Του Γιώργου Καισάριου
Τον Οκτώβριο του 2008 ο Γ. Αλογοσκούφης παρουσίασε ένα προσχέδιο για τον προϋπολογισμό όπου, το δημοσιονομικό έλλειμμα θα διαμορφωνόταν στο 1,8% του ΑΕΠ και ο ρυθμός ανάπτυξης στο 3,4%. Στον προϋπολογισμό ενσωματώνονται και νέα φορολογικά μέτρα ύψους τουλάχιστον 7,4 δισεκατομμυρίων ευρώ, που μεταξύ άλλων, αφορούσαν στην περαίωση εκκρεμών φορολογικών υποθέσεων, στην αύξηση των τελών κυκλοφορίας κατά 20% και στην αύξηση της προκαταβολής φόρου για τις επιχειρήσεις.
Στις αρχές του 1970 ο Arthur Laffer έκανε δημοφιλή μια παλιότερη θεωρία που μας δείχνει τα δημόσια έσοδα σε σχέση με την φορολογική κλίμακα. Η θεωρία αυτή σήμερα έχει το όνομα «καμπύλη του Laffer». Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία (που είναι εδραιωμένη ανάμεσα στους οικονομολόγους), το κράτος μπορεί να έχει αύξηση εσόδων καθώς αυξάνει τη φορολογική κλίμακα, αλλά υπάρχει ένα σημείο «T» από όπου εκεί και μετά τα έσοδα θα μειώνονται ανεξάρτητα από την αύξηση στους φορολογικούς συντελεστές. Η θεωρία λέει ότι καθώς αυξάνονται οι φόροι, ολοένα και λιγότερα θα θελήσουν να δουλέψουν και να επιχειρήσουν με αποτέλεσμα, όταν το κράτος φτάσει να φορολογεί το 100% των κερδών, τα έσοδα θα είναι μηδέν.
Ο Ronald Reagan ήταν ο πρώτος που απέδειξε ότι αυτή η θεωρία λειτουργεί. Με την ανάληψη της προεδρίας του, μείωσε τους ανώτατους φορολογικούς συντελεστές από το 70% στο 28% σε 7 χρόνια. Αρχικά, η ανάπτυξη εκτινάχτηκε στο 8.5% τα πρώτα πέντε τρίμηνα, παρέμεινε στο 3.5% για το υπόλοιπο της προεδρίας του και δημιουργήθηκαν 11 εκθέσεις εργασίας τα πρώτα 4 χρόνια. Παρόλες τις μειώσεις στους φορολογικούς συντελεστές, τα έσοδα του αμερικανικού προϋπολογισμού διπλασιάστηκαν την περίοδο 1980-1990 από $517 δις στα $1 τρις.
Παρόμοια δεδομένα έχουμε και από το ιρλανδικό οικονομικό θαύμα. Στις αρχές της δεκαετίας του ‘80 όταν μπήκαμε στην τότε ΕΟΚ, η Ελλάδα μπορούσε να περηφανευτεί ότι δεν ήταν τελευταία στα πάντα. Η Ελλάδα περνούσε σε επιδόσεις την Ισπανία, Πορτογαλία και βεβαίως την Ιρλανδία. Το πόσο άσχημα ήταν τα πράγματα τότε στην Ιρλανδία, μαρτυρούν τα τότε δεδομένα. Μεταξύ 1980 και 1986, οι συνολικές δαπάνες ως προς το ΑΕΠ στην Ιρλανδία αυξήθηκαν από το 54% στο 62% του ΑΕΠ. Το χρέος προς το ΑΕΠ αυξήθηκε από 87% στο 120%, καθώς οι ελλειμματικοί προϋπολογισμοί ξεπερνούσαν το 10% του ΑΕΠ. Η δε ανεργία έφτασε και έως το 18% το 1985.
Θα μπορούσε κανείς να γράψει ένα βιβλίο για το τι έκανε η Ιρλανδία μετά από το 1985 για να ανακάμψει. Αυτό, όμως, που έκανε περισσότερο από όλα είναι να μειώσει τους φόρους στις επιχειρήσεις που σήμερα είναι στο 12,5%. Και σε αυτή την περίπτωση, η καμπύλη του Laffer λειτούργησε άψογα. Τα έσοδα αυξήθηκαν, η ανταγωνιστικότητα εκτινάχτηκε, το κατά κεφαλήν εισόδημα αυξήθηκε πολύ περισσότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και το χρέος του ΑΕΠ μειώθηκε στο 25% μέχρι και το 2007. (Παρεμπιπτόντως, δεν πρέπει να συσχετίζουμε τα σημερινά προβλήματα της Ιρλανδίας με το φορολογικό μοντέλο. Τα σημερινά προβλήματα της Ιρλανδίας -που είναι πανευρωπαϊκό φαινόμενο- δεν έχουν καμία σχεση με το μοντέλο ανάπτυξης της χώρας αυτής.)
Ένα άλλο παράδειγμα εφαρμογής της καμπύλης του Laffer, τα διαδραματίζομενα πρόσφατα στην αγορά αυτοκινήτου στην Ελλάδα. Τα αυξημένα τέλη καθώς και η επιβολή των περιβαλλοντολογικών τελών έχουν αποθαρρύνει πολλούς από το να έχουν αυτοκίνητο. Όσο περισσότεροι είναι οι φόροι, τόσο λιγότεροι θα είναι πρόθυμοι να τους πληρώσουν. Ναι μεν οι φόροι θα είναι αυξημένοι σε σχέση με πέρσι, διότι η αύξηση των τελών ήταν πολύ μεγάλη σε σχέση με το ποσοστό που παραδίδουν τις πινακίδες, αλλά οι παραδόσεις πινακίδων θα συνεχιστούν και το 2010 και δεν αποκλείεται πριν τελειώσει το 2010, αυτοί που δεν θα θελήσουν πλέον να έχουν αυτοκίνητο να είναι πολλαπλάσιοι αυτών που έχουν προλάβει να παραδώσουν πινακίδες μέχρι το τέλος του 2009.
Εν ολίγοις, αν συνεχίσει η κυβέρνηση να προσπαθεί να βγάλει ξύγκι από τον Έλληνα φορολογούμενο, το πιο πιθανό είναι να δούμε ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού να μην είναι πρόθυμο πλέον να πληρώσει αυτά τα αυξημένα τέλη, με αποτέλεσμα, όσο και να αυξάνει τους φόρους το κράτος, τα έσοδα να είναι μειούμενα. Το πιο πιθανό είναι ότι εχουμε περάσει το σημείο «Τ», όπως το είχε ξεπεράσει η Ιρλανδία μέχρι το 1985. Η κατακόρυφη μείωση των εσόδων το 2009 μάλλον έτσι μπορεί να ερμηνευθεί. Το πιο πιθανό είναι τα έσοδα να συνεχίσουν να πέφτουν και το 2010 και η κυβέρνηση (όπως όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις) να βρεθούν και πάλι προ αδιεξόδου.
