Του Δημήτρη Ουζουνίδη
Τα νέα δεδομένα που αρχίζουν να διαμορφώνονται σε επίπεδο άμυνας προκαλούν ανησυχίες στις ΗΠΑ σχετικά με το ενδεχόμενο να επιχειρήσουν η Κίνα, η Ρωσία και η Ινδία να αδράξουν την ευκαιρία που τους παρουσιάζεται από τη μείωση των δαπανών στην Ευρώπη. Σύμφωνα με τους Αμερικανούς, είναι πιθανό οι τρεις χώρες να εκμεταλλευτούν τη συγκυρία για να καλύψουν τα κενά τους σε θέματα ποιότητας και τεχνολογίας που παρατηρούνταιστις Ενοπλες Δυνάμεις τους. Το θέμα αναμένεται να τεθεί στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Λισαβόνα στις 19 και 20 Νοεμβρίου.
Η οικονομική κρίση οδήγησε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, που αποτελούν τον πυρήνα του ΝΑΤΟ, να περικόψουν σημαντικά τις αμυντικές δαπάνες. Σε μια άνευ προηγουμένου κίνηση, η Βρετανία και η Γαλλία, οι μοναδικές πυρηνικές δυνάμεις της Ευρώπης και οι ισχυρότερες στρατιωτικές δυνάμεις της ΕΕ, στις οποίες αναλογεί το 50% της συνολικής δαπάνης των κρατών-μελών της ΕΕ στον τομέα της άμυνας, κατέληξαν σε δύο συμφωνίες για τη δημιουργία κοινής στρατιωτικής δύναμης 10.000 μελών και για τη συνεργασία των πυρηνικών εξοπλιστικών προγραμμάτων τους. Είχαν προηγηθεί οι εξαγγελίες από τη βρετανική κυβέρνηση για μείωση των αμυντικών δαπανών κατά 8%, με μείωση του στρατιωτικού και πολιτικού προσωπικού κατά 42.000 μέλη μέχρι το 2015, κλείσιμο βάσεων, παροπλισμό πολεμικών πλοίων και αεροπλάνων και ακύρωση παραγγελιών εξοπλισμών, προκειμένου να εξοικονομηθούν πόροι και να μειωθεί το δημοσιονομικό έλλειμμα.
Η Γαλλία σκοπεύει να μειώσει τις αμυντικές δαπάνες από το 2011. Στη Γερμανία, η κυβέρνηση προχωρά στη μετατροπή των ενόπλων δυνάμεών της σε επαγγελματικές με μείωση του πολιτικού και στρατιωτικού προσωπικού σε 180.000 μέλη από 250.000 που είναι σήμερα, ενώ ανάλογα μέτρα εξετάζονται και στην Αυστρία. Η Ισπανία μειώνει για τρίτη φορά τις δαπάνες για την άμυνα με περικοπές κατά 13% σε σχέση με πέρσι. Η Ιταλία ακύρωσε την αγορά 25 αεροπλάνων τύπου Eurofighter, για να εξοικονομήσει σχεδόν τρία δισεκατομμύρια δολάρια, και αρνήθηκε να συμμετάσχει σε εξοπλιστικό πρόγραμμα του ΝΑΤΟ που περιλαμβάνει την αγορά και κοινή χρήση με άλλα κράτη-μέλη της συμμαχίας αεροπλάνων τύπου C130.
Αναζήτηση συμμαχιών
Ποτέ μέχρι σήμερα οι ευρωπαϊκές χώρες δεν έχουν δαπανήσει τόσο λίγα χρήματα κατ’ αναλογία με το ΑΕΠ τους τη στιγμή μάλιστα που δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες τους συμμετέχουν σε στρατιωτικές αποστολές στα Βαλκάνια, στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, το Λίβανο και την Αφρική. Το 2009, επτά χρόνια μετά το στόχο τον οποίο έθεσαν τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ, να διαθέτουν τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ τους για την άμυνα, μόνον η Ελλάδα (3,1%), οι ΗΠΑ (4%), η Βρετανία (2,7%), η Γαλλία (2%) και από τα νεότερα κράτη-μέλη η Αλβανία (2%) εκπλήρωσαν το στόχο. Το 2011 οι ΗΠΑ θα είναι μάλλον το μόνο κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ που θα εξακολουθεί να διαθέτει πάνω από το 2% του ΑΕΠ του για την άμυνα.
Οι περικοπές περιλαμβάνουν μείωση των στρατευμάτων σε αποστολές στη Βοσνία, το Κόσοβο και το Λίβανο, ενώ εξετάζεται η μείωση του μισθού των στρατιωτών που συμμετέχουν σε αυτές τις αποστολές. Επίσης, οι Ευρωπαίοι διστάζουν να αποστείλουν στρατεύματα για να συμμετάσχουν σε νέες αποστολές σε χώρες όπως η Σομαλία, τόσο για πολιτικούς όσο και για οικονομικούς λόγους.
Οι κινήσεις των Ευρωπαίων συμμάχων προβληματίζουν τις ΗΠΑ, που επίσης προχωρούν σε σημαντική αναδιάρθρωση των ενόπλων δυνάμεών τους, για να τις μετατρέψουν σε πιο ευέλικτες και περισσότερο αποτελεσματικές. Οι ΗΠΑ ανησυχούν ότι αφενός μεν θα υπάρξουν κενά στην ασφάλεια που θα μπορούσαν να θέσουν σε σοβαρό κίνδυνο τις αποστολές του ΝΑΤΟ στο εξωτερικό, όπως στο Αφγανιστάν, αφετέρου δε ότι οι Κινέζοι, οι οποίοι συνεχώς αυξάνουν τις δαπάνες για την άμυνα, και οι Ρώσοι που εκσυγχρονίζουν τις ένοπλες δυνάμεις τους, θα προσπαθήσουν να αποκτήσουν την υπεροχή στην τεχνολογική πρόοδο των εξοπλιστικών συστημάτων από τους Ευρωπαίους.
Ο προβληματισμός είναι γνωστός στη διοίκηση της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας η οποία εδώ και καιρό πιέζει τα κράτη-μέλη ώστε να αναλάβουν πιο ενεργή δράση στα μέτωπα που είναι ανοικτά και… αιμορραγούν. Στην κατεύθυνση αυτή, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Αντερς Φογκ Ράσμουσεν, ξεκίνησε ήδη επαφές με τη ρωσική ηγεσία, προκειμένου να καλύψει η Μόσχα τα κενά που διαπιστώνονται στην επιχείρηση στο Αφγανιστάν. Η επιστροφή των Ρώσων στο μέτωπο της ασιατικής χώρας συζητείται επίσημα εδώ και λίγες εβδομάδες χωρίς πάντως, να έχουν υπάρξει οριστικές αποφάσεις. Οι Ρώσοι δεν επιθυμούν να εμπλακούν στον πόλεμο που τραβάει αρκετά χρόνια και δε φαίνεται να έχει σύντομα ένα θετικό τέλος για τη συμμαχία, ενώ οι μνήμες από την καταστροφική επιχείρηση την εποχή της Σοβιετικής Ενωσης, είναι ακόμη νωπές. Σε οποιαδήποτε περίπτωση πάντως, στο Κρεμλίνο δείχνουν θετικοί στην αποστολή ελικοπτέρων ή τη συμμετοχή τους σε αποστολές εκπαίδευσης των Αφγανών στρατιωτών και το ζήτημα αναμένεται να βρεθεί στο επίκεντρο της συνόδου ΝΑΤΟ-Ρωσίας, που θα πραγματοποιηθεί στη διάρκεια του διημέρου στη Λισαβόνα.
