«Δεν θα υποκύψουμε και θα συνεχίσουμε τον αγώνα»

Ως βουλευτής Κερύνειας, πείτε μας πώς αισθάνεστε αυτές τις γιορτινές μέρες;

Αντιπροσωπεύω τους πρόσφυγες από την επαρχία Κερύνειας στη Βουλή των Αντιπροσώπων από το 2001 και πριν από την εκλογή μου ασχολούμουν με τα κοινά (προσφυγικά, κομματικά, κοινωνικά ). Πιστεύω ότι, όπως αισθάνομαι εγώ, το ίδιο περίπου αισθάνονται όλοι οι εκτοπισμένοι. Δηλαδή, όσα αγαθά και αν έχουμε αποκτήσει, περιουσίες, θέσεις ή ευημερία, η κάθε γιορτή, ιδιαίτερα τα Χριστούγεννα, τα Φώτα, το Πάσχα, ο Δεκαπενταύγουστος και άλλες σημαντικές γιορτές, μας γεμίζουν από τη μια χαρά, λόγω των χριστιανικών τελετών, από την άλλη, όμως, αισθανόμαστε απέραντη στενοχώρια και θλίψη γιατί δεν είμαστε στην πόλη και στα χωριά μας.

Γιορτάζουμε, φιλοξενούμενοι προσωρινά, διασκορπισμένοι, σε όλη την ελεύθερη Κύπρο, ακόμα και στο εξωτερικό, με πολυτεμαχισμένες και διαλυμένες τις οικογένειες, τους συγγενείς και τους συγχωριανούς μας. Παρ' όλες τις εκδηλώσεις που διοργανώνουν οι Δήμοι, τα Σωματεία, οι Οργανώσεις, οι Κοινότητες και η Μητρόπολη Κερύνειας λόγω των εορτών, και στις οποίες συμμετέχει μικρή μερίδα μόνο, λόγω του διασκορπισμού, μας λείπει αφάνταστα και μας λυπεί, ταυτόχρονα, η μη παρουσία όλων των συμπολιτών μας, η λιγοστή παρουσία νέων και η μη διοργάνωσήτους στο φυσικό τόπο που μας ανήκει, δηλαδή την πόλη και τα χωριά μας. Ασφαλώς θεωρώ ότι η διατήρηση της επαφής, η τόνωση της μνήμης και η συνέχιση της αλληλογνωριμίας ότι είναι, μεταξύ άλλων, άκρως απαραίτητες προϋποθέσεις για συνέχιση του αγώνα για σωστή λύση και επιστροφή στους τόπους μας.
Οι διασκορπισμένοι Κερυνειώτες πρόσφυγες αγωνίζονται και ελπίζουν για λύση με κατοχύρωση της επιστροφής τους.

Πώς βλέπετε τις προοπτικές γι' αυτό;Οι Κερυνειώτες πρόσφυγες από το 1974 και μετά έχουν οργανωθεί σε προσφυγικά σωματεία, δραστηριοποιούνται στα πλαίσια των τριών Δήμων των κοινοτήτων και της Μητρόπολης Κερύνειας, άλλων οργανώσεων που συνέχισαν τη δράση τους ή και που δημιουργήθηκαν μετά το 1974. Πιστεύω ότι οι Κερυνειώτες έδειξαν μέχρι τώρα περισσότερη, εντονότερη και μαχητικότερη δραστηριοποίηση από άλλους πρόσφυγες, όχι μόνον όσον αφορά στο εθνικό μας θέμα, αλλά και τις παρεμφερείς δραστηριότητες. Αυτές πάντα σχετίζονται με τη διατήρηση της μνήμης, τις πολιτιστικές και θρησκευτικές παραδόσεις και τη διαφώτιση στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Όλα αυτά γίνονται γιατί υπάρχει ελπίδα. Και ελπίδα υπάρχει, γιατί, εάν κλείσει το Κυπριακό με άσχημο τρόπο και χαθεί η επιστροφή των προσφύγων, τότε θα συνεχίσει να είναι ανοικτός ο δρόμος και οι προοπτικές για μακροπρόθεσμη τουρκοποίηση όλης της Κύπρου. Οι προοπτικές, κατά τη γνώμη μου, είναι δυσοίωνες, λόγω της αδιαλλαξίας και των μακροπρόθεσμων στόχων που έχουν το βαθύ κράτος, η στρατιωτική και η πολιτική ηγεσία της Τουρκίας. Τονίζω ότι οι προοπτικές είναι δυσοίωνες για τον προσφυγικό κόσμο και η περίοδος που περνούμε είναι πολύ κρίσιμη, γιατί βλέπουμε παράλληλα και τη στάση πολλών ξένων κρατών και ιδιαίτερα μελών-κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που, αντί να ζητούν την πλήρη εφαρμογή του ευρωπαϊκού κεκτημένου και ασφαλώς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κύπρο, λόγω των μεγάλων συμφερόντων που έχουν στην Τουρκία, την επιβραβεύουν συνεχώς και πιέζουν, αντίθετα, για υποχωρήσεις τη δική μας πλευρά. Πρωταγωνιστής, βεβαίως, σε αυτή την κατάφωρη αδικία είναι η Μεγάλη Βρετανία. Τονίζω εδώ και τη μη διεκδικητική και μη αγωνιστική στάση ορισμένων δικών μας πολιτικών. Βεβαίως, εμείς οι πρόσφυγες δεν θα υποκύψουμε και θα συνεχίσουμε τον αγώνα και πρέπει να είμαστε συνεχώς σε εγρήγορση και σε πλήρη ετοιμότητα. Όλοι οι πρόσφυγες αναμένουν εμμονή της δικής μας πλευράς μέσω του διαπραγματευτή μας, του Προέδρου της Δημοκρατίας, στις πρόσφατες αποφάσεις του Εθνικού Συμβουλίου και όχι διολίσθηση και όχι εκπτώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Τις μέρες των γιορτών
Τι έκαναν οι Κερυνειώτες, πριν από την εισβολή, κατά την περίοδο των εορτών των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων;
Η περίοδος Δεκεμβρίου (πριν από την εισβολή στην επαρχία Κερύνειας) και ασφαλώς του δεκαημέρου των εορτών, εκτός από ελάχιστες μέρες ξεκούρασης, ήταν περίοδος έντονης εργασίας από μικρούς και μεγάλους. Είναι γνωστό ότι η επαρχία Κερύνειας ήταν κατάφυτη από λεμονόκηπους, ελαιώνες και πολλές εκτάσεις που χρησιμοποιούνταν για σπορά δημητριακών, λαχανικών και ήταν βοσκότοποι. Είναι γνωστό, επίσης, ότι η Κερύνεια ήταν από τα δημοφιλέστερα τουριστικά μέρη για ξένους και ντόπιους, με πολλά ξενοδοχεία και μικρές μονάδες φιλοξενίας, αλλά και πολλές ταβέρνες και ψυχαγωγικά κέντρα. Έτσι, λοιπόν, μεγάλο μέρος του πληθυσμού ασχολείτο κατά τη διάρκεια των γιορτών -εκτός της ημέρας των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων- με την εκκοπή των λεμονιών για εξαγωγή, το μάζεμα των ελιών και την όψιμη σπορά δημητριακών ή ψυχανθών. Πολλοί ασχολούνταν με την περιποίηση των ξένων επισκεπτών στα ξενοδοχεία, σπίτια κτλ. Πολλοί ασχολούνταν με την κτηνοτροφία και την περιποίηση των ζώων τους. Μεγάλο ποσοστό ασχολείτο με τις λαϊκές τέχνες, σημαντικό ποσοστό ασχολείτο με τη μόρφωση, την εκπαίδευση και τον πολιτισμό. Δεκάδες λεωφορεία των εταιρειών «ΛΑΜΠΟΥΣΑ » και «Ε.Α.Λ.Κ.» διακινούσαν εργαζόμενους στην πρωτεύουσα Λευκωσία. Άλλα αυτοκίνητα διακινούσαν τους οικοδόμους κ.ά., που έχτιζαν σπίτια, ξενοδοχεία και κέντρα για τις απαιτήσεις τής ολοένα αυξανόμενης τουριστικής ανάπτυξης. Δεν είναι τυχαίο, επίσης, ότι ο ΣΟΡΕΛ ( Συνεργατικός Οργανισμός Ελαιοπαραγωγών, μετέπειτα ΣΕΚΕΠ ) είχε έδρα και το εργοστάσιό του στην επαρχία Κερύνειας (Καζάφανι). Επίσης, να αναφέρουμε ότι η ΣΕΛΕΚ (Συνεργατική Εταιρεία Λεμονοπαραγωγών Επαρχίας Κερύνειας), με έδρα τη Λάπηθο, κατά τα έτη 1971-1972 εξήγαγε συνολικά 154 εκατομμύρια λεμόνια – 75 εκατομμύρια από Λάπηθο, 50 από Καραβά, 10 εκατομμύρια από τη Βασίλεια και 19 εκατομμύρια από την υπόλοιπη επαρχία Κερύνειας, όπως και από την περιοχή Μόρφου και Κυθρέας. Συνολικά, εξήχθησαν 22.000 τόνοι σε σύνολο 28.000 τόνων όλης της Κύπρου. Δεν θα παραλείψουμε να αναφέρουμε ότι οι Κερυνειώτες όλης της επαρχίας, παρ' όλες τις εργασίες τους σε όλους τους τομείς, δεν παρέλειπαν να τηρούν με ευλάβεια τις θρησκευτικές παραδόσεις, τον εκκλησιασμό, τα ήθη και τα έθιμα κατά τις γιορτές. Οι χρυσοχέρες οικοκυρές, έστω και αν εργάζονταν σε άλλες εργασίες, δεν παρέλειπαν ποτέ να τηρούν τις παραδόσεις και τα έθιμα που τους κληροδότησαν οι παλαιότερες γενιές.

Έντονος, παράνομος, οικοδομικός οργασμός σε κτήματα των Ελληνοκυπρίων
Πώς ήταν διαμορφωμένη η πληθυσμιακή σύνθεση και η ιδιοκτησιακή κατάσταση πριν από την εισβολή στην επαρχία σας;
Σύμφωνα με την απογραφή του 1973, ο μόνιμος πληθυσμός της επαρχίας Κερύνειας αποτελείτο από 28.577 Ελληνοκύπριους ή 86,31% του συνόλου και 4.641 Τουρκοκύπριους ή 13,69%. Ο συνολικός μόνιμος πληθυσμός ήταν 33.218. Η ιδιοκτησιακή κατάσταση, σύμφωνα με την επίσημη απογραφή του 1960, που θεωρείται από όλους η βάση όλων των αναλύσεων, αποδεικνύει ότι η επαρχία Κερύνειας σαν σύνολο έχει έκταση 479.027 σκάλες ή 640.698 δεκάρια ή επί του συνόλου της Κύπρου ή 6,93% επί του συνόλου της Κύπρου (9.249.336 δεκάρια). Οι Ελληνοκύπριοι (περιλαμβανομένων των Μαρωνιτών, των Αρμενίων και Λατίνων που επέλεξαν το 1960 ως κοινότητά τους την ελληνοκυπριακή) κατείχαν και εξακολουθούν να κατέχουν το 63,95% της γης της επαρχίας Κερύνειας, οι Τουρκοκύπριοι κατέχουν το 12,75%, άλλες εθνότητες, κυρίως Άγγλοι, 0,33%, η κοινοτική γη, ποταμοί δρόμοι κτλ. κατελάμβαναν το 1,35% και η χαλίτικη και δασική 21,62%.Από αυτά τα στοιχεία φαίνεται καθαρά ότι οι Τουρκοκύπριοι ως ιδιοκτήτες γης κατέχουν επίσημα και με τίτλους ιδιοκτησίας μόνο το 12,75%.

Πώς είναι σήμερα η επαρχία Κερύνειας; Σε ποια έκταση προχώρησε η αλλοίωση λόγω της τουρκικής εισβολής; Η επαρχία Κερύνειας στο μεγαλύτερό της μέρος της έχει αλλοιωθεί με έντονα εκτεταμένα σημάδια καταστροφής της λεμονοκαλλιέργειας, των ελαιώνων, των δασών (πυρκαγιές 1974 και μετέπειτα), χιλιάδων σπιτιών Ελληνοκυπρίων, εκατοντάδων εκκλησιών, παρεκκλησιών, μνημείων ηρώων και των κοιμητηρίων. Επίσης, φανερή είναι η περιφρόνηση και η καταστροφή των αρχαιολογικών μας χώρων και η τουρκοποίηση με την εγκατάσταση όχι μόνον των Τουρκοκυπρίων, αλλά και χιλιάδων εποίκων. Παράλληλα, μετά το 1985 (ανακήρυξη ψευδοκράτους) και εντονότερα μετά το 2004, άρχισε και συνεχίστηκε ο έντονος παράνομος οικοδομικός οργασμός σε κτήματα των Ελληνοκυπρίων. Η ανέγερση νέων ξενοδοχειακών και τουριστικών μονάδων, κέντρων, καζίνων, σπιτιών (για ιδιοκατοίκηση ή και πώληση στους ξένους), πανεπιστημίων, κατασκευή δρόμων, μνημείων, κ.ά., όλα σε ελληνοκυπριακή γη και λιγότερα σε τουρκοκυπριακή γη, πήρε διαστάσεις απροσμέτρητες και χαρακτήρα ληστρικής εκμετάλλευσης και πλιάτσικου. Να θυμίσουμε, επίσης, ότι στην επαρχία μας κατασκευάστηκε το έκτρωμα τής ούτω καλούμενης τουρκοκυπριακής σημαίας, που βρίσκεται στη νότια παρειά του Πενταδάκτυλου, όπως και τα ραντάρ και οι αντένες των ραδιοσταθμών και της τηλεοράσεως των Τουρκοκυπρίων, που βρίσκονται στην ψηλότερη κορυφή του Πενταδακτύλου, στον Κυπαρισσόβουνο της Λαπήθου. Θέλω να τονίσω, επίσης, το πλιάτσικο που συντελείται από το 1974 και μετέπειτα, με την πώληση, από τους Τούρκους σε αρχαιοκάπηλους και άλλους αγοραστές, που ξέρουν την αξία τους, των αρχαιοτήτων μας, των εικόνων μας, των παλαιών ειδών πολιτιστικής και λαϊκής κληρονομιάς (κεντήματα, υφαντά, μεταξωτά, χάλκινα, ξυλόγλυπτα, παλαιά είδη αγγειοπλαστικής κτλ.).

Τα κύρια προσφυγικά προβλήματα
Ποια κύρια προσφυγικά προβλήματα απασχολούν τους Κερυνειώτες;
Το κυριότερο θέμα που απασχολεί τους Κερυνειώτες είναι το εθνικό θέμα, η σωστή επίλυσή του και η κατοχύρωση του δικαιώματος ελεύθερης εγκατάστασης – επιστροφής και επανάκτησης όλης μας της περιουσίας, χωρίς εκπτώσεις, χωρίς αποζημιώσεις, χωρίς απαλλοτριώσεις. Όσον αφορά στα άλλα προβλήματα στην προσφυγιά, τους Κερυνειώτες απασχολούν περίπου τα ιδία που απασχολούν όλους τους πρόσφυγες. Δηλαδή: Το στεγαστικό της δεύτερης και τρίτης γενιάς των προσφύγων, η αναγνώριση της προσφυγικής ιδιότητας στα παιδιά από μητέρες πρόσφυγες (εκ μητρογονίας), η δικαιότερη διαχείριση και εκμίσθωση των τουρκοκυπριακών περιουσιών στις ελεύθερες περιοχές. Επίσης, η παραχώρηση οικοπέδων ως αντιστάθμισμα σε όσους διαμένουν σε τουρκοκυπριακά σπίτια ή έχτισαν το σπίτι τους σε τουρκοκυπριακά οικόπεδα που τους παραχωρήθηκαν από το κράτος, όπως είναι, εξάλλου, η υπόσχεση της Κυβέρνησης. Επίσης, τα χαμένα εισοδήματα των κατεχόμενων περιουσιών και η μεταφορά μέρους της αξίας της κατεχόμενης περιουσίας, υπό τη μορφή συντελεστή δόμησης στις ελεύθερες περιοχές. Όλα αυτά και ασφαλώς και άλλα προβλήματα συζητούνται κατά καιρούς στα πλαίσια της Κυβέρνησης, της Βουλής, διαφόρων Προσφυγικών Οργανώσεων και Δήμων και με έντονη εμπλοκή των προσφύγων βουλευτών για την επίλυσή τους.