του Egemen Özalp
Η διάλυση της διπολικής δομής, αποτέλεσε την αρχή του ισοζυγίου δυνάμεων στις διεθνείς σχέσεις με πολλούς ηθοποιούς. Ενώ δημιουργούνται νέα πεδία επιρροής, ενισχύεται ο ρόλος της Τουρκίας στην περιοχή με την γεωπολιτική θέση που κατέχει. Τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ το 2004, ακολουθούν οι πρωτοβουλίες της Ρωσίας στον Καύκασο και την Κεντρική Ασία.
Τα προβλήματα στις σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ κατέστησαν το ΝΑΤΟ τον σπουδαιότερο καταλυτή στις σχέσεις της με το δυτικό κόσμο. Όταν τα προβλήματα επηρέαζαν και τις Ευρωπαϊκές χώρες του ΝΑΤΟ, οι τουρκο-αμερικανικές σχέσεις τοποθετήθηκαν στον κεντρικό άξονα των σχέσεων της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας με την Τουρκία. Το πιο χτυπητό ίσως παράδειγμα των διασταυρωμένων αυτών σχέσεων ισορροπίας, εμφανίζεται στις συγκυρίες που προέκυψαν στα Βαλκάνια έπειτα από την επέμβαση του ΝΑΤΟ. Οι ΗΠΑ που ένιωσαν την ανάγκη να ασχοληθούν με το μέλλον του βοσνιακού και του αλβανικού στοιχείου προκειμένου να εξισορροπηθεί το ιστορικό γεωπολιτιστικό πεδίο δράσης των Γερμανών και Σλάβων, το δείχνουν στην πολιτική που ασκεί το ΝΑΤΟ στην περιοχή και έτσι δημιουργείται μια προσέγγιση με τα πεδία δράσης της Τουρκίας. Τουρκία και Αμερική έχουν στρατηγικές σχέσεις και ως δύο σύμμαχοι του ΝΑΤΟ συνεργάζονται στενά σε θέματα τρομοκρατίας, ριζοσπαστικών ρευμάτων και αντιμετώπισης των ναρκωτικών και της φτώχειας. Εξάλλου κινούνται μαζί σε διεθνή ζητήματα όπως η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο εκδημοκρατισμός και η εξέλιξη του ελεύθερου εμπορίου.
Τα νέα προβλήματα στην περιοχή που δημιουργήθηκαν με τη διάλυση της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, οι ασύμμετρες απειλές και οι εθνοτικές συγκρούσεις, διαφοροποίησαν τη συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών. Τουρκία και ΗΠΑ συνεργάστηκαν στενά επί Πολέμου του Κόλπου, σε Κόσοβο και Βοσνιακό αλλά και στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας έπειτα από το χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου. Οι δύο χώρες βρίσκονται επίσης σε στενή συνεργασία και στον χειρισμό κρίσεων, τον περιορισμό περιφερειακών συγκρούσεων, την αποθάρρυνση χωρών που δεν συμμορφώνονται με τις διεθνείς επιταγές καθώς και την αποτροπή της διασποράς των όπλων μαζικής καταστροφής.
Το ένταλμα που προέβλεπε άνοιγμα μετώπου από την Τουρκία στον πόλεμο του Ιράκ, είχε επικυρωθεί στην Μεγάλη Εθνοσυνέλευση την 1η Μαρτίου του 2003 αλλά δεν είχε γίνει δεκτό επειδή απαιτούσε απόλυτη πλειοψηφία. Η εξέλιξη αυτή δημιούργησε πρόβλημα στις διμερείς σχέσεις.
ΗΠΑ και Τουρκία στις 5 Ιουλίου 2006 υιοθέτησαν το "Έγγραφο για το Κοινό Όραμα και τον Οικοδομημένο Διάλογο". Με αυτό προβλέφθηκε οι δύο φιλικές και συμμαχικές χώρες να προχωρήσουν σε εντατικοποιημένη συνεργασία. Εξάλλου χάρη στο δομικό πλαίσιο στο οποίο συμπεριλήφθηκαν οι διμερείς σχέσεις, εμφανίστηκε για πρώτη φορά ένα βασικό συστατικό έγγραφο για να προχωρήσει ακόμα παραπέρα η στρατηγική συνεργασία.
Το μερίδιο των ΗΠΑ στις εξαγωγές της Τουρκίας το 2006 ήταν 5,9% ενώ στις εισαγωγές 4,3%. Ο διμερής εμπορικός όγκος το 2007 ανήλθε στα 12,2 δις δολάρια. Η
Αμερική είναι η δεύτερη μετά την Ολλανδία στην κατάταξη ξένου κεφαλαίου που εισέρχεται στην Τουρκία.
Οι τουρκο-αμερικανικές σχέσεις το 2007 διένυσαν μια δύσκολη περίοδο λόγω της τρομοκρατίας της ΠΚΚ προερχόμενης από τα βόρεια του Ιράκ και του σχεδίου που είχε κατατεθεί στο Κογκρέσο σε σχέση με τα γεγονότα του 1915.
Έτσι λοιπόν, πρωταρχικό θέμα της κοινής μας ατζέντας εξακολουθεί να είναι η καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Βάσει της κοινής πεποίθησης που επικρατεί περί τερματισμού της παρουσίας της τρομοκρατικής οργάνωσης στα βόρεια του Ιράκ και διακοπής των εφοδιασμών και υλικού πολέμου, ξεκίνησε μια συγκεκριμένη και αποτελεσματική συνεργασία με τις ΗΠΑ. Επιπλέον, συνεχίζονται οι διαβουλεύσεις πάνω σε θέματα όπως το μέλλον του Ιράκ, ενέργεια, ειρηνευτική διαδικασία στη Μέση Ανατολή, το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, Αφγανιστάν, Πακιστάν, Κεντρική Ασία κα.
Εν κατακλείδι, στο διεθνές κλίμα που επικρατεί η Αμερική διατηρεί την ιδιότητα της μοναδικής παγκόσμιας δύναμης. Η Τουρκία από την πλευρά της είναι μια σταθερή και έμπιστη χώρα σε μια από τις πιο προβληματικές περιοχές του κόσμου. Παρά τις διάφορες διατυπώσεις και προοπτικές σε ορισμένα θέματα, οι δύο χώρες εκθέτουν προσεγγίσεις που ταυτίζονται στα θεμέλια των στρατηγικών συμφερόντων.
(Στο άρθρο εκφράζονται γεωπολιτικές απόψεις από Τουρκικής πλευράς)
πηγη:STRATEGY-GEOPOLITICS
