Ειδική έκδοση με αναλυτική αναφορά στις εν ενεργεία μονές, στις παλιές ιστορικές εκκλησίες αλλά και στις πολιτιστικές εκδηλώσεις της περιοχής μας
Του Αποστόλη Ζώη
«Εκκλησιαστικά Μνημεία και Θρησκευτικός Τουρισμός». Αυτός είναι ο τίτλος μιας καλά επιμελημένης έκδοσης της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Τρικάλων και της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής, με αναλυτική αναφορά στα εκκλησιαστικά μνημεία του νομού μας, στις εν ενεργεία μονές, στις μονές που δεν είναι εν ενεργεία, στις παλιές ιστορικές εκκλησίες αλλά και στις πολιτιστικές εκδηλώσεις της Νομαρχίας όπως δήμων και κοινοτήτων. Ειδική αναφορά γίνεται για τα «Τσιτσάνεια», τα «Ελευθέρια» και το συνέδριο αποδήμων, ενώ αναλυτικά παρουσιάζονται οι πολιτιστικές εκδηλώσεις ανά δήμο και δημοτικό διαμέρισμα.
Ο Νομός Τρικάλων, όπως αναφέρεται προλογικά, είναι πολύ πλούσιος σε εκκλησιαστικά μνημεία, για να διευκρινιστεί:
« Εκτός από τα ιστορικά και μοναδικά Μετέωρα, ένα άλλο πλήθος ιερών μονών βρίσκεται διασκορπισμένο σε κάθε γωνία του νομού μας. Αρκετές από αυτές λειτουργούν και σήμερα, πολλές όμως είναι δυστυχώς διαλυμένες. Ο τόπος μας είναι γεμάτος και από πολλούς μεταβυζαντινούς, αλλά και βυζαντινούς ναούς.
Έτσι έχουμε την εξαιρετική τύχη να θαυμάσουμε τη λαμπρή αρχιτεκτονική των μνημείων, τις αξιόλογες τοιχογραφίες, εντυπωσιακά λιθανάγλυφα και ξυλόγλυπτα με παραδοσιακές παραστάσεις. Υπάρχει ακόμη ο ανεκτίμητος θησαυρός των ιερών λειψάνων, ο αναντικατάστατος πλούτος των χειρογράφων.
Εκτός από όλα αυτά εξακολουθούν να είναι ζωντανά πολλά γραφικά ήθη και έθιμα, που σχετίζονται με τις εκκλησιαστικές γιορτές και πανηγύρεις».
Πάντως δεν παραλείπεται να τονιστεί πως «στην παρούσα έκδοση παρουσιάζεται αντιπροσωπευτικά και περιεκτικά, για αντικειμενικούς λόγους, ένα μέρος μόνον από τα εκκλησιαστικά της περιοχής μας».
Ειδική αναφορά στα Μετέωρα
Ειδική αναφορά στην έκδοση γίνεται για τα Μετέωρα, ένα σύντομο ιστορικό χρονικό της Μετεωρίτικης Μοναστικής Πολιτείας, όπου μεταξύ άλλων τα εξής:
«Τα Μετέωρα, ένα από τα θαυμαστότερα και υποβλητικότερα τοπία του κόσμου, με τους πανύψηλους και γιγάντιους βράχους τους, στο βορειοδυτικό άκρο της θεσσαλικής γης, αποτελούν, μετά το Άγιον Όρος, το σημαντικότερο μοναστικό συγκρότημα του ελλαδικού χώρου.
Στις απάτητες και ανεμοδαρμένες κορφές των θεόρατων μετεωρίτικων βράχων, οπλισμένοι με αλύγιστη θέληση και αποφασιστικότητα και με βαθιά πίστη στο Θεό, αναρριχήθηκαν οι πρώτοι τολμηροί ερημίτες και αναχωρητές και έστησαν εκεί την ασκητική τους καλύβα, αποζητώντας να βρουν την ψυχική ηρεμία και γαλήνη, μακριά από το βουητό και τη ζάλη του κόσμου. Όμως στο θαυμαστό και εκστασιακό εκείνο τοπίο "ουκ ελάτρευσαν τήν κτίσιν οί θεόφρονες αλλά τόν Κτίσαντα". Εκεί, με τις αδιάλειπτες προσευχές τους, με τους ανείκαστους πνευματικούς μόχθους και ιδρώτες τους, έστησαν σταθερά τα βάθρα και ύψωσαν στέρεη τη νοητή κλίμακα που οδηγεί στα δώματα του ουρανού και καταλήγει στην ένωση με το θείο.
Τα πρώτα ίχνη του μετεωρίτικου μοναχισμού χάνονται στα βάθη των αιώνων και καλύπτονται από την αχλύ των θρύλων και των παραδόσεων. Όμως οι απαρχές της μοναστικής πολιτείας των Σταγών μπορούν, με πολύ μεγάλη πιθανότητα, να αναχθούν στον ΙΑ' ήδη αιώνα.
Από τις αρχές του IB' αιώνα είχε πια συγκροτηθεί, όπως φαίνεται, στο χώρο των Μετεώρων, μικρή ασκητική πολιτεία, η Σκήτη της Δούπιανης ή των Σταγών, με κέντρο λατρείας το ναό της Θεοτόκου, που αποτελούσε και το "Κυριάκο" ή "πρω-
τάτο" του μοναστικού συγκροτήματος. Πράγματι, "ή μονή της ύπεραγίας Θεοτόκου ή Δουπιάνη" μνημονευόταν σε επίσημο παλαιό πρακτικό απογραφής, των μέσων του IB' αι., αναφερόμενο στα όρια και στις δικαιοδοσίες της επισκοπής Σταγών».
Τέλος ο Νομάρχης Τρικάλων κ. Ηλίας Βλαχογιάννης προλογικά, σημειώνει στην έκδοση, πως η Νομαρχία Τρικάλων έδωσε απόλυτη προτεραιότητα στη συντήρηση, ανάδειξη και σε πολλές περιπτώσεις διάσωση του ανεκτίμητου αυτού θησαυρού».
