Μιλά σήμερα ο κ. Γιάννης Κουτεντάκης, Καθηγητής Εργοφυσιολογίας του ΤΕΦΑΑ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Διευθυντής του Μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών «Άσκηση και Υγεία», και Διευθυντής του Ινστιτούτου Σωματικής Απόδοσης και Αποκατάστασης του ΚΕΤΕΑΘ – Ο ίδιος σημειώνει πως η έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση της επιδημίας θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα των κυβερνήσεων που επενδύουν σοβαρά στο μέλλον
Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη
«Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στους παγκόσμιους πρωταθλητές της παχυσαρκίας ιδιαίτερα στις αναπτυξιακές και εφηβικές ηλικίες. Ο μέσος δεκαοκτάχρονος Έλληνας και Ελληνίδα ζυγίζουν σήμερα 74 και 58 κιλά αντίστοιχα, μία αύξηση κατά 15 κιλά στα αγόρια και 7 στα κορίτσια τα τελευταία 20 χρόνια, που τους φέρνουν να είναι βαρύτεροι 2-4 κιλά σε σχέση με τους συνομήλικούς τους στην Αμερική, που μέχρι πρόσφατα ήταν οι αδιαμφισβήτητοι πρωταθλητές του είδους!». Αυτά επισημαίνει ο κ. Γιάννης Κουτεντάκης ο οποίος είναι Καθηγητής Εργοφυσιολογίας του ΤΕΦΑΑ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Διευθυντής του Μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών «Άσκηση και Υγεία», και Διευθυντής του Ινστιτούτου Σωματικής Απόδοσης και Αποκατάστασης του ΚΕΤΕΑΘ. Ο ίδιος αναλύοντας τους λόγους αυτού του φαινομένου σημειώνει:
«Το παράδοξο είναι ότι ενώ η διεθνής βιβλιογραφία καταδεικνύει την κακή διατροφή και τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα ως τους βασικούς παράγοντες για την εξάπλωση της παχυσαρκίας στις νεαρές ηλικίες, κάτι τέτοιο δεν έχει επιβεβαιωθεί στα ελληνόπαιδα. Αντίθετα, έχει βρεθεί ότι η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας (υποκινητικότητα) εξηγεί περίπου το 65% των κρουσμάτων παχυσαρκίας τόσο στα αγόρια όσο και στα κορίτσια της χώρας και μόνο το 18-20% των κρουσμάτων αυτών έχουν συνδεθεί με την κακή διατροφή. Επίσης, μελέτες συνεργατών του τοπικού ΤΕΦΑΑ καθώς και του Ινστιτούτου Σωματικής Απόδοσης και Αποκατάστασης έχουν δείξει ότι η Φυσική Αγωγή, όπως γίνεται σήμερα στα σχολεία μας (π.χ., υποδομές, ποιότητα διδασκαλίας, έμφαση στον αθλητισμό, κλπ), δεν συμβάλει αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και χρήζει άμεσης αναθεώρησης».
Η συνέντευξη
Τι είναι σήμερα η παχυσαρκία; Πώς είναι η ποιότητα ζωής για τους παχύσαρκους;
«Παχυσαρκία είναι η παθολογικά αυξημένη εναπόθεση λίπους στο ανθρώπινο σώμα, και από το 1948 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας την έχει εντάξει στον κατάλογο των σοβαρών παθήσεων. Σήμερα, η παχυσαρκία έχει χαρακτηριστεί ως νέα παγκόσμια επιδημία που, προς το παρόν τουλάχιστον, παρουσιάζει ελάχιστα δείγματα ύφεσης. Για τους παχύσαρκους, η ποιότητα ζωής (που ορίζεται ως η ικανότητα για σωματική δραστηριότητα) είναι συχνά μειωμένη, αφού εμφανίζουν συχνότερα πολλές και σημαντικές επιπλοκές υγείας, συγκρινόμενοι με άτομα φυσιολογικού βάρους. Διαβήτης, καρδιοπάθειες, διάφοροι καρκίνοι, βλάβες σκελετού και αρθρώσεων, καθώς και ορισμένες ψυχασθένειες είναι μερικές από αναμενόμενες επιπλοκές υγείας».
Έχετε κάποια εικόνα για την Ελλάδα και το νομό μας;
«Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στους παγκόσμιους πρωταθλητές της παχυσαρκίας ιδιαίτερα στις αναπτυξιακές και εφηβικές ηλικίες. Ο μέσος δεκαοκτάχρονος Έλληνας και Ελληνίδα ζυγίζουν σήμερα 74 και 58 κιλά αντίστοιχα, μία αύξηση κατά 15 κιλά στα αγόρια και 7 στα κορίτσια τα τελευταία 20 χρόνια, που τους φέρνουν να είναι βαρύτεροι 2-4 κιλά σε σχέση με τους συνομήλικούς τους στην Αμερική, που μέχρι πρόσφατα ήταν οι αδιαμφισβήτητοι πρωταθλητές του είδους! Μέχρι και το 30% των νέων κάτω των 18 ετών που ζουν στον Ελλαδικό χώρο σήμερα είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα, ενώ στην περιοχή των Τρικάλων αυτά τα ποσοστά κυμαίνονται γύρω στο 27%. Καθώς όμως το 70% των υπέρβαρων παιδιών και εφήβων θα γίνουν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι ενήλικες, με το ποσοστό να αυξάνεται στο 80% αν ένας εκ των δύο γονέων είναι υπέρβαρος ή παχύσαρκος, με όλες τις αρνητικές επιπτώσεις στην ατομική και δημόσια υγεία αλλά και με τεράστιες κοινωνικές προεκτάσεις, γίνεται αντιληπτό ότι η έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση της επιδημίας θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα των κυβερνήσεων που επενδύουν σοβαρά στο μέλλον».
Τι φταίει για το φαινόμενο της παχυσαρκίας στη χώρα μας;
«Το παράδοξο είναι ότι ενώ η διεθνής βιβλιογραφία καταδεικνύει την κακή διατροφή και τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα ως τους βασικούς παράγοντες για την εξάπλωση της παχυσαρκίας στις νεαρές ηλικίες, κάτι τέτοιο δεν έχει επιβεβαιωθεί στα ελληνόπαιδα. Αντίθετα, έχει βρεθεί ότι η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας (υποκινητικότητα) εξηγεί περίπου το 65% των κρουσμάτων παχυσαρκίας τόσο στα αγόρια όσο και στα κορίτσια της χώρας και μόνο το 18-20% των κρουσμάτων αυτών έχουν συνδεθεί με την κακή διατροφή. Επίσης, μελέτες συνεργατών του τοπικού ΤΕΦΑΑ καθώς και του Ινστιτούτου Σωματικής Απόδοσης και Αποκατάστασης έχουν δείξει ότι η Φυσική Αγωγή, όπως γίνεται σήμερα στα σχολεία μας (π.χ., υποδομές, ποιότητα διδασκαλίας, έμφαση στον αθλητισμό, κλπ), δεν συμβάλει αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και χρήζει άμεσης αναθεώρησης».
Πόσο σημαντικό είναι το βάδισμα στη σημερινή μας ζωή;
«Το βάδισμα είναι η καλύτερη (και φθηνότερη) άσκηση για μικρούς και μεγάλους. Άλλωστε η εξέλιξη του ανθρώπινου σώματος έχει βασιστεί στην ικανότητά του για βάδιση και, φυσικά. Τρέξιμο».
Ποιος πρέπει να είναι ο στόχος;
«Ο στόχος θα πρέπει να είναι η καθημερινή σωματική δραστηριότητα των νέων (εντός ή εκτός του σχολείου) για τουλάχιστον 1½ ώρα. Δεν είναι όμως απαραίτητο αυτό το έργο να γίνεται σε μία μόνο δόση, π.χ., σε ένα γυμναστήριο. Το επιθυμητό αποτέλεσμα θα μπορούσε να επιτευχθεί και με την προσθετική μέθοδο όπου μικρά διαστήματα σωματικής δραστηριότητας (π.χ., περπατώ για να πάω στο σχολείο ή παίρνω το ποδήλατο, χρησιμοποιώ τις σκάλες του σπιτιού μου, κλπ) προσθέτονται μεταξύ τους έτσι ώστε να καλυφθεί η απαιτούμενη δοσολογία που σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία είναι η δαπάνη 1500 θερμίδων την βδομάδα σε σωματική δραστηριότητα. Ο σημαντικός ρόλος της σωματικής δραστηριότητας φαίνεται και από το γεγονός ότι υπέρβαρα άτομα που ασκούνται παρουσιάζουν μικρότερη προδιάθεση για ανάπτυξη εκφυλιστικών παθήσεων σε σχέση με υποκινητικά άτομα φυσιολόγου βάρους».
Ποιος ο ρόλος του τσιγάρου στην κακή φυσική κατάσταση ενός ανθρώπου;
«Το κάπνισμα συνδέεται με μειωμένα επίπεδα φυσικής κατάστασης. Τα άτομα που καπνίζουν συνήθως διάγουν μία καθιστική ζωή και είναι επιρρεπή στη χρήση του αλκοόλ. Επίσης το κάπνισμα συνδέεται με πολλές επιπλοκές υγείας που καθιστούν τα επίπεδα φυσικής κατάστασης ακόμα χαμηλότερα λόγω περιορισμένης σωματικής δραστηριότητας».
Ποιες ενέργειες κάνει το αρμόδιο εργαστήριο του ΤΕΦΑΑ προς όλα τα παραπάνω;
«Περίπου 6 συνάδελφοι του ΤΕΦΑΑ εργάζονται συστηματικά στο θέμα της παχυσαρκίας και ήδη υπάρχουν αρκετό δεδομένα το που πρόκειται να δημοσιευθούν σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά το εξωτερικού. Το κύριο εύρημα είναι ότι ο κύριος υπεύθυνος (περίπου 70-80%) για τα κρούσματα παχυσαρκίας στην χώρα μας είναι η ελλιπείς σωματική δραστηριότητα και όχι η κακή διατροφή η οποία συμμετέχει με ένα ποσοστό μόλις 20%».
Και μια τελευταία ερώτηση… Μπορείτε να αναφέρετε κάποια στοιχεία για το Ινστιτούτο Σωματικής Απόδοσης & Αποκατάστασης;
«Το Ινστιτούτο Σωματικής Απόδοσης & Αποκατάστασης (ΙΣΑΑ) εστιάζεται στην ανάπτυξη βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας σε τομείς της ανθρώπινης κίνησης με σκοπό τη βελτίωση της σωματικής απόδοσης και της ποιότητας ζωής. Οι δράσεις του Ινστιτούτου περιλαμβάνουν επίσης την υποστήριξη αθλητών υψηλού επιπέδου, και την αποκατάσταση παθολογικών περιστατικών και τραυματισμών. Το Ινστιτούτο δραστηριοποιείται στην παροχή υπηρεσιών στον ευρύτερο ιδιωτικό και δημόσιο τομέα.
Το αντικείμενο του ΙΣΑΑ είναι η συνεργητική σύνθεση των επιστημών της φυσιολογίας, βιοχημείας και βιομηχανικής της ανθρώπινης κίνησης με σκοπό τη βελτίωση της σωματικής απόδοσης και της ποιότητας ζωής. Η άσκηση και η αυξημένη σωματική δραστηριότητα γενικότερα έχει σαν αποτέλεσμα την σημαντική βελτίωση της ποιότητας ζωής και της υγείας σε όλους τους πληθυσμούς. Πρός το παρόν, δεν υπάρχει αντίστοιχο Ινστιτούτο στην Ελληνική επικράτεια.
Οι ραγδαίες εξελίξεις στους τομείς της σωματικής απόδοσης και της αποκατάστασης επιτάσσουν την δηµιουργία εξειδικευμένων πόλων που θα δραστηριοποιούνται σε νέες ερευνητικές κατευθύνσεις και τεχνολογίες συνεισφέροντας στην οικονομία και την ανταγωνιστικότητα της περιοχής της Θεσσαλίας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο».
