Ο καθηγητής Stephen G. Miller, που δεν είναι Έλληνας, με βάση τη συμβατική του όρου έννοια, έγραψε και απυήθηνε την επιστολή που ακολουθεί στο αγγλόφωνο περιοδικό ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ, για να βάλει τα πράγματα στη θέση τους σε σχέση με την ιστορική αλήθεια της Μακεδονίας. Οι με τη συμβατική του όρου έννοια Έλληνες καθηγητές, που αμοίβονται με χρήματα του ελληνικού δημοσίου, άρα των Ελλήνων φορολογουμένων, τί να έπραξαν και τι συνεχίζουν να πράττουν άραγε σε αντίστοιχες διαστρεβλώσεις της ιστορίας;
Ακολουθεί η επιστολή στα ελληνικά και τα αγγλικά
January 22, 2009
Editor, Archaeology Magazine
36-36 33rd Street
Long Island City, NY 11106
U.S.A.
Αγαπητοί Κύριοι,
Διάβασα σήμερα το τεύχος Ιανουαρίου/Φεβρουαρίου της Αρχαιολογίας και με ανυπομονησία περιέτρεξα τις σελίδες στο άρθρο ‘‘Ενα γράμμα για την Μακεδονία'' μόνο για να ανακαλύψω ότι ήταν ένα….γράμμα από την αρχαία Παιονία – την χώρα που εκτείνεται βορείως του όρου Βαρνούς και Όρβηλος. Ο απολογισμός του Λίβι για τη δημιουργία της Ρωμαικής επαρχίας της Μακεδονίας (45.29.7 και 12) δείχνει ξεκάθαρα ότι οι Παίονες ζούσαν βορείως αυτών των… βουνών (όπου σήμερα μορφοποιούν τα βόρεια γεωγραφικά όρια της Ελλάδος) και νοτίως των Δαρδανίων που είναι το σημερινό Κόσσοβο. Ο Στράβων (7 παρ.4) είναι ακόμα πιο λακωνικός λέγοντας ότοι η Παιονία ήταν Βόρεια της Μακεδονίας και η μόνη σύνδεση από τον έναν στον άλλον χώρο (ακόμα και σήμερα) ήταν διαμέσου του στενού φαραγγιού που διαρρέει ο Αξιός (ή Βαρδάρ) ποταμός. Με άλλα λόγια, η περιοχή που περιγράφεται από τον Matthew Brunwasser στο ‘‘Εχοντας τον Αλέξανδρο'' ήταν η Παιονία της αρχαιότητας.
Παρα το αληθές γεγονός ότι κατακτήθηκαν από τον Φίλλιπο τον ΙΙ, πατέρα του Αλέξανδρου, το 359 π.Χ. (Diodorus Siculus 16.4.2), οι κάτοικοι της Παιονίας δεν ήταν ποτέ Μακεδόνες και δεν έζησαν ποτέ στην Μακεδονία. Πράγματι ο Δημοσθένης (Ολύνθιοι 1.23) μας αναφέρει ότι είχαν ‘‘υποδουλωθεί'' από τον Φίλλιπο τον Μακεδόνα και ως εκ τούτου δεν ήταν Μακεδόνες. Ο Ισοκράτης (5.23) κάνει την ίδια αναφορά. Επί παραδείγματι, οι Αιγύπτιοι που κατακτήθηκαν από τον Αλέξανδρο κυβερνήθηκαν από τους Μακεδόνες, συμπεριλαμβανομένης και της γνωστής Κλεοπάτρας, αλλά δεν θεώρησαν ποτέ τους ευατούς τους Μακεδόνες, και η Αίγυπτος ποτέ δεν ονομάστηκε Μακεδονία (και μέχρι σήμερα απ' όσο γνωρίζω δεν αναζητά τέτοιο όνομα). Φυσικά, όπως αναφέρει ο Θουκιδίδης (2.99), οι Μακεδόνες είχαν κατακτήσει μία ‘‘στενή λωρίδα της Παιονίας που εκτεινόταν κατά μήκος του Αξιού ποταμού από την εσωτερική μεριά της Πέλλας και κατέληγε στην θάλασσα. Κατ' αυτό το τρόπο κάποιος θα μπορούσε να καταλάβει ότι κάτοικοι στην μοντέρνα δημοκρατία με κέντρο τα Σκόπια ονόμαζαν τους εαυτούς τους Παίονες και διεκδικούσαν σαν δική τους την γη που περιγραφόταν από τον Θουκιδίδη.
Αλλά γιατί, αντ'αυτού, οι σύγχρονοι άνθρωποι της αρχαία Παιονίας προσπάθησαν να αποκαλέσουν τους εαυτούς τους Μακεδόνες και την γή τους Μακεδονία;
Ο κος. Brunwasse (σελ. 55) ενώ αναφέρεται στις Ελληνικές αξιώσεις ‘‘ότι αυτό υπονοεί αξιώσεις επί του Ελληνικού εδάφους'' και σημειώνει ότι ‘‘η βόρεια επαρχία της Ελλάδος επίσης ονομάζεται Μακεδονία'', δεν λαμβάνει υπόψη του και δεν αναφέρει το γεγονός ότι η περιοχή αυτή της βόρειας επαρχίας της σύγχρονης Ελλάδος αποκαλείται συνεχώς Μακεδονία για πάνω από 2500 χρόνια (βλέπε inter alios, Ηρόδοτος 5.17; 7.128, et alibi).
Πάντως, η πιο πρόσφατη ιστορία μας δείχνει ότι οι Ελληνικές ανησυχίες δεν είναι χωρίς βάση. Επί παραδείγματι, ένας χάρτης που τυπώθηκε στα Σκόπια το 1992 (Εικ. 1) απεικονίζει ξεκάθαρα ότι η Μακεδονία επεκτείνεται από τα εδάφη της Παιονίας μέχρι το Όρος Όλυμπος στα νότια, πράγμα που σημαίνει ότι την αρχαία περιοχή των Παιόνων και η Μακεδονία παρουσιάζονται ως μία οντότητα. Οι ίδιες αξιώσεις εμφανίζονται σε ένα ψευδοχαρτονόμισμα που δειχνει ότι εκδόθηκε από την Κεντρική Τράπεζα της Μακεδονίας, το οποίο εμφανίζει ως "μακεδονικό" μνημείο τον Λευκό Πύργο της Θεσσαλονίκης, που ανήκει στην Ελλάδα (Εικ.2). Υπάρχουν πολύ περισσότερα παραδείγματα σε ημερολόγια, Χριστουγεννιάτικες κάρτες, αυτοκόλλητες ετικκέτες για προφυλακτήρες κλπ, και όλα απεικονίζουν τις ίδιες εδαφικές αξιώσεις.
Πέραν τούτο ο κος. Brunwasser σε άρθρο του έχει κάνει αναφορά (International Herald Tribune 10/1/08) στο έργο του ‘‘Μακεδονικού Ινσιντούτου για Στρατηγική Ερευνα 16:9'' το οποίο αναφέρει ότι ‘‘σε ένα εδάφιο της Καινής Διαθήκης ένας Μακεδόνας εμφανίζεται στον Απόστολο Παύλο ικετεύοντάς τον: Ελάτε στην Μακεδονία και βοηθήστε μας''. Αλλά ας δούμε πού πήγε ο Απ. Παύλος στην Μακεδονία; Στην Νεάπολη (Καβάλα), στους Φιλλίπους, στην Αμφίπολη, στην Απολλωνία, στη Θεσσαλονίκη και στη Βέροια (εδάφια 16:11- 17:10), πόλεις που βρίσκονται όλες στην Ιστορική Μακεδονία και καμία στην Παιονία. Τι αξιοπιστία μπορεί να έχουν οι ισχυρισμοί ενός Ινστιτούτου που έχει έδρα τα Σκόπια, που απαιτούν να ονομάζονται Μακεδονία, στηριζόμενα σε ένα ταξίδι που έγινε στην Μακεδονία της αρχαιότητας, η οποια είναι η σημερινή ομώνυμη βόρεια επαρχία της Ελλάδος;
Αναρωτιέμαι πού θα καταλήγαμε εάν ένα συγκεκριμένο μεγάλο νησί της νοτιοανατολικής ακτής των Ηνωμένων Πολιτείων (υπονοεί την Κούβα, σ.τ.μ.) ονόμαζε τον εαυτό του Φλώριδα, και είχε στο νόμισμά του μορφές του κόσμου του Disney και διένειμε χάρτες δείχνοντας την Μεγάλη Φλώριδα, στην όρια της οποίας ήταν αμερικανικά εδάφη.
Σαφώς δεν υπάρχει καμμία αμφιβολία για το τί είχε στο μυαλό του όταν αναφερόταν στο όνομα ‘‘Μακεδονία'' ο Αμερικανός Γενικός Γραμματέας του Κράτους Edward Stettinius στις 26 Δεκεμβρίου 1944, όταν έγραψε:
"Οι υπηρεσίες του αμερικανικού κράτους έχουν επισημάνει με ιδιαίτερη ανησυχία τις προπαγανδιστικές φήμες και ανεπίσημες δηλώσεις που γίνονται υπέρ μιας αυτόνομης Μακεδονίας, που προέρχονται κυρίως από την Βουλγαρία, αλλά και από τις Γιουγκοσλαβικές αντιστασιακές ομάδες και άλλες πηγές, με τον υπαινιγμό ότι περιοχή της Ελλάδος συμπεριλαμβανόταν στο προβαλλόμενο εννιαίο κράτος. Αυτή η κυβέρνηση θεωρεί τη συζήτηση περί «Μακεδονικού έθνους», περί Μακεδονικής «πατρικής γης», ή περί Μακεδονικής «εθνικής συνείδησης» αδικαιολόγητη δημαγωγία που δεν αντιπροσωπεύει καμία εθνική ούτε πολιτική πραγματικότητα, και αποσκοπεί στη δημιουργία επιθετικών βλέψεων ενάντια στην Ελλάδα.»
[Πηγή: U.S. State Department, Foreign Relations vol viii, Washington, D.C., Circular Airgram (868.014/26Dec1944)].
Ο κος. Brunwasser (ένας κάτοικος της Βουλγαρίας), παρ' όλα αυτά, πηγαίνει για να δηλωθεί με το προγανές ότι η Ελλάδα απαιτή ‘‘τον Αλέξανδρο ΙΙΙ των Μακεδόνων (Αλέηανδρος ο Μεγας)….σαν Ελληνας.''
Αυτή η τοποθέτηση μου προκαλεί απορία. Τι υπάρχει για να διεκδικήσει; Ο προ-προ-προ πάππος του Αλέξανδρου, Αλέξανδρος Ι, πιστοποιήθηκε σαν Ελληνας στην Ολυμπία, και σύμφωνα με τα λόγια του πατέρα της Ιστορίας ‘‘Τυγχάνει να γνωρίζω ότι οι πρόγονοι του Αλέξανδρου είναι Ελληνες'' (Ηρόδοτος 5:22). Ο πατέρας του Αλέξανδρου, Φίλλιπος, κέδρισε διάφορους ιππικούς αγώνες στην Ολυμπία και στους Δελφούς (Πλούταρχος, Αλέξανδρος 4:9; Moralia 105A), τα δυο πιο αντιπροσωπευτικά Ελληνικά ιερά στην Αρχαία Ελλάδα όπου μη-Ελληνες δεν επιτρεπόταν να αγωνιστούν. Εάν λοιπόν ο Φίλλιπος ήταν Ελληνας, δεν ήταν και ο γιος του Ελληνας;
Οταν ο Ευριπίδης -που πέθανε και θάφτηκε στην Μακεδονία (Θουκυδίδης apud Pal. Anth. 7.45; Παυσανίας 1.2.2; Diodorus Siculus 13.103) έγραψε το έργο του Αρχέλαος προς τιμή του μεγάλου-θείου του Αλέξανδρου, το έγραψε στα Σλαβικά;
Οταν έγραψε τις Βάκχες, ενόσω ήταν σε δίκη για τον Αρχέλαο, δεν τις έγραψε στα Ελληνικά, όπως δηλαδή μας παραδόθηκε; Η να υποθέσουμε ότι ο Ευριπίδης ήταν ‘‘Μακεδόνας'' που έγραφε στα Σλαβικά (σε μια εποχή όπου η συγκεκριμένη γλώσσα δεν ήταν βεβαιωμένη) και το έργο του μεταφράστηκε στα Ελληνικά;
Ποια ήταν η γλώσσα της διδασκαλίας όταν ο Αριστοτέλης έκανε μάθημα στον Αλέξανδρο; Ποια γλώσσα έγινε γνωστή και διαδόθηκε από τον Αλέξανδρο στις εκστρατείες του στην Ανατολή;
Γιατί έχουμε τις αρχαίες επιγραφές στα Ελληνικά σε οικισμούς που ιδρύθηκαν από τον Αλέξανδρο τόσο μακριά, ακόμα και στο Αφγανιστάν, και καμία στα Σλαβικά;
Γιατί τα Ελληνικά έγιναν η αληθινή γλώσσα της αυτοκρατορίας του Αλέξανδρου εάν ήταν στην πραγματικότητα ‘‘Μακεδόνας''.
Γιατί η Κενή Διαθήκη γράφηκε στα Ελληνικά και όχι στα Σλαβικά;
Στην σελίδα 57 του αποκαλούμενου ‘‘Γράμμα από την Μακεδονία'' υπάρχει μια φωτογραφία από τον συγγραφέα να στέκεται μπροστά ‘‘απο ένα χάλκινο άγαλμα του Μ. Αλεξάνδρου στην πολή Πρίλεπ''.
Τo άγαλμα είναι προφανώς σύγχρονο, αλλά η ερώτηση είναι εάν ο πραγματικός Αλέξανδρος της ιστορίας θα μπορούσε να διαβάσει τη Σλαβική επιγραφή κάτω από τα πόδια του. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η παρουσία των Σλάβων στην περιοχή είναι πολύ μεταγενέστερη των Ελλήνων, η απάντηση είναι προφανής.
Ενώ η έκθεση που έκανε ο κος. Brunwasser's για την αρχαιολογική του έρευνα στην Παιονία είναι ευπρόσδεκτη, η υιοθέτηση και η προώθηση από πλευράς του της σύγχρονης πολιτικής θέσης των ανθρώπων της Παιονίας για τη χρήση του ονόματος Μακεδονία είναι πράξη όχι μόνο ανεπιθύμητη, αλλά και επιζήμια για τους αναγνώστες της Αρχαιολογίας που, όπως φαντάζομαι, ενδιαφέρονται για πραγματιά ιστορικά γεγονότα. Η απόφαση όμως να διαδοθούν αυτές οι ιστορικές αηδίες από ένα περιοδικό σαν την "Αρχαιολογία" – μια έκδοση του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου της Αμερικής – είναι επιζήμια για την δική του φήμη.
Ας το πούμε για μια φορά ακόμα: η περιοχή της αρχαίας Παιονίας ήταν μέρος της Μακεδονικής Αυτοκρατορίας, όπως ήταν και η Εφεσσς, τα Θήρα, η Παλαιστίνη, η Μέμφιδα, η Βαβυλώνα, τα Τάξηλα, και πολλές ακόμα πόλεις. Μπορεί κατ' αυτή τη λογική να είχαν γίνει ‘‘Μακεδονες'' προσωρινά αλλά ποτέ κανείς από εκείνες τις περιοχές δεν ήταν φυλετικά πραγματικά ‘‘Μακεδόνας''.
Επιτρέψτε μου να κλείσω αυτή την επιστολή, κάνοντας την εξής πρόταση για να λυθή το σύγχρονο ερώτημα για την χρήση του ονόματος ‘‘Μακεδονία''. Η Ελλάδα πρέπει να προσαρτήση την Παιονία – αυτό έκανε και ο Φίλλιπος ΙΙ το 359 π.Χ. Και αυτό θα φαινόταν αποδεκτό από τους σύγχρονους κατοίκους εκείνης της περιοχής μια και υποστηρίζουν ότι είναι Ελληνες με την ιδιοποίηση του ονόματος Μακεδονία και του διασημότερου Μακεδόνα, του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Κατόπιν οι σύγχρονοι άνθρωποι αυτής της νέας Ελληνικής επαρχίας θα μπορούσαν να εργαστούν στην εκμάθηση και στην ομιλία, στο διάβασμα και στο γράψιμο της Ελληνικής γλώσσας, ενδεχομένως το ίδιο καλά όπως εκάνε και ο Αλέξανδρος.
Με εκτίμηση
Stephen G. Miller
Professor Emeritus, University of California,
Berkeley
Η επιστολή στα αγγλικά
January 22, 2009
Editor, Archaeology Magazine
36-36 33rd Street
Long Island City, NY 11106
U.S.A.
Dear Sir,
I opened the January/February issue of Archaeology today and eagerly turned to "A Letter from Macedonia" only to discover that it was actually a letter from ancient Paionia – the land north of Mt. Barmous and Mt. Orbelos. Livy's account of the creation of the Roman province of Macedonia (45.29.7 and 12) makes clear that the Paionians lived north of those mountains (which form today the geographically natural northern limits of Greece) and south of the Dardanians who were in today's Kosovo. Strabo (7. frag 4) is even more succinct in saying that Paionia was north of Macedonia and the only connection from one to the other was (and is today) through the narrow gorge of the Axios (or Vardar) River. In other words, the land which is described by Matthew Brunwasser in his "Owning Alexander" was Paionia in antiquity.
While it is true that those people were subdued by Philip II, father of Alexander, in 359 B.C. (Diodorus Siculus 16.4.2), they were never Macedonians and never lived in Macedonia. Indeed, Demosthenes (Olynthian 1.23) tells us that they were "enslaved" by the Macedonian Philip and clearly, therefore, not Macedonians. Isokrates (5.23) makes the same point. Likewise, for example, the Egyptians who were subdued by Alexander may have been ruled by Macedonians, including the famous Cleopatra, but they were never Macedonians themselves, and Egypt was never called Macedonia (and so far as I can tell does not seek that name today).
Certainly, as Thucydides (2.99) tells us, the Macedonians had taken over "a narrow strip of Paionia extending along the Axios river from the interior to Pella and the sea". One might therefore understand if the people in the modern republic centered at Skopje called themselves Paionians and claimed as theirs the land described by Thucydides.
But why, instead, would the modern people of ancient Paionia try to call themselves Macedonians and their land Macedonia? Mr. Brunwasser (p. 55) touches on the Greek claims "that it implies ambitions over Greek territory" and he notes that "the northern province of Greece is also called Macedonia." Leaving aside the fact that the area of that northern province of modern Greece has been called Macedonia for more than 2,500 years (see, inter alios, Herodotus 5.17; 7.128, et alibi), more recent history shows that the Greek concerns are legitimate. For example, a map produced in Skopje in 1992 (Figure 1) shows clearly the claim that Macedonia extends from there to Mt. Olympus in the south; that is, combining the ancient regions of Paionia and Macedonia into a single entity. The same claim is explicit on a pseudo-bank note of the Republic of Macedonia which shows, as one of its monuments, the White Tower of Thessalonike, in Greece (Figure 2). There are many more examples of calendars, Christmas cards, bumper-stickers, etc., that all make the same claim.
Further, Mr. Brunwasser has reported with approval (International Herald Tribune 10/1/08) the work of the "Macedonian Institute for Strategic Research 16:9", the name of which refers "to Acts 16:9, a verse in the New Testament in which a Macedonian man appears to the Apostle Paul begging him: ‘Come over into Macedonia, and help us.'" But where did Paul go in Macedonia? Neapolis (Kavala), Philippi, Amphipolis, Apollonia, Thessaloniki, and Veroia (Acts 16:11-17:10) all of which are in the historic Macedonia, none in Paionia. What claim is being made by an Institute based in Skopje that names itself for a trip through what was Macedonia in antiquity and what is the northern province of Greece today?
I wonder what we would conclude if a certain large island off the southeast coast of the United States started to call itself Florida, and emblazoned its currency with images of Disney World and distributed maps showing the Greater Florida.
Certainly there was no doubt of the underlying point of "Macedonia" in the mind of U.S. Secretary of State Edward Stettinius on December 26, 1944, when he wrote:
"The Department [of State] has noted with considerable apprehension increasing propaganda rumors and semi-official statements in favor of an autonomous Macedonia, emanating principally from Bulgaria, but also from Yugoslav Partisan and other sources, with the implication that Greek territory would be included in the projected state. This government considers talk of Macedonian "nation", Macedonian "Fatherland", or Macedonian "national consciousness" to be unjustified demagoguery representing no ethnic nor political reality, and sees in its present revival a possible cloak for aggressive intentions against Greece."
[Source: U.S. State Department, Foreign Relations vol viii, Washington, D.C., Circular Airgram (868.014/26Dec1944)]
Mr. Brunwasser (a resident of Bulgaria), however, goes on to state, with apparent distain, that Greece claims "Alexander III of Macedon (Alexander the Great) . . . as Greek."
This attitude mystifies me. What is there to "claim"? Alexander's great-great-great grandfather, Alexander I, was certified as Greek at Olympia and, in the words of the father of history "I happen to know that [the forefathers of Alexander] are Greek" (Herodotus 5.22). Alexander's father, Philip, won several equestrian victories at Olympia and Delphi (Plutarch, Alexander 4.9; Moralia 105A), the two most Hellenic of all the sanctuaries in ancient Greece where non-Greeks were not allowed to compete. If Philip was Greek, wasn't his son also Greek?
When Euripides – who died and was buried in Macedonia (Thucydides apud Pal. Anth. 7.45; Pausanias 1.2.2; Diodorus Siculus 13.103) – wrote his play Archelaos in honor of the great-uncle of Alexander, did he write it in Slavic? When he wrote the Bacchai while at the court of Archelaos did he not write it in Greek even as it has survived to us? Or should we imagine that Euripides was a "Macedonian" who wrote in Slavic (at a date when that language is not attested) which was translated into Greek?
What was the language of instruction when Aristotle taught Alexander? What language was carried by Alexander with him on his expedition to the East? Why do we have ancient inscriptions in Greek in settlements established by Alexander as far away as Afghanistan, and none in Slavic? Why did Greek become the lingua franca in Alexander's empire if he was actually a "Macedonian"? Why was the New Testament written in Greek rather than Slavic?
On page 57 of the so-called "Letter from Macedonia" there is a photograph of the author standing "before a bronze statue of Alexander the Great in the city of Prilep." The statue is patently modern, but the question is whether the real historic Alexander could have read the Slavic inscription beneath his feet. Given the known historic posterity of Slavic to Greek, the answer is obvious.
While Mr. Brunwasser's reporting of the archaeological work in Paionia is welcome, his adoption and promotion of the modern political stance of its people about the use of the name Macedonia is not only unwelcome, it is a disservice to the readers of Archaeology who are, I imagine, interested in historic fact. But then, the decision to propagate this historical nonsense by Archaeology – a publication of the Archaeological Institute of America – is a disservice to its own reputation.
Let it be said once more: the region of ancient Paionia was a part of the Macedonian empire. So were Ephesos and Tyre and Palestine and Memphis and Babylon and Taxila and dozens more. They may thus have become "Macedonian" temporarily, but none was ever "Macedonia".
Allow me to end this exegesis by making a suggestion to resolve the question of the modern use of the name "Macedonia." Greece should annex Paionia – that is what Philip II did in 359 B.C. And that would appear to be acceptable to the modern residents of that area since they claim to be Greek by appropriating the name Macedonia and its most famous man. Then the modern people of this new Greek province could work on learning to speak and read and write Greek, hopefully even as well as Alexander did.
Sincerely,
Stephen G. Miller
Professor Emeritus, University of California,
Berkeley
PS: For a more complete examination of the ancient evidence regarding Paionia, see I. L. Merker, "The Ancient Kingdom of Paionia," Balkan Studies 6 (1965) 35-54
cc: C. Brian Rose, President, Archaeological Institute of America
Hillary Rodham Clinton, Secretary of State of the United States of America
Dora Bakoyiannis, Minister of Foreign Affairs of Greece
Antonis Samaras, Minister of Culture of Greece
Olli Rehn, European Commissioner for Enlargement
Erik Meijer, Member, European Parliament
