Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη
«Η πολιτική στη χώρα μας χαρακτηρίζεται από αχρειότητα και δουλοφροσύνη. Επίσης από απουσία ηγετών. Τα κόμματα δεν κινούνται για το συμφέρον της χώρας αλλά για τα δικά τους το καθένα συμφέροντα. Η πολιτική πάσχει και από τον καρκίνο της οικογενειοκρατίας, η οποία, μετά την επάρατη βασιλεία, πέρασε στους κομματάρχες. Ο πολίτης αποστρέφεται και υποτιμά την πολιτική, αλλά δεν έχει το δικαίωμα: η βουλή εκλέγεται νόμιμα από τον πολίτη, του οποίου και φέρει το χαμηλό επίπεδο νοημοσύνης». Αυτά υπογραμμίζει σήμερα ο διακεκριμένος θεατρικός συγγραφέας, πεζογράφος και μεταφραστής Παύλος Μάτεσις, που εκτός των άλλων χαρακτηρίζεται από το θαρραλέο και για κάποιους «αιρετικό» του λόγο.
Ο Παύλος Μάτεσις σπούδασε θέατρο (πτυχίο ηθοποιού), μουσική (πτυχίο βιολιού), ξένες γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά. Διετέλεσε βοηθός – δραματουργός στο Εθνικό Θέατρο, 1971-1973. Έμεινε στο Λονδίνο καθόλη τη διάρκεια του 1969. Έγραψε και σκηνοθέτησε δύο τηλεοπτικές σειρές (ΥΕΝΕΔ 1974-6) και έχει γράψει κείμενα για Floor Show. Η πρώτη παρουσία του στα ελληνικά γράμματα ήταν το 1967 με το θεατρικό έργο "Η τελετή" (θέατρο Ν. Ιωνίας 1967 και Εθνικό Θέατρο 1969) Τα 11 από τα 13 θεατρικά έργα του είναι κυρίως παιγμένα από το Εθνικό Θέατρο. Σήμερα μιλά και αναφέρεται σε επίκαιρα ζητήματα της σύγχρονης Ελληνικής κοινωνίας.
Η συνέντευξη
Σε μια συνέντευξή σας είχατε δηλώσει πως «Είμαι αριστερός. Αυτό δεν σημαίνει ότι είμαι τυφλός. Βλέπω τα λάθη της Αριστεράς». Τι θέλετε να πείτε ακριβώς; Μπορείτε να αναφέρετε κάποια παραδείγματα; Θα πρέπει να περάσουμε ως Έλληνες στην αντεπίθεση;
«Η λογική και η κριτική έφεση δεν μου επιτρέπουν να υποταγώ σε Ι.X. ή αγελαίους ενθουσιασμούς (εξαιρώ την περίπτωση της γραφής). Στην Πολιτική καιστη Φιλοσοφία δεν εντάσσεται το συναίσθημα. Οφείλω να μην παραβλέπω τα σφάλματα της πολιτικής γραμμής που κρίνω βιώσιμη. Στην προκείμενη περίπτωση, δεν αγνοώ το θέμα «Αυτόνομη Μακεδονία» με πρωτεύουσα την Θεσσαλονίκη,όπου ενέχονται η Γιουγκοσλαβία, τα Σκόπια, και σημαντικά μέλη της Ελληνικής Αριστεράς, όλα βέβαια υπό τον έλεγχο της τότε Σοβιετικής Ένωσης. Και κάτι ακόμη: αν ζούσε σήμερα ο Μαρξ θα έγραφε διαφορετικά. Ισχύει πάντα η προσωκρατική «μεταξίωσης» των αξιών».
Τι αγαπάτε στην Ελλάδα; Ποιο το επίπεδο της πολιτικής στη χώρα μας; Δικαιολογημένα ο κόσμος αποστρέφεται την πολιτική και τους εκπροσώπους της;
«Στην Ελλάδα αγαπώ τους συγγενείς και τους φίλους μου, και ίσως μερικά βουνά της Ηπείρου,(το Αιγαίο το έχει ευτελίσει ο δουλικός τουρισμός). Αν ήμουν νέος θα άλλαζα υπηκοότητα. Η Αρχαία Ελλάς δεν ανήκει πλέον μόνο στη χώρα μας: έθεσε τον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό και ανήκει σε όλους τους Ευρωπαίους (όχι στους Αμερικάνους, αυτοί πάσχουν από πολιτιστική αναπηρία. Η πολιτική στη χώρα μας χαρακτηρίζεται από αχρειότητα και δουλοφροσύνη. Επίσης από απουσία ηγετών. Τα κόμματα δεν κινούνται για το συμφέρον της χώρας αλλά για τα δικά τους το καθένα συμφέροντα. Η πολιτική πάσχει και από τον καρκίνο της οικογενειοκρατίας, η οποία, μετά την επάρατη βασιλεία, πέρασε στους κομματάρχες. Ο πολίτης αποστρέφεται και υποτιμά την πολιτική, αλλά δεν έχει το δικαίωμα: η βουλή εκλέγεται νόμιμα από τον πολίτη, του οποίου και φέρει το χαμηλό επίπεδο νοημοσύνης».
Υπάρχει έλλειμμα Παιδείας σήμερα στην εποχή μας;
«Ο "Έρως παιδείας" περασμένων εποχών απέβλεπε στη διεύρυνση της έλλογης σκέψης. Η σημερινή Παιδεία απλώς παρέχει "χρήσιμες" πληροφορίες για το επαγγελματικό βόλεμα του μαθητή. Η Γλώσσα στρεβλώνεται σε Παιδεία, Πολιτική, Δημοσιογραφία, εν μέρει και στη Λογοτεχνία. Όμως η Γλώσσα είναι το τεκμήριο το κριτήριο της ευφυΐας του χρήστη της».
Πιστεύετε ότι η ελληνική λογοτεχνία σήμερα είναι μια λογοτεχνία σε άνοδο; Ποια η άποψή σας για τους κριτικούς; Θεωρείτε πώς κάποιοι γράφουν γιατί θεωρούν πως με αυτό τον τρόπο θα ανέβουν και κοινωνικά; Είναι μόδα σήμερα για κάποιους κύκλους των Ελλήνων;
«Από τη σύγχρονη λογοτεχνία μας περιμένουμε προσεχή έκρηξη. Αυτό ήταν και το θέμα ομιλίας μου στο πανεπιστήμιο του Ελσίνκι στις 12 Μαρτίου. Η μεγάλη έκρηξη, έχει γίνει ήδη στο θέατρό μας από τα μέσα του προηγουμένου αιώνα. Δεν ξέρω αν θα τις επιτραπεί να συνεχιστεί. Πεζογραφήματά μας σύγχρονα κυκλοφορούν και στο εξωτερικό (από τα δικά μου σε 16 χώρες) και μάλιστα σε επανεκδόσεις με εξαιρετικές κριτικές – με εξαίρεση την σωβινιστική Αγγλία, εκεί προσποιούνται ότι τα αγνοούν. Από τη σύγκριση με την αλλοδαπή λογοτεχνία ελάχιστα έχουμε να φοβηθούμε και προσωπική μου άποψη, τα έργα που πήραν Νόμπελ, τα τελευταία χρόνια δεν νομίζω να είναι ιδιαιτέρως αξιόλογα, με εξαίρεση βέβαια τα του Πίντερ. Διαθέτουμε εξαίσιο κληροδότημα αρχίζοντας από Βικέλα, Κονδυλάκη. Ροϊδης, Βιζυηνός, Παπαδιαμάντης παραμένουν συγκλονιστικοί πρόδρομοι, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ο Καβάφης παραμένει ο μεγαλύτερος, παγκοσμίως ποιητής του αιώνα του. Για το σήμερα, φοβάμαι ότι το ύφος, γενικότερα, καλλιτεχνικού ήθους έχει συρρικνωθεί. Για τους κριτικούς. Προϋπόθεση ύπαρξης του κριτικού είναι η ύπαρξη του λογοτέχνη. Καίριος κριτικός του έργου του είναι ο ίδιος ο δημιουργός του. Ακόμη και όταν αυταπατάται το υποσυνείδητό του γνωρίζει την αληθινή αξία του έργου του. Ίσως αυτή η αυταπάτη να είναι η αιτία για την ύπαρξη φόνου που συχνά κυκλοφορεί μεταξύ των ανθρώπων της Τέχνης. Μια μερίδα λογοτεχνιζόντων θεωρούν το γράφειν κάπως σαν οικόσημο, ή καταξίωση της ζωής τους και καταγίνονται με άγχος στο γράψιμο. Προσωπικά δεν φιλοδόξησα ούτε επιζήτησα ποτέ να γίνω συγγραφέας, απλώς συνέβη».
Υπάρχει ελπίδα στον κόσμο με τον Ομπάμα ή όλα είναι ίδια όπως και πριν; Γενικά πιστεύετε πως οι νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις έχουν δημιουργήσει αυτό το τεράστιο έλλειμμα του κοινωνικού κράτους στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες;
«Δεν νομίζω. Ο Ομπάμα είναι Αμερικανός (αυτό το θεωρώ μειονέκτημα) ,και θα φροντίσει για την Αμερική του. Είδαμε την πρόσφατη ευρωπαϊκή του τουρνέ ( κουστωδία 500 ατόμων), είδαμε που προσκύνησε τον Αμπντάλα όταν του πήγε βίζιτα. Το σύνολο ήταν μία περίπου προειδοποιητική απειλή με το περίστροφο στην τσέπη, παρότι στην Τουρκία έκανε αυτό που λαϊκά λέμε «είμαι δικός σου πάρε με». Στα ψέματα βέβαια, άλλωστε οι ύπουλοι Τούρκοι μάλλον δεν έχαψαν την προπαγανδιστική χρήση της Ιστορίας».
Και μια τελευταία ερώτηση. Τι ετοιμάζετε αυτό τον καιρό; Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
« Για την ώρα είμαι δέσμιος στη μετάφραση ενός δαιμονιακού έργου, του «Άμλετ». Όποιος μπει σε αυτόν τον μεγαλειώδη λαβύρινθο δεν θα μετανοήσει. Επιπλέον δύο δικά μου θεατρικά έργα έχουν ήδη «εκραγεί» και με βάζουν σε πειρασμούς να εγκαταλείψω τον Σαίηκσπηρ, αλλά δεν ενδίδω. Ακόμη περιμένω εκδόσεις έργων μου σε Φιλανδία, Τσεχία και επανεκδόσεις στην Ιταλία».
