Του Μάριου Ευρυβιάδη
Κάθε τόσο μετά το 1974, αλλά σε συχνότερα διαστήματα μετά το 2004 και πάντοτε με βασικό αίτιο την τουρκική στρατιωτική ισχύ και συνεπαγόμενη αδιαλλαξία, λαμβάνουν χώρα στην Κύπρο δημόσιες δηλώσεις και συζητήσεις γύρω από το ζήτημα της ΅διχοτόμησης΅ της Κύπρου, ως ύστατης κίνησης για την διασφάλιση του ελληνοκυπριακού πληθυσμού.
Η όποια συζήτηση για τη διχοτόμηση, δηλαδή τον διαμελισμό της Κύπρου και την κατάλυση της ως κράτους, είναι σουρρεαλιστική και εκτός πάσης πραγματικότητας. Και αυτό διότι η Άγκυρα έχει εγκαταλείψει την στρατηγική της διχοτόμησης εδώ και 45 σχεδόν χρόνια από το 1964.
Από το 1955 ως τον Αύγουστο του 1964 και με ενδιάμεσο σταθμό την Ζυρίχη Λονδίνο, οι Τούρκοι όντως επεδίωξαν την διχοτόμηση , δηλαδή τον διαμελισμό του νησιού και την ενσωμάτωση του σε Τουρκία και Ελλάδα. Άρχισαν το 1954, απαιτώντας ολόκληρο το νησί ως ΅κληρονόμοι΅ των Οθωμανών και εφόσον το καθεστώς του νησιού ως βρετανική αποικία θ' άλλαζε. Γρήγορα και ως επίδειξη ΅μετριοπάθειας΅και ΅μεγαλοψυχίας΅ απεδέχθησαν τη διχοτόμηση, εμπνεόμενοι από τους Εγγλέζους και τα made in London, ιστορικά προηγούμενα διχοτομήσεων του 20ου αιώνα. Αναφέρομαι στην Βρεατνική διχοτόμηση της Ιρλανδίας (1921), της Ινδίας (1947) και της Παλαιστίνης (1948).
Η επίσημη τουρκική θέση και τοποθέτηση υπέρ της διχοτόμησης καταγράφεται στη Τριμερή του Λονδίνου το 1955. ΅Διχοτόμηση ή θάνατος΅ έγινε σύνθημα από τότε με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Φαζίλ Κουτσούκ να κυκλοφορεί παμφλέττο στα αγγλικά (The Cyprus Question: A Permanent solution, Nicosia- Cyprus 1957). Στο εξώφυλλο υπάρχει χάρτης της Κύπρου με μια ευθεία γραμμή διχοτόμησης πολύ νοτίως της Λευκωσίας που συμπεριλαμβάνει τις πόλεις Αμμοχώστου, Κερύνειας και Πόλη Χρυσοχούς.
Η επόμενη και κρίσιμη φάση αρχίζει και τελειώνει με το περιβόητο Σχέδιο Άτσεσον. Είναι με την αποτυχία του φιλοτουρκικού αυτού σχεδίου, το οποίο θα κατέλυε το κράτος, που εγκαταλείπεται και η στρατηγική της Τουρκίας για διχοτόμηση της Κύπρου.
Η προπαγάνδα, ελληνική δυστυχώς, αλλά και η ημιμάθεια, γύρω από το σχέδιο Άτσεσον περισσεύει, με την δική μας πλευρά την πιο παραπλανημένη- ακούσια ή εκκούσια. Δεν υπήρξε ένα αλλά πολλά σχέδια Άτσεσον (όπως υπήρξαν πολλά σχέδια Άνναν). Η Τουρκία δεν απεδέχθει κανένα απ' αυτά που δεν της παραχωρούσε κυριαρχία στο μισό βόρειο μέρος του νησιού. Η Ελλάδα απεδέχθει την τελευταία εκδοχή του σχεδίου που αφορούσε σε μισθωσή βάσης (μείζονα περιοχή Καρπασίας) υπό τον όρο ότι η έκταση της θα ήταν μικρότερη των βρετανικών βάσεων που καλύπτουν 99 τετραγωνικά μίλια. Το τελευταίο αυτό σχέδιο για μισθωμένη βάση που η Ελλάδα δέχθηκε, απερρίφθηκε μετά βδελλυγμίας από την Άγκυρα. Το γεγονός αυτό προκύπτει από το τελευταίο επίσημο έγγραφο της ιστορίας αυτής, που είναι η επιστολή του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών Ερκιν στον Αμερικάνο Άτσεσον της 28ης Αυγούστου 1964. Αυτό για τους θιασώτες της ΅θεωρίας των χαμένων ευκαιριών΅ μιας ιδεοπληκτικής κατασκευής που έχει ως ναυαρχίδα του ένα σχέδιο που η Αθήνα αποδέχθηκε και η Άγκυρα απέρριψε!
Αλλά από τη κρίση του 1964 οι Τούρκοι άντλησαν ένα μεγάλο μάθημα. Κατανόησαν ότι η διχοτομική τους στρατηγική ήταν ανεπαρκής. Ήταν ένα ημίμετρο που δεν τους εξασφάλιζε στρατηγικά. Συνειδητοποίησαν, με βάση τη πραγματικότητα, ότι όπως πήγε μια ελληνική μεραρχία στην Κύπρο το 1964 μπορούσε να ξαναπάει εκεί στο μέλλο, και σε μια έστω και διχοτομημένη Κύπρο. Και αφού εξεδίωξαν την μεραρχία το 1967 χωρίς πόλεμο, ταπεινώνοντας ταυτόχρονα τα παλλικάρια της φακής, τη χούντα των Συνταγματαρχών, άλλαξαν και τη στρατηγική τους. Υιοθέτησαν τη στρατηγική για ΅ομοσπονδιοποίηση΅ της Κύπρου η οποία θα τους επέτρεπε να έχουν λόγο σε όλο το νησί.
Επίσημα η θέση αυτή εκφράστηκε από το συνασπισμό Ετζεβίτ- Ερπακάν (1973-1974). Στο μεσοδιάστημα είχαμε τις λεγόμενες ΅διευρυμένες΅ συνομιλίες που λάμβαναν χώρα σ' ένα σουρρεαλιστικό περιβάλλον υπό την εποπτεία της χούντας του Παπαδόπουλου και της χούντας του Νιχάτ Ερίν. Ο Γλαύκος Κληρίδης ως διαπραγματευτής τότε, έζησε την αλλαγή από πρώτο χέρι και την κατήγγειλε στα Ηνωμένα Έθνη.
Μετά το 1974 τα γεωπολιτικά δεδομένα άλλαξαν δραματικά. Τα Μεχμέτζικ εγκατστάθηκαν μαζικά στο νησί και η εθνοκάθαρση της βόρειας πλευράς ολοκληρώθηκε με την συμφωνία Ντενκτάς- Κληρίδη και τη συνέργεια των Εγγλέζων στο Ακρωτήρι, το 1975. Με την ολοκληρωτική ανατροπή του ισοζυγίου, οι Τούρκοι υιοθέτησαν την συνομοσπονδία ως την ενδεδειγμένη πλέον στρατηγική. Μνημείο της επιτυχούς έκβασης της στρατηγικής αυτής υπήρξε το Σχέδιο Αννάν του 2004. Από εκεί και πέρα οι Τούρκοι απλώς προσθέτουν κερασάκια στην τούρτα του Αννάν, τσιμεντώνοντας έτσι την ομηρία της Κύπρου.
Κούρασα για να εξηγήσω κάτι απλό. Οι Τούρκοι έχουν εγκαταλείψει την στρατηγική της διχοτόμησης από το Αύγουστο του 1964. Σαρανταπέντε χρόνια μετά, όπως προκύπτει από την ΅περί διχοτόμησης΅ δημόσια συζήτηση, εμείς λειτουργούμε υπό διπλή πλάνη. Πιστεύουμε ότι η Άγκυρα επιδιώκει τη διχοτόμηση και ότι εφόσον εμείς την αποδειχθούμε θα μας αφήσουν επιτέλους ήσυχους. Δεν έχουν έτσι, τα πράγματα.
