Του ΧΡΙΣΤΟΥ Κ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, Δημοσιογράφου-συγγραφέα-ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
Η έλευση του 2010 βρίσκει και πάλι τις πολιτικές δυνάμεις της Τουρκίας και τον στρατό σε θέση αμοιβαίας επιφυλακής και βαθιάς καχυποψίας.Ωστόσο, το στοιχείο που κάνει τη μεγάλη διαφορά σε σχέση με το παρελθόν είναι ότι αυτή τη στιγμή το κόμμα και η κυβέρνηση του πρωθυπουργού κ. Ερντογάν:
* Εθεσαν σε μεγάλο βαθμό τον στρατό υπό τον έλεγχο της πολιτικής εξουσίας.
* Μείωσαν στο ελάχιστο την επιρροή της αντιπολίτευσης.
* Εγιναν αποδεκτοί από τη διεθνή κοινότητα και ιδίως την Ε.Ε. ως εγγύηση της πολιτικής ομαλότητας της χώρας.
* Ανέδειξαν την Τουρκία ως υπολογίσιμο εταίρο περιφερειακής σταθερότητας μεταξύ Δύσης και Ανατολής.
Παρ' όλα αυτά, η Τουρκία φαίνεται να έχει ακόμα έναν δύσκολο χρόνο μπροστά της καθώς όχι μόνο το 2009 αλλά και ολόκληρη η πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, που παρήλθε, άφησαν πίσω τους πολλές επικίνδυνες εκκρεμότητες. Ακριβώς η ύπαρξη των επισφαλειών αυτών υποδηλώνει την ασυμμετρία και τη ρευστότητα του πολιτικού σκηνικού της γείτονος, που θα κυριαρχήσει και στη νέα χρονιά. Πράγματι, όλα τα στοιχεία κατατείνουν και πάλι στη διαπίστωση ότι το κεμαλικό κατεστημένο δύσκολα θα παραιτηθεί των ιστορικών κατακτήσεων και αξιώσεών του στις δομές εξουσίας της χώρας. Με την τεράστια εμπειρία του και το αχανές δίκτυο των κέντρων, που -μέχρι στιγμής- διαθέτει για τον έλεγχο και την ποδηγέτησή της, αναδιατάσσει συνεχώς και σε πολλά μέτωπα τις δυνάμεις του απέναντι στις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης Ερντογάν. Η παραίτηση του Τούρκου πρέσβη στην Ουάσιγκτον, η παύση του φιλοκουρδικού κόμματος, η αναζωπύρωση των πολύνεκρων μαχών με τους Κούρδους αντάρτες του ΡΚΚ, οι σκοτεινές παράμετροι της συνωμοτικής υπόθεσης Εργκένεγκον, η πλεκτάνη κατά της ζωής του αναπληρωτή πρωθυπουργού, ακόμα και αυτή η δραστηριότητα της πολεμικής αεροπορίας του τουρκικού στρατού στο Αιγαίο εντάσσονται στον ίδιο παρονομαστή.
Εστω και αν όλα τα παραπάνω ευλόγως εμφανίζονται προς τα έξω με άλλο μανδύα, η κυβέρνηση της Αγκυρας και προσωπικά ο κ. Ερντογάν δείχνει αταλάντευτα αποφασισμένος να ολοκληρώσει εντός του 2010 τις διακηρυγμένες προθέσεις του. Μία από αυτές, που καθώς φαίνεται συνοψίζει εμβληματικά ολόκληρη τη μεταρρυθμιστική του φιλοσοφία, είναι το λεγόμενο «Σχέδιο της Δημοκρατικής Πρωτοβουλίας» της κυβέρνησής του. Παρ' ότι δεν έχουν γίνει γνωστές οι συγκεκριμένες πολιτικές και θεσμικές παράμετροί του (ο φόβος των αντιδράσεων του βαθέος κράτους φυλάει κι εδώ τα έρμα), το σχέδιο αυτό προσδοκάται ότι περιλαμβάνει γενναίες «κινήσεις»:
* Στην περαιτέρω προσπάθεια επίλυσης του Κουρδικού (και όχι μόνο).
* Στη θετική προσέγγιση του ζητήματος των μειονοτήτων, των ατομικών και των θρησκευτικών ελευθεριών.
* Και πάνω απ' όλα, στην από πολλού αναμενόμενη συνταγματική αναθεώρηση.
Ολα αυτά βεβαίως, όχι μόνο επειδή αποτελούν το απαρέγκλιτο προαπαιτούμενο της Ε.Ε. από την Τουρκία, αλλά επειδή και μέσα στην ίδια τη χώρα ωρίμασε η άποψη ότι αυτή δεν μπορεί να κυβερνάται με ένα Σύνταγμα που προέκυψε από το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980, με πρόσχημα την επίκληση του δόγματος των κινδύνων για την ενότητα και την εθνική ασφάλεια της χώρας. Είναι χρήσιμο να υπομνησθεί εδώ ότι σε όλη τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, ιδίως όμως μετά την επανεκλογή του κ. Ερντογάν το 2006, οι φερόμενες ως δήθεν «συνταγματικές μεταρρυθμίσεις» δεν ήταν παρά ελάσσονα προεδρικά διατάγματα που δεν άγγιζαν τα θεμελιώδη θεσμικά ζητήματα για τα οποία η Τουρκία καταγγέλλεται ως ελλειμματική και αναχρονιστική.
Το άλλο μεγάλο στοίχημα, στο οποίο θα «δοκιμαστεί» η Τουρκία εντός του 2010, είναι η εξωτερική πολιτική της στον χώρο του Καυκάσου, της ΝΑ Ασίας και της Μ. Ανατολής. Οι ενδείξεις είναι ότι αυτή η μεγάλη πράγματι διπλωματική εκστρατεία της Αγκυρας, την οποία η Δύση βάφτισε «νεο-οθωμανισμό», δεν θα είναι τόσο «συμμετρική» όσο την εμπνεύστηκε ο Τούρκος ΥΠΕΞ κ. Νταβούτογλου. Εστω και αν υπογράφτηκαν μνημόνια, συνθήκες και ειρηνευτικά πρωτόκολλα, τίποτα δεν εγγυάται ότι η πολιτική των μηδενικών προβλημάτων που ενοράται η Αγκυρα με την Αρμενία, τη Συρία, το Ιράν, τη Χαμάς και το Ιράκ θα αντέξει επί μακρόν στην πίεση αντίρροπων συμφερόντων στην περιοχή, όπως αυτά του Αζερμπαϊτζάν, των ΗΠΑ, των Κούρδων, του Ισραήλ, της Γεωργίας, της Ρωσίας, των Παλαιστινίων και του αραβικού κόσμου.
Εν τούτοις, η εξωτερική, «νεο-οθωμανική» πολιτική της Αγκυρας, όπως αναπτύσσεται και διακτινίζεται στην εν λόγω περιοχή αυτή τη στιγμή, παρά τις φοβίες που εγείρει για μελλοντική ισλαμιστική διολίσθησή της, τυγχάνει της απολύτου στήριξης της Ε.Ε.
Οι Βρυξέλλες έχουν περισσότερο ανάγκη την Αγκυρα απ' ό,τι η μακρινή Ουάσιγκτον (και αντιστρόφως), επειδή η Τουρκία καλύπτει πλήρως τα συμφέροντα της Ευρώπης, στους τομείς της ενέργειας, της άμυνας, της έρευνας, του εμπορίου και της οικονομίας. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τον προσδοκώμενο ρόλο της στην ανάσχεση των πυρηνικών φιλοδοξιών της Τεχεράνης, ρόλο που υποστηρίζουν ένθερμα το Ισραήλ, οι ΗΠΑ και η Ρωσία, ασφαλώς θα συνυπολογιστεί στη θετική αξιολόγηση της Τουρκίας από την Ε.Ε. το 2010.
