ΑΞΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ
Δέσποινα Συριοπούλου
Νέα Υόρκη
Η άνοδος της τιμής του πετρελαίου, η πτώση του δολαρίου και η ενεργειακή διέξοδος του φυσικού αερίου.
Ο εφιάλτης μιας πολύ μεγάλης αύξησης του αργού πετρελαίου σκιαγραφήθηκε την εβδομάδα που πέρασε από τον διευθύνοντα σύμβουλο της ρωσικής Gazprom Αλεξέι Μίλερ, ο οποίος από την Ντοβίλ της Γαλλίας στο περιθώριο των εργασιών του Ευρωπαϊκού Επιχειρηματικού Forum είπε ότι η τιμή του αργού εντός του 2009 «προβλέπεται να αγγίξει 250 δολάρια το βαρέλι». Μια εξέλιξη που ωστόσο δεν θα αφήσει στο ελάχιστο ανεπηρέαστη και την αγορά του φυσικού αερίου με μια ταυτόχρονη αύξηση των τιμών.
Για την ιστορία και μόνο να αναφέρουμε ότι όταν ο George Bush εισέβαλε στο Ιράκ το 2003, ο μέσος όρος της τιμής του πετρελαίου ήταν στα 30 δολάρια το βαρέλι, ενώ το 2004 σημείωσε μια αύξηση κατά 12 περίπου δολάρια φτάνοντας στα 42. Η ανοδική πορεία συνεχίστηκε με μια αύξηση της τάξεως πάλι των 12 δολαρίων το 2005, 7 το 2006 και 4 δολάρια το 2007, ενώ κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών η τιμή του αργού πετρελαίου έχει διπλασιαστεί στα 135 δολάρια το βαρέλι. Να σημειώσουμε δε ότι η μεγάλη αυτή αύξηση από τα 27 στα 135 περίπου δολάρια το βαρέλι πραγματοποιήθηκε -και εξακολουθεί- κατά την διάρκεια της θητείας του George Bush.
Μια αρκετά ενδιαφέρουσα άποψη διατυπώθηκε από τον Paul Craig Roberts, πρώην υφυπουργό οικονομίας στην κυβέρνηση Reagan, ο οποίος εξηγεί ότι η αύξηση της τιμής του πετρελαίου οφείλεται σε δυο βασικούς παράγοντες. Ο πρώτος αφορά στο δολάριο και την μικρή ανταλλακτική του αξία και ο δεύτερος παράγοντας εστιάζεται στην ρευστότητα που παρουσιάζεται στα ομοσπονδιακά αποθέματα. Η αδυναμία του δολαρίου, σύμφωνα με τον Paul Craig Roberts, εξαιτίας των μεγάλων εμπορικών συναλλαγών, παράλληλα με τα ελλείμματα του κρατικού προϋπολογισμού, ωθεί στην αύξηση ζήτησης των τιμών (περισσοτέρων δολαρίων) στις εμπορικές συναλλαγές, ως δικλείδα ασφαλείας στην μικρή ανταλλακτική αξία του νομίσματος, ενώ παράλληλα προκειμένου να προληφθεί μια σοβαρή ύφεση της αμερικανικής οικονομίας και μια εκτενέστερη κρίση, τα ομοσπονδιακά αποθέματα παρουσιάζουν μια ρευστότητα, η οποία ενισχύει τις όποιες «σκέψεις» για μελλοντικά συμβόλαια πετρελαίου. Τράπεζες και επενδυτικοί οργανισμοί συσσωρεύουν τα κεφάλαια, παράλληλα με το όποια κέρδη προέρχονται από την πιθανότητα και μόνο των μελλοντικών συμφωνιών. Ουσιαστικά ο αμερικανός πρώην αξιωματούχος εστιάζει σε μια πλασματική-τεχνιτή εικόνα που πόρρω απέχει από τα πραγματικά δεδομένα.
Πέρα όμως από τα αμιγώς οικονομικά τεχνάσματα της αμερικανικής οικονομίας, ο Paul Craig Roberts κάνει λόγο και για μια σειρά αλλους παράγοντες που επηρεάζουν την αύξηση της τιμής του πετρελαίου. Η προοπτική μιας αμερικανο-ισραηλινής επίθεσης στο Ιράν έχει αυξήσει την ζήτηση, προκειμένου να εξασφαλιστούν αρκετα αποθέματα του μαύρου χρυσού στην περίπτωση μιας πιθανής αναστάτωσης από το ενδεχόμενο μιας στρατιωτικής επέμβασης. Για τον αμερικανό αξιωματούχο, κανείς δεν γνωρίζει ποιες θα είναι οι συνέπειες από ένα τέτοιο ενδεχόμενο, γεγονός που δημιουργεί μεγάλη αβεβαιότητα, η οποία και ωθεί την αύξηση της τιμής του πετρελαίου, καθώς «ολόκληρη η Μέση Ανατολή είναι δυνατό να εμπλακεί σε αυτή την κόλαση του πυρός». Η μικρή πτώση της τιμής που σημειώθηκε πριν την αύξηση και πάλι των τελευταίων ημερών, εξηγεί ο P. C. Roberts, πιθανά να οφείλεται στις προσδοκίες που δημιούγησε μια πιθανή νίκη των δημοκρατικών στις εκλογές του προεχούς Νοεμβρίου. Προσδοκίες που θέλουν την ηγεσία της Washington να περιορίζει το Ισραήλ μόνο στην διαδικασία της ειρηνευτικής προσπάθειας στην Μέση Ανατολή και στην απόδοση δικαιοσύνης στους Παλαιστινίους. Ωστόσο η παρουσία του Barack Obama και η υπόσχεσή του για πίστη στο AIPAC (αμερικανο-ισραηλινή κοινότητα), καθώς και τα όσα είπε για το Ιράν, υιοθετώντας λίγο πολύ μια ρητορική που έχει χρησιμοποιήσει και ο George Bush, όπως εκτιμά ο αμερικανός πρώην αξιωματούχος, είναι πιθανό να οδηγήσουν σε μια ουσιαστική αναστάτωση στην παροχή πετρελαίου, δεδομένου ότι οι πρόσφατες ισραηλινές δηλώσεις ότι μια επίθεση εναντίον του Ιράν θεωρείται αναπόφευκτη αύξησαν κατά 8 δολάρια την τιμή του πετρελαίου. Ως κατακλείδα των όσων λέει ο Paul Craig Roberts, και αφορούν στην κρίση που αντιμετωπίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, επικεντρώνονται στην απώλεια της δύναμης του δολαρίου στις διεθνείς αγορές, γεγονός που επιφέρει -πέρα από τα άλλα- και στον περιορισμό των Ηνωμένων Πολιτειών ως παγκόσμιας δύναμης.
Η ολοένα αυξανόμενη τιμή του πετρελαίου αναμφισβήτητα την ανησυχία των χωρών παραγωγής αλλά και των καταναλώτριων χωρών που παρακολουθούν με ιδιαίτερο προβληματισμό την ξέφρενη πορεία του μαύρου χρυσού. Σε προσπάθεια αντιμετώπισης και συζήτησης της κατάστασης στις 22 Ιουνίου στην Τζέντα της Σαουδικής Αραβίας πραγματοποιείται Σύνοδος προκειμένου να εξεταστούν οι λόγοι που έχουν οδηγήσει στην εκτίναξη των τιμών του πετρελαίου. Στη Σύνοδο θα συμμετάσχουν και οι Ηνωμένες Πολιτείες, ύστερα από σχετική ανακοίνωση του Λευκού Οίκου. Η Σαουδική Αραβία πάντως εκτιμά ότι δεν υπάρχει πρόβλημα επάρκειας στην αγορά που να δικαιολογεί την αύξηση της τιμής, αποδίδοντας την συγκεκριμένη κατάσταση στην διολίσθηση του δολαρίου. Την ίδια επιχειρηματολογία ακολουθεί και το editorial της αγγλόφωνης εφημερίδας Arab Νews, στο οποίο επισημαίνεται ότι η τιμή του πετρελαίου αυξαίνεται πολύ γρήγορα και πολύ. Όπως αναφέρει η εφημερίδα, οι χώρες του OPEC όχι μόνο έχουν αυξήσει την παραγωγή κατά πολύ προκειμένου να κρατήσουν την τιμή σε ένα λογικό πλαίσιο, αλλά προτίθενται να την αυξήσουν περισσότερο. Υπό κανονικές συνθήκες, μια τέτεοια αύξηση στην παραγωγή επιφέρει μείωση των τιμών, αλλά όπως εκτιμά η εφημερίδα, ούτε οι συνθήκες είναι κανονικές αλλά ούτε και οι καιροί, κάνοντας λόγο για «δυνάμεις της αγοράς» που δεν λειτουργούν, ως είθισται. Η εφημερίδα κάνει λόγο επίσης για κερδοσκόπους που ελέγχουν την αγορά και θέτει ως απαρχή της δημιουργίας του προβλήματος την πτώση της ισχύος του δολαρίου, γεγονός που εξανάγκασε τους επενδυτές να στραφούν αλλού για κέρδος. Μένοντας ωστόσο προσηλωμένοι στο «μέλλον του πετρελαίου» και δημιουργώντας νέες επενδυτικές δομές, από τις οποίες προδοκούν το κέρδος. Για τους Arab Times, η κατάσταση είναι κρίσιμη, επισημαίνοντας ότι η κρίση στην αγορά του πετρελαίου μακροπρόθεσμα ενέχει μεγάλους κινδύνους για τις παραγωγικές χώρες. Εκφράζοντας την βεβαιότητα ότι οι χώρες του OPEC θα βοηθήσουν στην περίπτωση που υπάρχει ανάγκη για μεγαλύτερη παραγωγή προκειμένου να μειωθεί η τιμή του πετρελαίου αρκεί να υπάρξει η συνεργασία με τους καταναλωτές. Η εφημερίδα επιμένει ότι ο στόχος πρέπει να είναι οι κερδοσκόποι και οι νέες οικονομικές δομές που πιέζουν για την αύξηση των τιμών του μαύρου χρυσού, διαφορετικά οι οικονομίες και μαζί μ'αυτές οι ζωές των πολιτών, βρίσκονται σε μεγάλο κίνδυνο.
Η συνεχιζόμενη άνοδος της τιμής του αργού πετρελαίου, με την μεγάλη κρίση στις αγορές δεν μπορεί παρά να οδηγήσει στην αναζήτηση άλλων μορφών ενέργειας, οι οποίες δίχως άλλο σταδιακά διαμορφώνουν μια διαφορετική πραγματικότητα στα μέχρι τώρα δεδομένα. Η πρόβλεψη του διευθύνοντα συμβούλου της Gazprom, Αλεξέι Μίλερ για το εφιαλτικό σενάριο των 250 δολαρίων δεν ανοίγει μόνο τον δρόμο προς την κατεύθυνση του φυσικού αερίου. Σπάζοντας το ενεργειακό μονοπώλιο του πετρελαίου, το φυσικό αέριο διεκδικεί μια θέση πρωταγωνιστή στην διεθνή ενεργειακή σκακιέρα, αλλά και ένα τεράστιο παρασκηνιακό παιχνίδι πολιτικής ισχύος. Όπως ανέφερε ο Paul Craig Roberts, επισημαίνοντας ότι η απώλεια της ισχύος του δολαρίου στις διεθνείς αγορές, επιφέρει και την απώλεια δύναμης στην διεθνή σκακιέρα. Αντίστοιχα, η άνοδος της ρωσικής Gazprom δεν υποδηλώνει μόνο την ολοένα και αυξανόμενη ζήτηση προς το φυσικό αέριο, αλλά φέρνει και την Ρωσία να διεκδικεί -και σταδιακά να την κατακτά- μια από τις μεγάλες θέσεις της διεθνούς πολιτικής και οικονομικής σκηνής χάρη στον ενεργειακό άσσο που κρατά πάντα ο ισχυρός ανήρ Βλαντιμίρ Βλαδιμίροβιτς Πούτιν.
