H ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Του  Αντώνη Σαμαρά
Βουλευτής Μεσσηνίας ΝΔ

Η Ελλάδα είναι, κατά κάποιο τρόπο, η «πατρίδα» των πόλεων-κρατών. Εδώ γεννήθηκαν στην αρχαιότητα. Εδώ άκμασαν ως κέντρα πολιτισμού, εμπορίου συσσώρευσης πλούτου, αλλά και πάσης φύσεως ισχύος. Εδώ έφτασαν στα όριά τους, παρήκμασαν και υποτάχθηκαν σε ισχυρούς ηγεμόνες, για να ενσωματωθούν αργότερα στα μεγαλύτερα ελληνιστικά βασίλεια της αρχαιότητας και τελικά στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Η δεύτερη ακμή των πόλεων-κρατών, ήλθε λίγο πριν από την Αναγέννηση, στην Ιταλία. Εδώ πρωτοστάτησε το εμπόριο, η ναυτοσύνη, οι Τέχνες, ο Πολιτισμός και η επιστροφή στο Ελληνικό πνεύμα.

Ίσως υπάρχει κάποια σχέση ανάμεσα στον ελληνικό πολιτισμό -στη διαχρονικότητά του και στην οικουμενικότητά του- και στην εμφάνιση των πόλεων-κρατών σε διαφορετικές ιστορικές φάσεις.

Ίσως είναι το πνεύμα ανεξαρτησίας και η αναζήτηση της περιπέτειας, σε συνδυασμό με τις ευκαιρίες που προσφέρει η γειτνίαση με τη θάλασσα, όπου ο άνθρωπος μαθαίνει να δαμάζει και να σέβεται ένα στοιχείο ξένο προς τη φύση του. Αυτό που χαρακτήρισε τον ελληνικό πολιτισμό, αλλά και τις πόλεις-κράτη του απώτερου και πρόσφατου παρελθόντος, είναι ο δικτυακός χαρακτήρας τους.

Οι πόλεις-κράτη της ελληνικής αρχαιότητας ήταν ένα ιεραρχημένο δίκτυο μητροπόλεων και αποικιών που αντήλλασσαν εμπορεύματα, πληροφορίες, ιδέες και ευκαιρίες, παράγοντας πλούτο, υλικό και πνευματικό, γεννώντας ένα εκρηκτικό Πολιτισμό με πανανθρώπινη απήχηση και διαχρονική αξία.

Οι πόλεις κράτη της προ-αναγεννησιακής Ιταλίας, επίσης, δημιούργησαν ένα αντίστοιχο δίκτυο στην Ανατολική Μεσόγειο, με το Βενετσιάνο Μάρκο Πόλο να φτάνει ως τη μακρινή Κίνα στα τέλη του 13ου αιώνα και το Γενουάτη Χριστόφορο Κολόμβο να φτάνει ως τις ακτές του Νέου Κόσμου δύο αιώνες αργότερα. Τα δίκτυα των ιταλικών πόλεων ήταν περισσότερο εμπορικά, αλλά κι αυτά διέδιδαν πολιτισμό, διοχέτευαν ανησυχίες και συσσώρευαν πλούτο και δημιούργησαν Πολιτισμό, που έδωσε το έναυσμα της Αναγέννησης μιας ολόκληρης ηπείρου.

Η δικτυακή οργάνωση και ο δικτυακός πολιτισμός, αποτελούν μια οικουμενική παράδοση που γεννήθηκε στην αρχαία Ελλάδα, αλλά αποτελεί ήδη παγκόσμια κληρονομιά. Και με όλες τις μεταλλάξεις που υπέστη, είναι μια κληρονομιά όχι «μουσειακή», αλλά απόλυτα σύγχρονη. Γιατί και σήμερα, η επικοινωνία, ο πλούτος και ο πολιτισμός παίρνουν το χαρακτήρα ροών που διενεργούνται και συσσώρευσης που συντελείται και αναπτύσσεται με δικτυακό τρόπο. Σήμερα, λοιπόν, βρισκόμαστε στον αιώνα των δικτύων…

Δε χρειάζεται, ασφαλώς, να βρίσκεται κανείς κοντά σε κάποιο «κέντρο» για να «σερφάρει» στο διαδίκτυο. Αλλά επειδή το διαδίκτυο είναι πιο άναρχο και πιο χαοτικό από τη θάλασσα, για να μεγιστοποιήσουν όλοι τα οφέλη από τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, χρειάζονται διάσπαρτα κέντρα οργανωμένων ηλεκτρονικών αγορών. Κι εδώ γεννιέται ξανά η ανάγκη για τέτοια κέντρα, τα οποία μπορούν να έχουν το χαρακτήρα των πόλεων-κρατών όπως η Σιγκαπούρη. Αλλά μπορούν να βρίσκονται και μέσα σε εθνικά κράτη, ασφαλή και σταθερά. Αρκεί να είναι ανοικτά, να έχουν όλοι πρόσβαση σε αυτά, να νιώθουν εμπιστοσύνη και να προσφέρουν όλο το εύρος των υπηρεσιών.

Μια χώρα που πληροί όλες τις προϋποθέσεις της «αριστοτελικής μεσότητας» μπορεί να αποτελέσει την ιδανική τοποθεσία ενός τέτοιου κέντρου. Αρκετά ισχυρή ώστε να νιώθει και να είναι ασφαλής. Αλλά όχι αλαζονική με τους γύρω της, ούτε απειλητική, ώστε να νιώθουν όλοι οι γύρω ασφαλείς μαζί της. Μια χώρα σταθερή, αλλά όχι περιθωριακή. Μια χώρα με γοργούς ρυθμούς ανάπτυξης, αλλά όχι εγγενώς ασταθής, όπως συμβαίνει με πολλές αναπτυσσόμενες χώρες. Μια χώρα ενταγμένη πολιτικά σε όλους τους διεθνείς οργανισμούς, αλλά ταυτόχρονα ενταγμένη ιστορικά στο γεωγραφικό της περίγυρο, με τον οποίο διατηρεί πυκνούς δεσμούς.

Από αυτή την άποψη η Ελλάδα είναι, ίσως, ιδανική για να φιλοξενήσει ένα τέτοιο κέντρο, για ολόκληρο το βαλκανικό χώρο, αλλά και για τη μεσογειακή Μέση Ανατολή. Βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο των Βαλκανίων, αλλά έχει ξεπεράσει πριν πολλές δεκαετίες τη βαλκανική υπανάπτυξη. Είναι δίπλα στη Μέση Ανατολή, αλλά βρίσκεται έξω από τις διαμάχες της. Αποτελεί τη φυσική διέξοδο της Ανατολικής Ευρώπης προς τη Μεσόγειο, αλλά και την απαραίτητη γέφυρα της Μέσης Ανατολής με την Ευρώπη. Διαθέτει ανθρώπινο δυναμικό απόλυτα συμβατό με τον πολιτισμό της δικτυακής κουλτούρας, κι ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ανθρώπων εξειδικευμένων σε ηλεκτρονικές τεχνικές όλων των βαθμίδων. Ταυτόχρονα, είναι από αιώνες τώρα, φυσικά διασυνδεμένη με ακμάζουσες ελληνικές κοινότητες της διασποράς σε όλο τον κόσμο.

Η Ελλάδα δεν χρειάζεται να γίνει επίκεντρο της περιοχής της. Είναι ήδη, αφού στο έδαφός της ζουν, εργάζονται και δημιουργούν οικογένειες, εκατοντάδες χιλιάδες μεταναστών από όλα τα Βαλκάνια κι απ' όλη τη Μέση Ανατολή. Επιπλέον, όλοι οι Έλληνες έχουν στενούς συγγενείς σε όλο τον κόσμο, από τις ΗΠΑ και τον Καναδά ως την Αυστραλία, κι από τη Νορβηγία, τη Ρωσία και τη Σουηδία ως τη Νότιο Αφρική και τη Λατινική Αμερική. Άλλωστε, τέτοια «συμπύκνωση» ανθρώπινων δεσμών με κοινότητες ελληνικής διασποράς παντού στον κόσμο και με λαούς που διατηρούν μεταναστευτικές κοινότητες στην Ελλάδα, σε μια χώρα που διαθέτει ασφάλεια και διεθνές «στάτους» είναι δύσκολο να βρεθεί αλλού.

Η Ελλάδα αποτελεί μοναδική ευκαιρία για τη δημιουργία ενός σύγχρονου κέντρου ηλεκτρονικής διασύνδεσης της ευρύτερης περιοχής με τον υπόλοιπο κόσμο. Και ταυτόχρονα η δημιουργία ενός τέτοιου κέντρου είναι μοναδική αναπτυξιακή ευκαιρία για την Ελλάδα. Διότι αξιοποιεί όλα τα συγκριτικά πλεονεκτήματά της, και κυρίως, διότι ταιριάζει με τον πιο αρμονικό τρόπο τις παραδοσιακές αρετές του Έλληνα και τα παραδοσιακά γεωπολιτικά πλεονεκτήματα του ελληνικού χώρου με τις σύγχρονες δυνατότητες του δικτυακού κόσμου και με τις ανάγκες όλων των γειτονικών λαών μέσα στα σύγχρονα δίκτυα.

Οι υποδομές που υπάρχουν ήδη είναι σημαντικές. Κι αυτές που χρειάζονται ακόμα δεν είναι δύσκολο να δημιουργηθούν. Αρκεί κάποιοι να πιστέψουν σε αυτό. Κάποιοι μέσα στην Ελλάδα και κάποιοι εκτός Ελλάδας. Το πρώτο δεν είναι δύσκολο, γιατί οι Έλληνες πάντα λάτρευαν τις μεγάλες ιδέες. Πολλές φορές τις γεννούσαν κιόλας. Και το δεύτερο επίσης δεν είναι δύσκολο. Γιατί και οι ξένοι πολύ συχνά εμπνεύστηκαν από την Ελλάδα και πολλές φορές διέβλεψαν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του ελληνικού χώρου. Πολλές φορές καλύτερα κι από τους ίδιους τους Έλληνες…

Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στην ειδική έκδοση Η Καθημερινή – The Economist (11/2007)