του Μάριου Ευρυβιάδη
Ένας μικρός πανικός αρχίζει να κυριεύει τους κρατούντες σε Λευκωσία και Αθήνα, καθώς επίσης και το τοπικό πολιτπιούρο, αναφορικά με την καθεστωτική κρίση στην Τουρκία και πιο συγκεκριμένα ως προς το μέλλον του Ερντογάν και του σιναφιού του. Εκτιμούν προφανώς και στις δυο πρωτεύουσες, ότι το νερό τρέχει στο αυλάκι, ότι η καινούργια δυναμική θα δρομολογήσει τη λύση και ότι Χριστόφιας και Ταλάτ θα «τετραγωνίσουν τον κύκλο», όπως δήλωσε / προφήτευσε ο Ευρωπαίος Επίτροπος Ρεν. Φοβούνται όμως ότι μέχρι τότε δεν θα έχουν τον παλιό, γνωστό, αξιόπιστο και ισχυρό διαπραγματευτή Ερντογάν, τον Τούρκο ηγέτη που «τετραγώνισε τον κύκλο» του Κυπριακού στην Τουρκία, αυτού που «αποδέχτηκε» και μας «έδωσε» το Σχέδιο Ανάν. Θα ήταν ακόμη μια τραγωδία, εκτιμούν, να φθάσουμε στην πηγή και ίσως για τελευταία φορά, και να μην υπάρχει ο Ερντογάν ώστε όλοι μαζί χέρι χέρι και αγαπημένοι, να πιούμε νερό να ξεδιψάσουμε.
Ας αρχίσουμε από τον Ερντογάν. Έχουν πέσει θεοί και δαίμονες για να τον σώσουν και μαζί του το νέο μοντέλο μιας «ισλαμικής δημοκρατίας» που θα λειτουργήσει σαν «φάρος» για τους λοιπούς μουσουλμάνους του κόσμου, εξουδετερώνοντας έτσι τους εξτρεμιστές και φονταμενταλιστές. Εδώ αξίζει να υπογραμμισθεί, ότι στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου ήταν το τουρκικό κοσμικό σύστημα του Ατατούρκ και οι πεφωτισμένοι πασάδες του που αποτελούσαν για τη Δύση το μοντέλο προς μίμηση για τριτοκοσμικές και μουσουλμανικές χώρες. Διανοούμενοι σπουδαίοι όπως ο Σάμουελ Χάντινγκτον, ο Μπέρναρντ Λούις, ο Ντάνγκαρντ Ρόστοου κ.α., εγκωμίαζαν το εκσυγχρονιστικό μοντέλο του κεμαλικού στρατού και των πασάδων, σαν να μην υπήρχε δεύτερό τους στον κόσμο.
Άλλαξαν όμως οι καιροί, αφού έρχεται και αυτός ακόμη ο εγγλέζικος Economist από τον οποίο όλοι οι ετερόφωτοι της Δύσης (και κυρίως οι πρόθυμοι διανοούμενοι) παίρνουν γραμμή, να υποστηρίξει τον «ήπιο» δημοκρατικό ισλαμισμό του Ερντογάν και να χαρακτηρίσει τυχόν παραμερισμό του ως «τραγωδία» ("A Tragedy in the Making" 12 Ιουνίου 2008). Τραγωδία, μεταξύ άλλων, και γιατί; Το μαντέψατε. Δεν θα λυθεί ούτε και το Κυπριακό. Αυτό μάρανε τους σχολιογράφους του βουλιμικού νεοφιλελευθερισμού και της αντίδρασης εκεί πέρα στον Economist.
Ο Ερντογάν οδεύει ολοταχώς προς το κισμέτι του. Έχει δύο επιλογές. Ή να συμμορφωθεί με το επερχόμενο δικαστικό πραξικόπημα ή θα προκηρύξει εκλογές, όπως τον συμβουλεύει ο Economist και οι δυτικοί υποστηρικτές του. Αν όμως επιλέξει τις κάλπες, αυτό μάλλον θα χειροτερεύσει τα πράγματα. Όχι μόνο θα δημιουργήσει ανοιχτή πόλωση, κάτι που διακαώς επιδιώκουν οι πασάδες και οι ακροδεξιοί, αλλά θα βρεθεί κατηγορούμενος και ως «πραξικοπηματίας», διότι προκηρύσσοντας εκλογές, θα σταματήσει «αυθαίρετα» μία καθ' όλα νόμιμη (με το Σύνταγμα του 1982) δικαστική διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Η κατάσταση του Ερντογάν θυμίζει κάτι λίγο από το δίλημμα του Μακάριου το καλοκαίρι του 1974. Όλοι, συμπεριλαμβανομένου και του ίδιου, έβλεπαν το χουντικό πραξικόπημα να έρχεται. Όταν όμως οι πιο τολμηροί εισηγήθηκαν σαμποτάζ κατά των τάνκς της ΕΛΔΥΚ, χωρίς τα οποία τάνκς πραξικόπημα δεν γινόταν, αυτός τους απέτρεψε. Προς θεού, τους είπε, έτσι θα τους δώσουμε αφορμή να δικαιολογήσουν επίθεση εναντίον μας.
Η Τουρκία βρίσκεται σε μείζονα καθεστωτική κρίση και ορθά ανησυχούν σε Λευκωσία και Αθήνα. Αλλά παραμυθιάζονται εάν νομίζουν ότι η παρουσία του Ερντογάν φέρνει τη λύση πιο κοντά και η απουσία του την απομακρύνει.
Για την Τουρκία των πασάδων είτε των ισλαμιστών, δεν υπάρχει ποτέ κατάλληλη στιγμή για επίλυση του Κυπριακού παρά μόνο υπό τους δικούς τους όρους. Εφόσον ο Χριστόφιας αποδεχθεί μια τουρκική ειρήνη και μαζί της αποδεχθεί την τουρκική ιστορική θεώρηση, όλα θα εξελιχθούν ομαλά και για κάποιους, ακόμη και κατ' ευχήν.
Υπάρχει, για να γνωρίζουν μερικοί και κυρίως οι νεόκοποι τουρκολόγοι της προεδρικής αυλής, ένα επίσημο τουρκικό μυστικό έγγραφο που φέρει τον τίτλο «Πρωτόκολλο Πολιτικής Εθνικής Ασφάλειας». Το πρώτο τέτοιο «Πρωτόκολλο» συντάχθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1980 από το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας (ΣΕΑ). Το δεύτερο συντάχθηκε από το ΣΕΑ της χούντας του Εβρέν στις αρχές του 1980, το τρίτο το 1992 και το τέταρτο τον Νοέμβριο του 1999. Στρατηγικός στόχος του «Πρωτοκόλλου» είναι να αποφεύγονται πιθανές «αστοχίες» των χειριστών πολιτικής σε ζητήματα εθνικής ασφάλειας. Το «Πρωτόκολλο» που είναι ογκώδες, βιβλιοδετείται και οι αξιωματούχοι που το παραλαμβάνουν, από τον Πρωθυπουργό και κάτω, δεσμεύονται από αυτό και δεν έχουν δικαίωμα να λάβουν αποφάσεις που έρχονται σε αντίθεση με το περιεχόμενό του. Έτσι λοιπόν, κανένας Τούρκος Πρωθυπουργός και κανένας Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών, προσερχόμενοι σε διαπραγματεύσεις με τρίτους, δεν μπορούν να διαπραγματευθούν, να παρεκκλίνουν ή να υπερβούν τα του «Πρωτοκόλλου». Η αυτονομία τους είναι μηδενική.
Πραγματικά λοιπόν, τί θα γένουμε χωρίς τον Ερντογάν;
