Εάν δεν έχανε ο Ελευθέριος Βενιζέλος τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920, θ’ αποφεύγαμε τη Μικρασιατική Καταστροφή; Εάν επανεκλεγόταν τότε ο θριαμβευτής της μόλις προ 3μήνου (28.7.1920) Συνθήκης των Σεβρών κι εφ’ όσον συνέχιζε ν’ αξιοποιεί τις συμμαχίες μεγάλων τότε δυνάμεων, θα επιτύγχανε άραγε την εφαρμογή της; Θα είχαμε έκτοτε, μήπως, τη Μεγάλη Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών; Με πρωτεύουσά μας την Κωνσταντινούπολη; Με τη Σμύρνη, την Ιωνία, την ανατολική Θράκη, τον Πόντο, αύτανδρες στην επικράτεια; Κι ένα κουρδικό, ένα αρμενικό κι ένα μικρό τουρκικό, κράτη, στα εδάφη της ηττημένης κατά τον Α΄ Παγκ. Πόλεμο (1914-18) Οθωμανικής Αυτοκρατορίας; Εάν, δηλαδή, αποτύγχανε την 1η 11.1920 η προσπάθεια των τότε βασιλοφρόνων και των κομμουνιστών ν’ ανατρέψουν τον Βενιζέλο;
Τα «εαν» και τα «εφ’ όσον» είναι, βεβαίως, μόνιμος πειρασμός όσων μελετούν την ιστορία. Δεν είναι, όμως, δουλειά των ιστορικών που εξιχνιάζουν τα ήδη τετελεσμένα γεγονότα και όσα πλείονα αίτια υπήρξαν οι συμπαραγωγοί τους. Αυτά τα πλείονα αίτια έχουν πάντα ύψιστη σημασία ως μάθημα. Επειδή «κατά το ανθρώπινον τοιούτων και παραπλησίων έσεσθαι», όπως ξυνέγραψε στο Α-22 του ο Θουκυδίδης κι αποδεικνύεται ήδη επί 25 αιώνες.
Ποιό σύνολο συντελεστών, εσωτερικών και εξωτερικών, οδήγησε στη Μικρασιατική Καταστροφή; Και πώς, άραγε, θα μπορούσε, με κάποια άλλη τότε πολιτική, να την απέφευγε ο Ελληνισμός; Με το αξιόπιστης αποτελεσματικότητας και αντικειμενικότητας νυστέρι της Θουκυδίδειας Παράδοσης, ο εκ Ζακύνθου διεθνολόγος, λέκτορας του Παν/μίου Πειραιώς, Διονύσιος Τσιριγώτης, επιχείρησε μια βαθύτατη ανατομία (α) του μικρασιατικού εγχειρήματος του Ελ. Βενιζέλου προς υλοποίηση της στρατηγικής της Μεγάλης Ιδέας του Ελληνισμού και (β) της πολιτικής των αντιβενιζελικών, μετανοεμβριανών κυβερνήσεων, που οδήγησε στην Καταστροφή. Προϊόν, το πολύ σπουδαίο βιβλίο 461 σελ. του Τσιριγώτη, με πρόλογο του Γιώργου Κοντογιώργη, από τις εκδόσεις «Ποιότητα», που κυκλοφόρησε πριν από λίγες βδομάδες, με τίτλο «Η ελληνική στρατηγική στη Μικρά Ασία 1919-1922 – Σύγχρονη Ελληνική Ιστορία και Εξωτερική Πολιτική».
Χρησιμότατο και σήμερα. Όχι ως μνήμη των αλησμόνητων πατρίδων, για την οποία άλλα καταλληλότερα υπάρχουν βιβλία, αλλά ως πολύτιμο, εξαντλητικά λεπτομερέστατο, ΜΑΘΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ, εκ των παθημάτων. Πολύτιμο και για τις σημερινές κρίσιμες ανάγκες της πολιτικής του Ελληνισμού. Άλλη μια βεβαίωση ότι δεν ήταν τυχαίο που ο Ελευθέριος Βενιζέλος κάθισε και μετέφρασε τον Θουκυδίδη…
Σημερινή
