Του Ντίνου Αυγουστή
Κυριακή 15 Φεβρουαρίου 2009. Εξήντα έξη χρόνια μετά. Στο Καυκάκι. Ένα μικρό ύψωμα λίγο πριν το Μεσοχώρι, ανάμεσα στην Ελασσόνα και τον Τύρναβο. Το Μεσοχώρι, μια μικρομεσαία κοινότητα που είχε την τιμή να δώσει ένα από τα βλαστάρια της, τον καταδρομέα Ηλία Δαλαμάγκα, θυσία για την υπεράσπιση της Κύπρου από τις ορδές του Αττίλα, το μαύρο καλοκαίρι του 1974. Ταπεινοί προσκυνητές λοιπόν σ' αυτόν τον καθαγιασμένο τόπο, για τις εκδηλώσεις μνήμης που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο για να τιμηθούν οι 150 και πλέον ‘Έλληνες πατριώτες που εκτελέστηκαν από τα ιταλικά στρατεύματα κατοχής. Είχε προηγηθεί μάχη των ανθρώπων της Ελληνικής Αντίστασης, στην οποία έχασε την ζωή του ένας ιταλός ναζί. Ένας στρατιώτης, κουρσάρος της γης μας, νεκρός σε μια συμπλοκή με τους υπερασπιστές της ελευθερίας.
Οι αποδεκατισμένοι Έλληνες πατριώτες που θεωρούν ύψιστη υποχρέωση και καθήκον να μην προσκυνήσουν τον κατακτητή. Και αντιστέκονται παντού. Νηστικοί, ρακένδυτοι και μόνοι. Η ορμή της εκδίκησης αποκτηνώνει τους κατακτητές. Λεηλατούν, σφάζουν, ατιμάζουν και εκτελούν αδιακρίτως. Ποτάμι γίνεται το αίμα των αθώων και ανυπεράσπιστων ανθρώπων, που ξεπαστρεύονται με συνοπτικές διαδικασίες, εν ριπή οφθαλμού. Εκείνη την παγερή μέρα, στις 16 Φεβρουαρίου του 1943. Το αίμα που έβαψε κόκκινο το χώμα. Γυναίκες που ντύνονται στα μαύρα και μικρά παιδιά που μένουν για πάντα ορφανά.
Οι εκδηλώσεις ξεκινούν με την επιμνημόσυνη δέηση στο μικρό εκκλησάκι κάτω από το μνημείο. Ακολουθεί τρισάγιο στον τόπο της θυσίας, το ιστορικό της ημέρας και η τελετή κλείνει με το προσκλητήριο των νεκρών και την κατάθεση στεφάνων. Εκεί που μας περίμενε μια αναπάντεχη έκπληξη. Ανάμεσα στα στεφάνια είναι για πρώτη φορά και αυτό του ιταλού πρέσβη στην Ελλάδα. Ο Gianpaolo Scarante, σε στάση προσοχής, μπροστά στον τόπο του μαρτυρίου, φανερά συγκινημένος απολογείται για τα στυγερά εγκλήματα που διεπράχθησαν από την πατρίδα του και ζητά συγνώμη από τον Ελληνικό Λαό για τα ναζιστικά εγκλήματα: «Βρίσκομαι εδώ ανάμεσα σας, με οδύνη και συγκίνηση για να εκφράσω την βαθιά μου συντριβή για όλα τα θύματα του Δομένικου… Ως εκπρόσωπος μιας χώρας που ευθύνεται για μια πράξη μεγάλης ωμότητας που συντελέσθηκε σε αυτά τα μέρη… Το να αντιμετωπίζει κανείς το παρελθόν και να αναγνωρίζει τις ευθύνες του αποτελεί ηθικό και πολιτικό καθήκον. Τίποτε δεν μπορεί να μειώσει την σημασία ή να διαγράψει τα φρικτά γεγονότα που συνέβησαν εδώ….. που θα μείνουν για πάντα ως μια ανεξίτηλη κηλίδα ντροπής στην ιστορία της χώρα μου… Συνειδητοποιώ της βαρύτατες ευθύνες της Ιταλίας έναντι της Ελλάδας, των οποίων νοιώθω όλο το βάρος και την ευθύνη. Τίποτε δεν μπορεί να τις σβήσει. Τίποτε δεν μπορεί να τις κάνει να ξεχασθούν. Τίποτε δεν θα μπορέσει να ελαφρύνει το φοβερό βάρος που νοιώθω στην συνείδηση μου ως ιταλός. Θέλω να σας θυμίσω ότι η σημερινή Ιταλία δεν είναι η Ιταλία εκείνης της εποχής… Η σημερινή Ιταλία αντίθετα είναι μια χώρα ελεύθερη και δημοκρατική, φίλη της Ελλάδος και εταίρος της στην Ευρωπαϊκή Ένωση….».
Η μεγαλοθυμία των Ελλήνων εκδηλώνεται με ένα παρατεταμένο, αυθόρμητο χειροκρότημα. Η συγνώμη, δίχως άλλο αληθινή, ταπεινώνει και εξιλεώνει. Και ο συνειρμός αναπόφευκτος. Νοιώθω την ανάγκη να σφίξω το χέρι του Gianpaolo Scarante. Πλησιάζω την ιταλική αντιπροσωπεία. Ο διερμηνέας μεταφράζει τα λόγια μου: «Η συγνώμη σας δεν φέρνει πίσω τους νεκρούς μας. Ούτε και κλείνει τις ανοικτές πληγές. Γιατί υπάρχουν άνθρωποι που ζουν και πονάνε ακόμη. Παρ' όλα αυτά, μια αληθινή συγνώμη και μάλιστα εδώ, στον τόπο της θυσίας, αποτελεί, δίχως άλλο, μια πράξη υψίστης γενναιότητας. Εύγε σας που τολμάτε…. Δολοφόνος δεν ήταν ο ιταλικός λαός, αλλά ο ιταλικός ναζισμός που συνετρίβη από την γεμάτη με ανυπέρβλητες θυσίες αντίσταση των λαών… Θέλω να σας θυμίσω πως τέτοια εγκλήματα διεπράχθησαν και παλαιότερα, άλλα και πολύ πρόσφατα και από μια άλλη χώρα που σήμερα βαδίζει, ενισχυμένη μάλιστα και με την δική μας σκανδαλώδη στήριξη και ανοχή προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Η Τουρκία, μια χώρα, που όχι μόνο δεν ζήτησε ποτέ μια αληθινή συγνώμη, αλλά προκαλεί διαρκώς και ασύστολα. Η Τουρκία, μια χώρα υπεύθυνη για αμέτρητες στυγερές δολοφονίες και απίστευτες γενοκτονίες που έχει την αναίδεια και απαιτεί να εισέλθει στα ευρωπαϊκά σαλόνια χωρίς προηγουμένως να ξεπλύνει με μια αληθινή συγνώμη τις αιματοβαμμένες αρβύλες της…..».
Χαμογέλασε με νόημα και με ευχαρίστησε. Και μου έδωσε χωρίς δεύτερη σκέψη τον γραπτό λόγο του. Για τον τρίψω στην μούρη όλων εκείνων που τόσα χρόνια αποκρύπτουν και συγκαλύπτουν, κλείνοντας τα μάτια μπροστά στον τουρκικό συρφετό που εξαφάνισε δια της σπάθης, από προσώπου γης, όλες τις μειονότητες. Δικών μας και ξένων. Η Τουρκία, που μόνο φόρο υποτελείας δεν μας κάλεσε να της πληρώσουμε ακόμα, κυρίες και κύριοι….
