Του Νίκου Μελέτη, Έθνος
Η Ελλάδα, έστω και άθελά της, δρομολογεί εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς η εμπειρία της οικονομικής κρίσης και του Μηχανισμού Διάσωσης αποτελούν πλέον το θεμέλιο για μία ακόμη, έστω και περιορισμένης έκτασης, αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισαβόνας.
Οι 27 ηγέτες στη Σύνοδο Κορυφής αποφάσισαν τελικά την προώθηση ενός μόνιμου Μηχανισμού για τη στήριξη του ευρώ που θα αντικαταστήσει τον προσωρινό μηχανισμό των 440 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2013 και ένα σύστημα αυστηρού και οροθετημένου ελέγχου εφαρμογής και επιβολής των κριτηρίων του Συμφώνου Σταθερότητας, με θεσμοθετημένο και νομικά θωρακισμένο πλέον τρόπο.
Μέσα από μια διαδικασία συμβιβασμών και ανταλλαγμάτων, οι Ευρωπαίοι αναζητούν τρόπους ώστε να αποτρέψουν το ενδεχόμενο να δημιουργηθεί μία ακόμη δημοσιονομική κρίση ελληνικού τύπου και να δημιουργήσουν χρηματοπιστωτικό μηχανισμό άμυνας για τα κράτη που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα και είναι σχεδόν παραδομένα στο έλεος των αγορών.
Η Ελλάδα έχοντας βρεθεί ήδη στη δίνη της κρίσης δεν έχει και τόσα πολλά να φοβηθεί πια από τη σκλήρυνση των όρων για την υπαγωγή στον προβλεπόμενο Μόνιμο Μηχανισμό. Αντίθετα μάλλον θα πρέπει να περιμένει με ανακούφιση τη δημιουργία του πριν από το 2013, ώστε να υπάρχει η εναλλακτική λύση στην περίπτωση που δεν είναι ακόμη σε θέση να βγει στις αγορές.
Ο πρωθυπουργός, Γ. Παπανδρέου, ήταν από τους πρώτους που αντέδρασαν στη γερμανική πρόταση για αφαίρεση δικαιώματος ψήφου για όλα τα θέματα, στις χώρες που παραβιάζουν τη δημοσιονομική πειθαρχία, κάτι που αποδείχθηκε τελικώς ότι ήταν διαπραγματευτικό χαρτί της κ. Μέρκελ.
Ο πρόεδρος της Ε.Ε., Χ. Βαν Ρομπεϊ, θα παρουσιάσει συγκεκριμένες προτάσεις τον Δεκέμβριο σχετικά με τις αλλαγές που χρειάζονται για την επιβολή και επιτήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Ομως η περιορισμένη αλλαγή της Συνθήκης δεν θα ανατρέπει, θεωρητικά τουλάχιστον, την αρχή της μη διάσωσης υπερχρεωμένων κρατών από άλλα κράτη-μέλη, ενώ ο μόνιμος Μηχανισμός θα εμπλέκει ιδιώτες επενδυτές και το ΔΝΤ και θα προβλέπει ιδιαίτερα σκληρούς όρους υπό τους οποίους οι χώρες θα μπορούν να δανεισθούν.
Και σε αυτήν τη Σύνοδο υπήρξε ένας μεγάλος συμβιβασμός. Η Γερμανία με την κ. Μέρκελ να τα ζητά «όλα», προτείνοντας ακόμη και την αφαίρεση του δικαιώματος ψήφου για τα απείθαρχα δημοσιονομικά κράτη-μέλη, πήρε την έστω και περιορισμένη αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισαβόνας.
Η θεσμοθέτηση όμως του μόνιμου Μηχανισμού στήριξης της ζώνης του ευρώ, είναι ιδιαίτερα σημαντική για τη Γερμανία, καθώς κάθε άλλη παράταση του υπάρχοντος μηχανισμού θα προσβαλλόταν στο Συνταγματικό Δικαστήριο, ενώ η παράλληλη θέσπιση αυστηρότατων ποινών για τα δημοσιονομικά απείθαρχα κράτη είναι επίσης αναγκαία για την επιφυλακτική γερμανική κοινή γνώμη, εν όψει των ομοσπονδιακών εκλογών του 2013.
Η μεγάλη μάχη στο εσωτερικό της Ε.Ε. θα κορυφωθεί φυσικά τον επόμενο χρόνο με την έναρξη διαπραγμάτευσης του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού (2014-2020) που υπολογίζεται σε 1 τρισ. ευρώ.
Το Λονδίνο εξασφάλισε επίσης ότι η αλλαγή της Συνθήκης δεν θα προβλέπει μεταφορά εξουσιών από τις εθνικές κυβερνήσεις στις Βρυξέλλες, κάτι που βεβαίως διευκολύνει και τη διαδικασία επικυρώσεων από τα κράτη – μέλη του αναθεωρημένου κειμένου (δεν θα απαιτηθούν δημοψηφίσματα).
Μένει να αποδειχθεί ότι αρκεί η αλλαγή της Συνθήκης και ο Μόνιμος Μηχανισμός, για να προστατευθεί η δημοσιονομική σταθερότητα στην Ευρωζώνη. Το ερώτημα όμως θα παραμένει και την επόμενη ημέρα το ίδιο: Μπορεί μια νομισματική ένωση να προχωρήσει χωρίς πολιτική ένωση και χωρίς καν κοινή οικονομική πολιτική;
Ποιά μέτρα πήραν
- Επιτήρηση Προϋπολογισμών: τα κράτη-μέλη θα υποβάλλουν τα σχέδια του Προϋπολογισμού τους στο πρώτο μισό του κάθε χρόνου, ώστε η Κομισιόν και τα άλλα κράτη-μέλη να μπορούν να τα εξετάσουν πριν εγκριθούν (το «European Semester» ξεκινά από την επόμενη χρονιά).
- Παραμένουν οι όροι του Συμφώνου Σταθερότητας (έλλειμμα 3% του ΑΕΠ, χρέος 60% του ΑΕΠ), με πιο αυστηρές και «ακριβές» ποινές για παραβάτες.
- Προθεσμία 5 μηνών (3 σε σοβαρές περιπτώσεις) στους παραβάτες για να διορθώσουν τις υπερβάσεις, και εάν δεν το επιτύχουν, τότε θα υποχρεώνονται να καταβάλλουν ποσά σε συγκεκριμένο ταμείο της Ενωσης, τα οποία δεν θα επιστρέφονται εάν δεν προηγηθεί η συμμόρφωσή τους στα συγκεκριμένα κριτήρια.
- Οι κατ’ εξακολούθηση παραβάτες θα βλέπουν να μετατρέπονται σε πρόστιμα τα ποσά που έχουν δεσμεύσει ως «εγγύηση» στο συγκεκριμένο ταμείο.
