μου τηλεφώνησε. Είπε ότι άκουσε γι’ αυτό και ότι ήθελε να γνωρίζω πώς θα παρέχονταν όλες οι διευκολύνεις στους Αμερικανούς για να έρθουν. Θα έρχονταν χωρίς βίζες ή χωρίς τυπικές διαδικασίες, είτε με πλοία είτε αεροπορικώς και η κυβέρνηση θα τους βοηθούσε ώστε να βρεθεί χώρος σε ξενοδοχεία. Φυσικά αυτό δεν ήταν πολύ δύσκολο, καθώς ο τουρισμός είχε εξαφανιστεί.
Αυτές οι χιλιάδες άνθρωποι ήρθαν και ο Πατακός τήρησε το λόγο του. Εισήλθαν χωρίς κανένα πρόβλημα. Μπορούσαμε επίσης να τους μεταφέρουμε σε διαφορετικά μέρη κι έτσι διευκόλυναν με πολλούς τρόπους την άφιξη και τη φροντίδα αυτών των ανθρώπων. Συνεπώς καθίσταται ελαφρώς δύσκολο να είμαστε τόσο τυπικοί μαζί τους όσο πριν. Επιπλέον, όλη η υπόθεση της Μέσης Ανατολής ήταν σημαντική και προκαλούσε προβλήματα κι εμείς δεν επιθυμούσαμε να κάνουμε τη σχέση μας με την Ελλάδα ακόμη δυσκολότερη.
Μετά τον Πόλεμο των Εξι Ημερών, περάσαμε διάφορες φάσεις, όχι τις πλέον ψυχρές, αλλά ούτε τυπικές. Αρχίσαμε να συνεργαζόμαστε μαζί τους. Εκείνη την εποχή ήταν ξεκάθαρο ότι δεν υπήρχε πραγματική εναλλακτική λύση για την ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας.
«Ε.Κ.»: Ο Παπαδόπουλος είπε πολλές φορές ότι του ζητήσατε να επιτρέψει τη χρήση των στρατιωτικών εγκαταστάσεων κατά τη διάρκεια του Πολέμου των Εξι Ημερών και αρνήθηκε. Ηταν, λέει, πολύ υπερήφανος που είπε όχι στους Αμερικανούς.
Φίλιπ Τάλμποτ: Πιθανόν να μιλούσε με τον στρατιωτικό επικεφαλής, ο οποίος μάλλον δεν το ανέφερε αυτό. Κυρίως ενδιαφερόμασταν για το τι θα κάνουμε. Δεν είχαμε κάποια επιχειρησιακά σχέδια. Είναι πιθανόν να ήταν σε χαμηλό επίπεδο και δεν έφθασε μέχρι εμένα.
«Ε.Κ.»: Αρα ο Παπαδόπουλος μιλούσε και σε εσάς και με τους στρατιωτικούς απευθείας;
Φίλιπ Τάλμποτ: Ναι. Ο Στρατός μας προσπαθούσε να εξακριβώσει τι συνέβαινε με τον ελληνικό στρατό, οπότε είχαμε επαφές μεταξύ των δύο Στρατών.
«Ε.Κ.»: Μπορούμε να μιλήσουμε για τα γεγονότα του Δεκεμβρίου;
Φίλιπ Τάλμποτ: Ενα σημείο πριν φθάσουμε εκεί. Υπήρχαν δύο επεισόδια με την Τουρκία το φθινόπωρο. Τότε, οι στρατιωτικοί είχαν τοποθετήσει τον Πιπινέλη ως υπουργό εξωτερικών. Ο Πιπινέλης αντιλαμβανόταν τα ζητήματα που είχαν προκύψει και που ως επακόλουθο είχαν την παρέμβαση του Βανς. (Ειδικού απεσταλμένου του προέδρου Τζόνσον, αργότερα υπουργού των Εξωτερικών στην κυβέρνηση Κάρτερ). Για σχεδόν δύο εβδομάδες ο Βανς θα βρισκόταν κάθε μέρα στην Αγκυρα, την Αθήνα και μερικές φορές της Λευκωσία. Ηταν ο Πιπινέλης που έκανε τους Ελληνες στρατιωτικούς να συμφωνήσουν σε»αυτό που στη συνέχεια έγινε η βάση για μία λύση.
«Ε.Κ.»: Αναφέρεστε στη συμφωνία που επετεύχθη στον Εβρο ανάμεσα στον Παπαδόπουλο και τους Τούρκους; Μέρος αυτής αφορούσε την απόσυρση των ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων από την Κύπρο. Θυμάστε τα ζητήματα που οι Τούρκοι θεώρησαν τόσο σημαντικά ώστε να είναι έτοιμοι να κηρύξουν πόλεμο κατά της Ελλάδας;
Φίλιπ Τάλμποτ: Το θέμα ποιος είχε δικαιώματα στη θάλασσα απασχολούσε πολύ και οι Ελληνες φοβούνταν ότι οι Τούρκοι μπορεί να προσπαθούσαν να καταλάβουν μερικά νησιά. Οι τελευταίοι πραγματοποιούσαν αεροπορικές ασκήσεις πάνω από τα νησιά που προβλημάτιζαν πολύ τους Ελληνες, οι οποίοι σκεφτόντουσαν ότι οι Τούρκοι επρόκειτο να καταλάβουν την Κύπρο, οπότε υπήρχε μεγάλη ένταση. Ο Σάιρους Βανς ήταν ο πρώτος από τους διπλωμάτες που εγκαινίασε την διπλωματία του πήγαινε-έλα. Ο Πιπινέλης και ο Παπαδόπουλος, μερικές φορές και ο Πατακός, συναντιόνταν με τον Βανς όσο βρισκόταν στην Αθήνα. Ο τελευταίος θα βρισκόταν στην Αθήνα αργά το απόγευμα πετώντας είτε από την Αγκυρα είτε από τη Λευκωσία. Θα ενημέρωνε για τις συνομιλίες στην Τουρκία όπου είχε βρεθεί για πρωινό και μεσημεριανό καθώς και στη Λευκωσία, αν είχε πάει εκείνη την ημέρα. Αυτό θα έπαιρνε ένα δίωρο, μετά θα κοιμόταν για 3 ώρες και θα αναχωρούσε για την Αγκυρα.
Συνεργαζόμασταν με το στρατιωτικό καθεστώς για να αποφύγουμε έναν ελληνοτουρκικό πόλεμο, ανάμεσα σε δύο χώρες του ΝΑΤΟ. Αυτό σημαίνει ότι συνεργαζόμασταν με τον Πιπινέλη, τους συνταγματάρχες και τον βασιλιά.
«Ε.Κ.»: Ο Βανς έβλεπε και τον βασιλιά;
Φίλιπ Τάλμποτ: Φυσικά. Ας μιλήσουμε τώρα για τα γεγονότα του Δεκεμβρίου (το αντιπραξικόπημα του Κωνσταντίνου κατά των Συνταγματαρχών). Προσκληθήκαμε σε δείπνο από κάποιον από το Παλάτι, όπου εκείνος και η βασίλισσα εμφανίστηκαν αργά. Η σύζυγός μου αντελήφθη ότι καθόντουσαν σε έναν καναπέ και κρατούσαν τα χέρια τους. Δεν είχαμε ξαναδεί τέτοια συμπεριφορά δημοσίως ξανά. Οταν φεύγαμε μετά τα μεσάνυχτα, είπα καληνύχτα στον βασιλιά και μου ζήτησε να πάω στο Τατόι στις 8 π.μ. Είπα «φυσικά». Το πρωί, η γυναίκα μου χρειαζόταν το υπηρεσιακό αμάξι της πρεσβείας, οπότε πήρα το ιδιωτικής χρήσεως αμάξι για να πάω στο Τατόι. Μου είπε ότι 10 λεπτά αφού έφευγα θα πετούσε στη Βόρειο Ελλάδα για να πάρει τον έλεγχο του Στρατού και θα επέστρεφε για να αναλάβει την κυβέρνηση. Οδηγούσα προς την πρεσβεία και σκεφτόμουν τι επρόκειτο να συμβεί. Μόλις επέστρεψα στην πρεσβεία έλαβα ένα τηλεφώνημα από το γραφείο του Παπαδόπουλου με το οποίο μου ζητούσε να τον επισκεφθώ. Οταν πήγα εκεί με ρώτησε πού πήγε ο βασιλιάς και του είπα «ειλικρινά δεν γνωρίζω».
«Ε.Κ.»: Δεν γνώριζε η πρεσβεία τι προετοίμαζε βασιλιάς πριν πάτε στο Τατόι; Δεν είχατε ιδέα για το αντιπραξικόπημα;
Φίλιπ Τάλμποτ: Δεν γνωρίζαμε τίποτα. Θα ήταν μείζον θέμα αν το γνωρίζαμε. Το είχε προφανώς σχεδιάσει και αναλογιζόμενος το παρελθόν, ήμουν σίγουρος ότι όταν έκανε το ταξίδι μίλησε στους στρατηγούς.
«Ε.Κ.»: Και εκείνοι μίλησαν στον Παπαδόπουλο γι’ αυτό;
Φίλιπ Τάλμποτ: Ακόμα και αν το γνώριζε από πριν, ο Παπαδόπουλος ήλεγχε τους συνταγματάρχες και με ένα τηλεφώνημα θα μπορούσαν να το είχαν αναχαιτίσει. Προφανώς υπήρχαν επίσημα στρατιωτικά σχέδια για στρατιωτικό πραξικόπημα πολύ καιρό πριν.
«Ε.Κ.»: Ποιες ήταν οι σχέσεις της πρεσβείας υπό την εποπτεία σας με τον Ανδρέα Παπανδρέου; Είχατε επαφές; Τον γνωρίζατε;
Φίλιπ Τάλμποτ: Τον γνώριζα. Τον είχα δει όταν ήρθε με τον πατέρα του στην Ουάσιγκτον το 1964. Τους ήξερα και τους δύο. Στην πρεσβεία διατήρησα επαφές με τον πατέρα ο οποίος ήταν ηγέτης κόμματος και εκπροσωπούσε μία παράταξη. Οπότε τον επισκεπτόμουν ανά διαστήματα. Αποφασίσαμε»ότι ο αναπληρωτής επικεφαλής της πρεσβείας θα διατηρούσε επικοινωνία με τον Ανδρέα. Ηταν ένα θέμα κατά πόσον ο πρέσβης θα έπρεπε να διατηρεί επαφές με τον Ανδρέα, ο οποίος δεν είχε επίσημη θέση.
«Ε.Κ.»: Φυσικά, χρόνια μετά έγινε πρωθυπουργός της Ελλάδας δύο φορές. Εκείνη την εποχή αντιμετωπίζατε με σκεπτικισμό και φόβο το ενδεχόμενο να γίνει πρωθυπουργός.
Φίλιπ Τάλμποτ: Με σκεπτικισμό, ναι. Εκείνη την εποχή ένιωθα ότι ήταν πιο σημαντικό να γίνουν εκλογές και, ακόμα και αν τις κέρδιζε ο Ανδρέας, θα συνεργαζόμασταν μαζί του. Εχω δει άλλες χώρες, όπου υπάρχουν άνθρωποι που αντιδρούν και παίρνουν την εξουσία και μόλις συμβεί αυτό, γίνονται κατά κάποιο τρόπο πιο ρεαλιστικοί στην πολιτική τους. Συνεπώς η ιδέα του Ανδρέα ως πιθανού πρωθυπουργού δεν με ενοχλούσε τόσο όσο κάποιων άλλων, παρόλο που γνώριζα ότι πολιτικά ήταν αντι-αμερικανός. Προσπάθησε να αποποιηθεί το αμερικανικό παρελθόν του. Υπήρξε Αμερικανός πολίτης και οικονομολόγος σε αμερικανικά Πανεπιστήμια. Ηταν ενδιαφέρον καθώς ο Καραμανλής τον είχε φέρει πίσω για να αναλάβει οικονομικός του σύμβουλος.
«Ε.Κ.»: Σαν μία χάρη προς τον πατέρα του. Μετά την ανάληψη της εξουσίας από τη χούντα, ο Ανδρέας προσπάθησε να επικοινωνήσει μαζί σας; Προσπαθήσατε να τον βγάλετε από τη φυλακή;
Φίλιπ Τάλμποτ: Αφού η χούντα ανέλαβε την εξουσία και ο Ανδρέας συνελήφθη και φυλακίστηκε, υπήρχε μεγάλος αριθμός Αμερικανών, ιδιαίτερα οικονομολόγων και καθηγητών οι οποίοι εξεγέρθηκαν και πήγαν στο Λευκό Οίκο να εκφράσουν τις ανησυχίες τους. Ημασταν ξεκάθαροι ότι η θέση της Αμερικής ήταν ότι ο Ανδρέας δεν θα έπρεπε να δολοφονηθεί ή να βασανισθεί. Οταν βγήκε, ήρθε να με βρει μαζί με την σύζυγό του και με ευχαρίστησαν που του έσωσα τη ζωή. Και είπα ότι δεν του έσωσα τη ζωή. «Εκφράσαμε το ενδιαφέρον μας και αυτό είχε κάποια επιρροή, αλλά με κανένα τρόπο δεν ανέλαβα ευθέως την ευθύνη για σένα». Την επόμενη μέρα έκανε μία πικρόχολη επίθεση στις Ηνωμένες Πολιτείες στη Ρώμη (γέλια).
«Ε.Κ.»: Παρακολουθήσατε τις αντιδράσεις της Ελληνοαμερικανικής κοινότητας; Γνωρίζατε, ενδιαφερόσασταν για το ποια ήταν η θέση της κοινότητας όσον αφορά τη χούντα;
Φίλιπ Τάλμποτ: Γνώριζα, αλλά ενδιαφερόμουν κυρίως για ό,τι συνέβαινε στην Ελλάδα. Οι ενέργειές μου αφορούσαν την Ελλάδα. Γνώριζα τον Τζον Μπραδήμα κ.ο.κ.
«Ε.Κ.»: Γνωρίζατε τον Ιάκωβο, τον Αρχιεπίσκοπο εκείνη την εποχή;
Φίλιπ Τάλμποτ: Ναι, τον γνώριζα. Πριν πάμε στην Ελλάδα παρέθεσε πολύ γενναιόδωρα μια δεξίωση για τη γυναίκα μου και εμένα. Οταν ερχόταν στην Ελλάδα συνήθως συναντιόμασταν.
«Ε.Κ.»: Ποια θυμάστε να είναι η θέση του; Ηταν υπέρ της χούντας ή κατά;
Φίλιπ Τάλμποτ: Υποθέτω πως ήταν κατά. Δεν θυμάμαι κάτι συγκεκριμένο. Οταν είχε έρθει στην Ελλάδα ήταν προσεκτικός ώστε να μην προκληθεί ενόχληση στην συνοδεία του. Οπότε η θέση του ήταν λεπτή, φαντάζομαι.
«Ε.Κ.»: Υπήρχαν κάποιες άλλες προσωπικότητες της ελληνοαμερικανικής κοινότητας, οι οποίοι σας προσέγγισαν για να σας μιλήσουν για τη χούντα;
Φίλιπ Τάλμποτ: Ο Τομ Πάπας φυσικά. Αυτός έπαιξε μεγάλο ρόλο στις εκλογές εδώ. Κατά την ελληνική άποψη, ο Τομ Πάπας ήταν το κανάλι τους προς την Ουάσιγκτον.
«Ε.Κ.»: Πριν φύγετε από την Αθήνα, απευθύνατε έναν αποχαιρετιστήριο λόγο στο ξενοδοχείο «Χίλτον» της Αθήνας. Είπατε «Οι Αμερικανοί και οι Ελληνες μπορούν να έχουν απόλυτη εμπιστοσύνη στις επαφές της αμερικανικής κυβέρνησης στην Ελλάδα» και προσθέσατε ότι «μπορείτε να είστε βέβαιοι ότι δεν υπήρξε αμερικανική ανάμειξη ή γνώση του πραξικοπήματος πριν την εκδήλωσή του». Οπως γνωρίζετε, οι περισσότεροι Ελληνες πιστεύουν ότι η CIA ήταν πίσω από το πραξικόπημα.
Φίλιπ Τάλμποτ: Το μήνυμα που επιχειρούσα να περάσω ήταν ότι ένα στρατιωτικό πραξικόπημα σε ένα σύμμαχο του ΝΑΤΟ ήταν επιβλαβές για τη σχέση και το ΝΑΤΟ. Το πίστευα αυτό τότε και εξακολουθώ να το πιστεύω.
«Ε.Κ.»: Θα το γνωρίζατε, εάν η CIA ήταν πίσω από αυτό; Θα το γνώριζε ο πρέσβης; Είναι πιθανόν (η CIA) να εργάζονταν πίσω από την πλάτη σας;
Φίλιπ Τάλμποτ: Πώς μπορεί κάποιος να το επιβεβαιώσει ή να το αρνηθεί; Αυτή είναι μία ερώτηση που δεν μπορεί να απαντηθεί.
«Ε.Κ.»: Ωστόσο πιστεύετε ότι δεν υπήρχε αμερικανική ανάμειξη ακόμα και σήμερα;
Φίλιπ Τάλμποτ: Ναι, διότι θα ήταν πολύ επιβλαβές για την αμερικανική στάση στην Ευρώπη. Δεν υπήρχε τίποτα που θα μπορούσαμε να κερδίσουμε από αυτό το πραξικόπημα προς όφελος των ΗΠΑ. Τίποτα απολύτως.
«Ε.Κ.»: Υπάρχει περίπτωση να υπήρχε διαφορετική πολιτική από πλευράς του Λευκού Οίκου και του Πενταγώνου και της CIA και του υπουργείου Εξωτερικών;
Φίλιπ Τάλμποτ: Αυτό θα μπορούσε να είναι αλήθεια, αλλά στις κυβερνήσεις Κένεντι/ Τζόνσον δεν νομίζω ότι αυτό ήταν πρόβλημα.
«Ε.Κ.»: Στην ίδια ομιλία αναφέρατε: «Επικροτούμε τον κατ’ επανάληψη εκπεφρασμένο στόχο της ελληνικής κυβέρνησης να ικανοποιηθούν πλήρως όλες οι προβλέψεις του νέου Συντάγματος της Ελλάδας, ιδιαίτερα αυτά τα βασικά άρθρα που αφορούν τις πολιτικές ελευθερίες και την αντιπροσωπευτική κυβέρνηση. Και πιστεύουμε ότι αυτό θα γίνει εφικτό σε σύντομο διάστημα». Συνεπώς ανοικτά τους ζητούσατε να κινηθούν προς μία εκλεγμένη κυβέρνηση και τους λέγατε επίσης κατ’ ιδίαν ότι αυτός είναι ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσουν. Πώς αντιδρούσαν;
Φίλιπ Τάλμποτ: Κατ’ ιδίαν έλεγαν ότι δεν είναι η κατάλληλη εποχή, αλλά δέχονταν την ιδέα ως στόχο.
«Ε.Κ.»: Εχω δει μερικά εμπιστευτικά έγγραφα που στην αρχή πιστεύατε ότι (η χούντα) δεν θα διαρκέσει πολύ. Οτι επρόκειτο για ένα βραχύβιο πραξικόπημα.
Φίλιπ Τάλμποτ: Δεν γνωρίζαμε τι επρόκειτο να συμβεί. Ενιωθα ότι ένα στρατιωτικό πραξικόπημα στην Ελλάδα, ως χώρα του ΝΑΤΟ, δεν θα κρατούσε. Οτι με κάποιον τρόπο θα τερματιζόταν. Κράτησε πολύ περισσότερο από ότι φανταζόμουν.
«Ε.Κ.»: Στον ίδιο λόγο είπατε επίσης: «Πιστεύουμε ότι η στενή συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών μας δεν υπήρξε ποτέ περισσότερο κρίσιμη. Με τις κρίσιμες καταστάσεις που και οι δύο χώρες αντιμετωπίζουν στην περιοχή στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα, καθίσταται ακόμη πιο σημαντική η σχέση μεταξύ τους». Αναφερόσασταν στον Πόλεμο των Εξι Ημερών;
Φίλιπ Τάλμποτ: Αυτό ήταν μετά τον Πόλεμο των Εξι Ημερών, αλλά όχι μετά τα προβλήματα στην Εγγύς Ανατολή. Ο Πόλεμος των Εξι Ημερών δεν έφερε κανένα αποτέλεσμα, απλά μετέφερε τις δυσκολίες. Τα αμερικανικά συμφέροντα θα εξυπηρετούνταν καλύτερα από μία ειρηνική Ελλάδα και καλές σχέσεις με τους γείτονες. Είχα την αίσθηση ότι θα ήταν πιο δύσκολο να επιτευχθεί με μία στρατιωτική κυβέρνηση.
«Ε.Κ.»: Υπήρχαν κάποιοι άνθρωποι στην Ελλάδα οι οποίοι πίστευαν ότι, εξαιτίας του επερχόμενου Πολέμου των Εξι Ημερών, οι Ηνωμένες Πολιτείες επιθυμούσαν να διασφαλίσουν τη χρήση της Ελλάδας ως στρατιωτικής βάσης για τον πόλεμο. Αυτή ήταν μία από τις θεωρίες. Πώς το βλέπετε αυτό;
Φίλιπ Τάλμποτ: Δεν νομίζω ότι ήμασταν προετοιμασμένοι για τον Πόλεμο των Εξι Ημερών. Βρισκόμουν στην Αθήνα, οπότε δεν λάμβανα τις πληροφορίες που είχε η Ουάσιγκτον. Συνεπώς μπορεί να συνέβαιναν πράγματα που δεν γνώριζα. Ο τρόπος με τον οποίο έπρεπε τελικώς να απομακρύνουμε τους Αμερικανούς από την περιοχή δεν φάνηκε σε εμένα να ήταν μέρος ενός σχεδίου που είχε εκπονηθεί από καιρό.
«Ε.Κ.»: Σε ένα μνημόνιο που αποστείλατε προς τον Λουίς Μπάτλε στις 15 Απριλίου 1968 γράφατε: «Το καθεστώς μπορεί να επιχειρήσει να αποκρύψει τις προθέσεις του να παραμείνει στην εξουσία για μεγάλο διάστημα. Για όσο το δυνατόν περισσότερο καιρό θα είναι καλύτερο να αποφύγουμε οποιαδήποτε παρέμβαση». Πώς θα μπορούσαν να παρέμβουν οι ΗΠΑ;
Φίλιπ Τάλμποτ: Υποψιάζομαι ότι η λέξη «παρέμβαση» χρησιμοποιήθηκε όσον αφορά όλη την περιοχή, όχι μόνο την Ελλάδα.
«Ε.Κ.»: Κοιτώντας πίσω, τι θα μπορούσαν να κάνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες είτε για να αποτρέψουν το πραξικόπημα είτε μετά από αυτό για να τους αναγκάσουν να επιστρέψουν στα στρατόπεδα;
Φίλιπ Τάλμποτ: Αντλούσαμε δεν ενεργούσαμε σε αυτό το γεγονός. Υπήρχαν περίοδοι με την Τουρκία υπό στρατιωτικό νόμο, αλλά οι Τούρκοι επανέρχονταν σε κατάσταση συνταγματικής τάξης. Ελπιζα ότι ανάλογη εμπειρία με αυτή των Τούρκων θα είχε και η Ελλάδα
«Ε.Κ.»: Γνωρίζω ότι δεν βρισκόσασταν στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της εισβολής στην Κύπρο. Ηταν όμως αυτό κάτι που θα μπορούσε να προβλεφθεί;
Φίλιπ Τάλμποτ: Συνέβη σχεδόν αυτό που θα μπορούσε να συμβεί με την αποστολή του Βανς. Μια εισβολή ήταν τόσο κοντά χρονικά που μερικές φορές κάποιοι σκέφτονταν ότι 12 ώρες έκαναν τη διαφορά. Το σταμάτημα της τουρκικής εισβολής εκείνη την εποχή στο μυαλό μου ήταν κορυφαίο επίτευγμα του Βανς και όποιου άλλου εμπλεκόταν. Ηταν μία πιθανότητα που σκεφτόμουν ότι επρόκειτο να συμβεί. Ο Ατσεσον έκανε μία πρόταση να επιτραπεί μικρή παρουσία των Τούρκων στην Κύπρο. Ο πατέρας και ο υιός Παπανδρέου δεν το αποδέχονταν. Το θεωρούσαν ως πλήγμα στην εθνική τους υπερηφάνεια. Αν το αποδέχονταν, η κατάσταση στην Κύπρο και όλα θα ήταν διαφορετικά.
«Ε.Κ.»: Παρακολουθείτε τα γεγονότα στην Ελλάδα σήμερα;
Φίλιπ Τάλμποτ: Προσπαθώ να διατηρώ μία επαφή γενικώς αλλά όπως γνωρίζετε το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας μου ήταν στην Ασία και δεν έχω βρεθεί στην Ελλάδα εδώ και αρκετά χρόνια.
«Ε.Κ.»: Κύριε πρέσβη, πιστεύετε ότι οι Ελληνες υπερεκτιμούν την επιρροή και τη δύναμη που έχει η Αμερική στην Ελλάδα; Πιστεύετε ότι υπερεκτιμούν τη δύναμή σας όσον αφορά την επιρροή προς τον Παπαδόπουλο;
Φίλιπ Τάλμποτ: Υποψιάζομαι ότι το έκαναν.
«Ε.Κ.»: Γιατί πολλοί Ελληνες θεωρούν υπεύθυνες τις Ηνωμένες Πολιτείες για τη χούντα;
Φίλιπ Τάλμποτ: Ζητώ μία λογική εξήγηση γι’ αυτό. Τι θα μπορούσαν να κερδίσουν πιθανόν οι Ηνωμένες Πολιτείες από μία στρατιωτική χούντα όπως αυτή;
«Ε.Κ.»: Να ελέγχουν τα πράγματα;
Φίλιπ Τάλμποτ: Τι να ελέγξουν;
«Ε.Κ.»: Να ελέγξουν το Στρατό της Ελλάδας. Να ελέγξουν την Ελλάδα μέσα από το Στρατό.
Φίλιπ Τάλμποτ: Το ΝΑΤΟ είναι μία θετικού χαρακτήρα ομάδα με δημοκρατική κατεύθυνση. Σήμερα είναι η μακροβιότερη συμμαχία στην Ιστορία.
«Ε.Κ.»: Οταν ο πρόεδρος Κλίντον πήγε στην Ελλάδα πριν μερικά χρόνια ζήτησε συγνώμη από τον ελληνικό λαό.
Φίλιπ Τάλμποτ: Για την υποστήριξη προς τη χούντα. Θα έλεγα ότι δεν υποστήριξε τη χούντα την εποχή που ήμουν εγώ εκεί.
«Ε.Κ.»: Ο Τζον Μπραδήμας, ο Πολ Σαρμπάνης, ο Μπέντζαμιν Ρόζενταλ»και πολλοί άλλοι ζητούσαν από την κυβέρνηση να διακόψει την παροχή στρατιωτικών εξοπλισμών προς την Ελλάδα. Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να το κάνουν. Εάν το έκαναν τι θα συνέβαινε; Θα κατέρρεε το καθεστώς;
Φίλιπ Τάλμποτ: Πιθανόν όχι. Θα έπρεπε να μεταφέρουμε τις στρατιωτικές μας εγκαταστάσεις εκτός Ελλάδας και εκείνη την εποχή δεν επρόκειτο για μία κίνηση στρατηγικής που έπρεπε να γίνει.
«Ε.Κ.»: Ο τρόπος με τον οποίο οι Ελληνες βλέπουν τις αμερικανικές κυβερνήσεις είναι επηρεασμένος από τη χούντα. Και σήμερα οι Ελληνες ισχυρίζονται ότι δεν υποστηρίζουν τις Ηνωμένες Πολιτείες για όσα συνέβησαν τότε.
Φίλιπ Τάλμποτ: Μπορείτε να μου το εξηγήσετε αυτό;
«Ε.Κ.»: Οι Ελληνες θεωρούν υπεύθυνες τις ΗΠΑ γι’ αυτό. Οι Ελληνες προσδοκούσαν ότι ο φίλος τους, οι ΗΠΑ, θα τους προστάτευαν από τη χούντα και από τους Τούρκους. Οταν αυτά δεν συνέβησαν, τότε στράφηκαν εναντίον τους.
Φίλιπ Τάλμποτ: Οπως λέγαμε νωρίτερα, αυτό αποτελεί δείγμα που εμφανίσθηκε και κατά τη «βρετανική περίοδο» στην Ελλάδα. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ακολούθησε η ανασυγκρότηση των κρατών που είχαν καταστραφεί. Αυτή η ανασυγκρότηση βασίστηκε στη δυνατότητα των κρατών να σταθούν στα δικά τους πόδια και να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν. Ισως ήμουν υπεραισιόδοξος αλλά ένιωθα πως η Ελλάδα ήταν έτοιμη, πριν το πραξικόπημα. Είχε αρχίσει να αποκτά εκλογικό σύστημα που θα μπορούσε να λειτουργήσει. Δεν νομίζω ότι θα ήμουν ευτυχής με μία κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου. Αλλά αν το σύστημα είχε εξελιχθεί τόσο, ώστε μία μέρα θα τον διαδεχόταν κάποιος άλλος, τότε δεν θα ήταν τόσο άσχημα.
«Ε.Κ.»: Εχετε ξαναπάει στην Ελλάδα μετά το 1969;
Φίλιπ Τάλμποτ: Η πιο πρόσφατη επίσκεψή μου ήταν πριν από 7-8 χρόνια.
«Ε.Κ.»: Η Ελλάδα έχει αλλάξει πολύ, προς το καλύτερο.
Φίλιπ Τάλμποτ: Και πολύ περισσότερο από την εποχή που ήμουν εκεί, λόγω της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.
«Ε.Κ.»: Η Ελλάδα είναι μια σταθερή δημοκρατία. Μία χώρα που έχει πραγματική οικονομική πρόοδο. Εχει προχωρήσει πάρα πολύ στα 40 αυτά χρόνια.
Φίλιπ Τάλμποτ: Συγχαίρω τους Ελληνες διότι εξήλθαν από αυτή τη φρικτή κατάσταση.
«Ε.Κ.»: Θα θέλατε να προσθέσετε κάτι για τους ανθρώπους της Ελλάδας και για την ελληνοαμερικανική κοινότητα φυσικά;
Φίλιπ Τάλμποτ: Οταν κοιτάζει κάποιος πίσω ελπίζει ότι οι ενέργειές του ήταν χρήσιμες και βοήθησαν. Προφανώς διαφορετικές καταστάσεις μπορούν να ενεργήσουν σε βάρος αυτών των προσδοκιών, αλλά η ελληνο-αμερικανική συμμαχία είναι για μένα ένα πολύ φυσικό και δυνατό πράγμα.
