Είναι η εβδομάδα του καθολικού πένθους. Τραγούδια, μουσική, θέατρα όπως και κάθε διασκέδαση είναι απαγορευμένα. Σε μερικούς τόπους, όπως στην Πάρο, οι καμπάνες σιγούν όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα και η πρόσκληση στην Εκκλησία γίνεται από τον κράχτη.

    Με την είσοδο στη Μεγάλη Εβδομάδα, εντείνεται ακόμα περισσότερο η νηστεία. Μάλιστα, σε μερικούς τόπους όπως στην Καστοριά τις πρώτες μέρες της Μεγάλης Εβδομάδας, ειδικά τα κορίτσια, δεν τρώνε σχεδόν τίποτε, επειδή πιστεύουν ότι «νηστικής καρδιάς πιάνει η ευχή και έτσι ελπίζουν να βρουν γαμπρό». Ακόμα και η εργασία, όπως και κάθε βιοτική μέριμνα ή τέρψη πρέπει να σταματήσει επειδή ο Χριστός είναι σταυρωμένος. Οι μόνες εργασίες που επιτρέπονται είναι ο καθαρισμός των σπιτιών, (ασβέστωμα, σφουγγάρισμα) και η προετοιμασία των αναγκαίων για το Πάσχα. Ο κόσμος νηστεύει παρακολουθεί τους Εσπερινούς και τις αγρυπνίες στην Εκκλησία και είναι γενικά αφοσιωμένος στην εκπλήρωση των θρησκευτικών του καθηκόντων. Οι λειτουργίες όμως και οι τελετές της Μεγάλης Εβδομάδας, ιδιαίτερα από τη Μεγάλη Τετάρτη έδωσαν αφορμή για την τέλεση πολλών λατρευτικών εθίμων. Πριν αρχίσει η Εβδομάδα των Παθών γιορτάζουμε το Σάββατο του Λαζάρου – όπου ο Χριστός ανάστησε το φίλο του τον Λάζαρο ως προειδοποίηση για τη δική Του Ανάσταση.

     Η Μεγάλη Εβδομάδα στη Ζάκυνθο έχει ένα δικό της, εντελώς χαρακτηριστικό, χρώμα. Έχει, επίσης, ξεχωριστό τυπικό στις θρησκευτικές της τελετές και δικά της πανάρχαια έθιμα, που οι κάτοικοί της τα σέβονται και τα τηρούν με μοναδική φροντίδα και ευλάβεια. Το Μεγαλοβδόμαδο αρχίζει ουσιαστικά το Σάββατο του Λαζάρου, όταν στις 11 το πρωί οι καμπάνες των εκκλησιών χτυπούν πανηγυρικά και κρεμιέται το «βαγί» σ' όλα τα καμπαναριά της πόλης και των χωριών του νησιού μας. Το βαγί στη Ζάκυνθο δεν είναι η γνωστή δάφνη που μοιράζεται στην υπόλοιπη Ελλάδα αυτή τη μέρα, αλλά τα φρέσκα κιτρινωπά φύλλα του φοίνικα, που μ' αυτά πλέκουν σταυρούς, «βαγιοφόρες», ήλιους, αλογάκια κ.α. και στολίζουν τις εκκλησίες για τη γιορτή. Οι ιδιομορφίες του Ζακυνθινού εκκλησιαστικού τυπικού είναι έντονες από τη Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ. Πρώτα απ' όλα θα σας ξαφνιάσει το άκουσμα των ύμνων «Διεμερίσαντο τα ιμάτιά μου εαυτοίς…» και το «Εξηγόρασας ημάς εκ της κατάρας του νόμου…», που είναι τονισμένα κατά τη Ζακυνθινή εκκλησιαστική μουσική. Άδικα θα περιμένετε να δείτε τον Εσταυρωμένο να εξέρχεται μετά το πέμπτο Ευαγγέλιο, όπως έχετε συνηθίσει στην πατρίδα σας. Στο νησί της Ζακύνθου ο Εσταυρωμένος βγαίνει μετά το ενδέκατο Ευαγγέλιο. Σημειωτέον ότι στη Ζάκυνθο δε χρησιμοποιείται ο γνωστός στην υπόλοιπη Ελλάδα κεντητός Επιτάφιος, αλλά αμφιπρόσωπη ξυλόγλυπτη αγιογραφία του νεκρού Χριστού, που ονομάζεται «Αμνός». Μετά τη λιτάνευση, το Σώμα του Χριστού τοποθετείται στον Επιτάφιο, που σίγουρα θα σας εντυπωσιάσει, αφού και πάλι εδώ η ιδιαιτερότητα της Ζακύνθου είναι εμφανής. Εδώ οι επιτάφιοι δεν στολίζονται με λουλούδια, επειδή είναι ξυλόγλυπτοι, με επένδυση φύλλου χρυσού και βελούδου, δηλαδή πραγματικά έργα τέχνης.

Ας κάνουμε μια σύντομη γνωριμία με τις εορτές της Μεγάλης Εβδομάδας.

Τι είναι Μεγάλη Εβδομάδα;

Η Μεγάλη Εβδομάδα είναι η εβδομάδα πριν το Πάσχα (από την Κυριακή των Βαϊων το βράδυ μέχρι το Μ. Σάββατο) και ονομάζεται «Μεγάλη», όχι γιατί έχει περισσότερες μέρες ή ώρες από τις άλλες εβδομάδες, αλλά γιατί τα γεγονότα όπου τελούνται και βιώνονται στους Ιερούς Ναούς είναι κοσμοσωτήρια για τον άνθρωπο!

Πώς βιώνεται ο λειτουργικός χρόνος τη Μεγάλη εβδομάδα;

Η Εκκλησία από την μεγάλη της φιλανθρωπία, για να μπορέσουν όσο είναι δυνατόν περισσότεροι πιστοί να συμμετέχουν στις Ακολουθίες, επέτρεψε από την αρχή της Μ. Εβδομάδας, να ψάλλεται ο Όρθρος της επόμενης ημέρας. (π.χ. την Κυριακή των Βαϊων το βράδυ ψάλλεται ο Όρθρος της Μεγάλης Δευτέρας).

Τι τελείται τις ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας;

Οι τέσσερις πρώτες ημέρες μας προετοιμάζουν πνευματικά για το θείο δράμα και οι Ακολουθίες ονομάζονται «Ακολουθίες του Νυμφίου».

          Μεγάλη Δευτέρα (Κυριακή Βαϊων βράδυ): Την Μεγάλη Δευτέρα κυριαρχούν δύο γεγονότα:

–       Η ζωή του Ιωσήφ του 11ου γιού του Πατριάρχη Ιακώβ, του ονομαζόμενου Παγκάλου, δηλαδή του ωραίου στο σώμα και τη ψυχή. Ο Ιωσήφ προεικονίζει με την περιπέτειά του (που πουλήθηκε σκλάβος στην Αίγυπτο) τον ίδιο τον Χριστό και το πάθος Του.

–   Το περιστατικό της άκαρπης συκιάς που ξέρανε ο Χριστός (Ματθ. 21, 18-22):  Συμβολίζει την Συναγωγή των Εβραίων και γενικά την ζωή του Ισραηλιτικού λαού που ήταν άκαρποι από καλά έργα.

          Μεγάλη Τρίτη (Μεγάλη Δευτέρα βράδυ): Την Μεγάλη Τρίτη θυμόμαστε και ζούμε δύο παραβολές:

–       Των δέκα παρθένων (Ματθ. 25,1-13) που μας διδάσκει να είμαστε έτοιμοι και γεμάτοι από πίστη και φιλανθρωπία.

–      Των Ταλάντων (Ματθ. 25,14-30), που μας διδάσκει να είμαστε εργατικοί και πρέπει να καλλιεργούμε και να αυξήσουμε τα πνευματικά μας χαρίσματα.

        Μεγάλη Τετάρτη (Μεγάλη Τρίτη βράδυ): Η Μεγάλη Τετάρτη είναι αφιερωμένη στην αμαρτωλή γυναίκα (Λουκ. 7,47), που μετανιωμένη άλειψε τα πόδια του Κυρίου με μύρο και συγχωρήθηκε για τα αμαρτήματά της, γιατί έδειξε μεγάλη αγάπη και πίστη στον Κύριο. Ψάλλεται το περίφημο τροπάριο (δοξαστικό) της Υμνογράφου Μοναχής Κασσιανής.

    Μεγάλη Πέμπτη (Μεγάλη Τετάρτη βράδυ): Την Μεγάλη Πέμπτη γιορτάζουμε 4 γεγονότα :

–       Τον Ιερό Νιπτήρα, το πλύσιμο δηλαδή των ποδιών των μαθητών από τον Κύριο, δείχνοντας για το ποια πρέπει να είναι η διακονία των πιστών στην Εκκλησία.

–      Τον Μυστικό Δείπνο, δηλαδή την παράδοση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας.

–       Την Προσευχή του Κυρίου, στο Όρος των Ελαιών και

–      την Προδοσία του Ιούδα, δηλαδή την αρχή του Πάθους του Κυρίου.

   Μεγάλη Παρασκευή (Μεγάλη Πέμπτη βράδυ): Την Μεγάλη Παρασκευή έχουμε την Κορύφωση του θείου δράματος, τελείται η «Ακολουθία των Παθών» και θυμόμαστε και βιώνουμε τα Σωτήρια και φρικτά Πάθη του Κυρίου και Θεού μας. Δηλαδή:

–   Τον εμπτυσμό

–   Τα μαστιγώματα

–   Τις κοροϊδίες

–   Τους εξευτιλισμούς

–   Τα κτυπήματα

–    Το αγκάθινο στεφάνι και κυρίως την

–   Τη  Σταύρωση και 

–   Τον θάνατο του Χριστού μας.

   Μεγάλο Σάββατο (Μεγάλη Παρασκευή πρωϊ και βράδυ): Το Μεγάλο Σάββατο το πρωϊ γιορτάζουμε:

–      την Ταφή Του Κυρίου και

–      την Κάθοδο Του στον Άδη, όπου κήρυξε σε όλους τους νεκρούς. Έτσι Μεγάλη Παρασκευή το πρωϊ (ημερολογιακά), τελούνται οι εξής ακολουθίες: Ακολουθία των Μεγάλες Ωρών και στις 12.00 το μεσημέρι της Αποκαθηλώσεως, δηλαδή την Ταφή Του Κυρίου από τον Ιωσήφ τον Αριμαθαίας και το Νικόδημο τον Φαρισαίο, μέλος του Μ. Συμβουλίου και κρυφό μαθητή του Κυρίου.

  Την Μεγάλη Παρασκευή το βράδυ (ημερολογιακά) ψάλλονται τα Εγκώμια και έχουμε την περιφορά του Επιταφίου!

  Κυριακή του Πάσχα (Μ. Σάββατο πρωϊ και νύχτα από τις 12.00 π.μ):

 Το Μεγάλο Σάββατο (ημερολογιακά) το πρωϊ, έχουμε την λεγόμενη «1η Ανάσταση», δηλαδή το προανάκρουσμα της Αναστάσεως που μεταδίδουν οι ύμνοι και της προσμονής της λυτρώσεως όλης της κτίσεως από την φθορά και τον θάνατο!

   Το Μεγάλο Σάββατο στις 12.00 (δηλαδή ουσιαστικά την Κυριακή), έχουμε την ζωηφόρο Ανάσταση του Κυρίου μας, την ήττα του θανάτου και της φθοράς και την αφή του Αγίου Φωτός στον κόσμο από το Πανάγιο Τάφο. Εδώ συνιστούμε στους επισκέπτες – αναγνώστες μας, να διαβάσουν το άρθρο μας του Απριλίου του 2003 κάνοντας ΚΛΙΚ στο ΣΤΑ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΑ, ΕΡΧΕΤΑΙ ΤΟ ΑΓΙΟ ΦΩΣ, σε ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΕΚΕΙΝΩΝ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΣΤΟΝ ΕΡΧΟΜΟ ΤΟΥ.

 Κυριακή του Πάσχα στις 11.00 π.μ. ή το απόγευμα, τελείται ο «Εσπερινός της Αγάπης», όπου σε πολλές γλώσσες διαβάζεται το Ιερό Ευαγγέλιο και διατρανώνεται παγκοσμίως η νίκη του θανάτου και η εποχή της Καινούριας Διαθήκης, της χαράς και της Αναστάσιμης ελπίδας.

Ποιο είναι το βαθύτερο νόημα των Παθών και της Αναστάσεως για όλους εμάς τους Πιστούς ;

Οι πιστοί βιώνουμε τα πάθη και την ανάσταση του Χριστού συμμετέχοντας ενεργά σε αυτά με «συμπόρευση», «συσταύρωση» και «συνανάσταση»! Ο Χριστός με την θέληση του (εκουσίως), έπαθε και ανέστη για να σωθούμε όλοι εμείς! Αυτό σημαίνει ότι δεν λυπούμαστε «μοιρολατρικά» για το Πάθος του, αλλά για τις δικές μας αμαρτίες και αφού μετανοιώνουμε ειλικρινώς μπορούμε την αντικειμενική σωτηρία που χάραξε ο Χριστός να την κάνουμε και υποκειμενική – προσωπική σωτηρία!

ΠΗΓΗ: ΜΥΡΙΟΒΙΒΛΟΣ