Του Αριστείδη Καλογερόπουλου-Στρατή, ειδική συνεργασία με το Statesmen.gr
Σαν σήμερα, πριν από τριάντα χρόνια, την 10η Μαΐου 1981, η Γαλλία πέρναγε το κατώφλι της μετάβασης από τις δεξιές κυβερνήσεις σε σοσιαλιστικές, με την εκλογή του Φρανσουά Μιτεράνστο αξίωμα του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας.
Μια εκλογή-σταθμός για τη μεταπολεμική πολιτική ιστορία της Γαλλίας, με επιπτώσεις στην πολιτική ζωή της χώρας μας. Την ίδια χρονιά, λίγους μήνες αργότερα, η Ελλάδα πέρναγε και αυτή, για πρώτη φορά, σε σοσιαλιστικές κυβερνήσεις, με τον Ανδρέα Παπανδρέου.
Το σλόγκαν «Ελλάς – Γαλλία συμμαχία», άλλαζε νόημα, από την περίοδο του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν. Κύριοι αρχιτέκτονες, στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, της αποκατάστασης της δημοκρατίας στη χώρα μας, το 1974, και της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα το 1981. Με τον Μιτεράν στη Γαλλία και τον Παπανδρέου στην Ελλάδα, το σλόγκαν αυτό έπαιρνε τη μορφή του νεοευρωπαϊκού σοσιαλισμού, με τριτοκοσμικά γνωρίσματα και ολίγον αντιαμερικανισμό. Μια κοινή, αρχικά πορεία, που αποκορυφώθηκε με την τριμερή συνάντηση Μιτεράν-Παπανδρέου-Καντάφι στην Κρήτη, τον Νοέμβριο 1984.
Η περίοδος του Φρανσουά Μιτεράν σηματοδότησε την πολιτική ζωή της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας, όχι μόνο λόγω της μακροχρόνιας παραμονής του στην εξουσία – μακροβιότερη παραμονή μετά τον Στρατηγό Ντε Γκολ – αλλά και των πολιτικών, κυρίως διεθνών, επιλογών του, που κράτησαν τη Γαλλία στο επίπεδο που της αρμόζει, δηλαδή μιας «μεσαίας παγκόσμιας δύναμης» με πρωταγωνιστικό, ρόλο στην Ευρώπη.
- Η εξωτερική πολιτική.
Στην εξωτερική πολιτική υπήρξαν αντιφάσεις στις αποφάσεις του Μιτεράν, που όμως, εκτός εξαιρέσεων, συγκέντρωναν και αυτές τις προτιμήσεις των Γάλλων, στο μέτρο που υπογράμμιζαν την «ιδιαιτερότητα» της Γαλλίας, ικανοποιώντας το αίσθημα της «εθνικής υπερηφάνειας». Συγχρόνως, επικροτούσαν τις πρωτοβουλίες της Γαλλίας στο Μεσανατολικό μετά τον πόλεμο, και στο Κουρδικό, παρόλο που δεν συμβάδιζαν πλέον απόλυτα με την αμερικανική πολιτική. Ο Μιτεράν γνωρίζοντας τα αισθήματα που διέπουν τους Γάλλους, έστειλε από τη μια μεριά τον Υπουργό Εξωτερικών, Ρολάν Ντυμά, να συναντήσει τον Αραφάτ στη Λιβύη, παρά τη στάση του στο Μεσανατολικό, και από την άλλη πλευρά τον Υπουργό για Ανθρωπιστικές Δραστηριότητες Μπερνάρ Κουσνέρ στο Κουρδιστάν για να οργανώσει την ανθρωπιστική βοήθεια προς τους Κούρδους πρόσφυγες, παρά τις τότε αρχικές επιφυλάξεις του Προέδρου Μπους.
- Η Ευρώπη και το κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο.
Σε ότι αφορά την Ευρώπη, ο Μιτεράν αντελήφθη εγκαίρως ότι η Γαλλία είναι πολύ μικρή για να κινήσει τον κοινοτικό μηχανισμό μόνη της, και ανταποκρινόμενος στο φιλοευρωπαϊκό συναίσθημα των Γάλλων, συμμετείχε με τη Γερμανία στις πρωτοβουλίες για την πολιτική, νομισματική και οικονομική ενοποίηση, τη στιγμή, που στην αρχή της θητείας του, είχε ενδοιασμούς για τη συμμετοχή της χώρας του, στο ευρωπαϊκό νομισματικό σύστημα. Αντίθετα, στον Μιτεράν καταλογίζεται ότι δεν προέβλεψε τη γερμανική Ενοποίηση, και πίστεψε ότι με τη βοήθεια του Γκορμπατσόφ θα μπορούσε να την αποτρέψει.
Επίσης, στο κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, τα αποτελέσματα δεν ήταν τόσο θετικά. Ο Σιράκ έχει δηλώσει, εξηγώντας πως, δέκα χρόνια μετά, ο Μιτεράν διατηρούσε τη δημοτικότητά του: «Ο Φρανσουά Μιτεράν εκλέχτηκε την πρώτη φορά λόγω μιας ουτοπίας και τη δεύτερη φορά λόγω μιας παρεξήγησης». Είναι αλήθεια ότι η πολιτική του Μιτεράν χρειάσθηκε να «αλλάξει πρόσωπο και ουσία», προσαρμοζόμενη και εξελισσόμενη συνεχώς. Από την τριτοκοσμική εικόνα που παρουσίαζε ο πρώτος σοσιαλιστής Υπουργός Εξωτερικών, Κλωντ Σεϊσόν, η γαλλική διπλωματία προσπάθησε να συνδυάσει μια realpolitik, μεταξύ διπλωματικής ηθικής και οικονομικού συμφέροντος. Εγκαταλείφθηκε ο κρατικός παρεμβατισμός και αναγνωρίσθηκε η προτεραιότητα της ελεύθερης αγοράς, μέχρι του σημείου η έγκυρη εφημερίδα Le Monde να αποκαλεί τον Μιτεράν, σε κύριο άρθρο της,«εκσυγχρονιστή του καπιταλισμού».
Από τις εθνικοποιήσεις του 1981 στη Γαλλία, πέρασε στις ιδιωτικοποιήσεις την περίοδο της «συγκατοίκησης» με τον Σιράκ και στην ανασυγκρότηση της βιομηχανίας, που είχε ως συνέπεια την κατάργηση 50.000 θέσεων εργασίας στη σιδηρουργία. Η επιτευχθείσα αποκέντρωση οδήγησε, πολλές φορές, σε «γκετοποίηση» πόλεων – προαστίων με ταραχές, και η σχολική μεταρρύθμιση ναυάγησε με την επικράτηση του ιδιωτικού / καθολικού σχολείου. Ο Μιτεράν εμφανίσθηκε ταγμένος στην καταπολέμηση της ανεργίας, στη μείωση του χρόνου εργασίας, στην κατάργηση των ανισοτήτων, στον περιορισμό της ισχύος του κεφαλαίου. Ο αριθμός των ανέργων αυξήθηκε από 1.466.900 το 1981 σε 2.611.552 το 1990, εμφανίστηκε μια νέα τάξη φτωχών, καταργήθηκε η ΑΤΑ και μειώθηκαν τα επιδόματα ανεργίας. Από την άλλη, μειώθηκε ο χρόνος εργασίας, σε 39 ώρες εβδομαδιαίως, υιοθετήθηκε το 60ο έτος ως όριο συνταξιοδότησης και ίσχυσε νέο πλεονεκτικό καθεστώς για την ασφάλεια των ηλικιωμένων ατόμων. Συγχρόνως, το γαλλικό φράγκο εξελίχθηκε σ΄ ένα από τα ισχυρότερα νομίσματα της Ευρώπης. Στα πολύ θετικά του Μιτεράν θα πρέπει να καταγραφεί και η κατάργηση της θανατικής ποινής στην αρχή της πρώτης θητείας του, με Υπουργό Δικαιοσύνης, Ρομπέρ Μπατεντέρ. Την ίδια περίπου περίοδο, επί υπουργίας του Γεωργίου Αλέξανδρου Μαγκάκη, καταργήθηκε και η θανατική ποινή στην Ελλάδα.
Ο Μιτεράν, αν και πολιτικός με όνομα, έπεσε και αυτός θύμα του μικροπολιτικού συμφέροντος, και πριμοδότησε καταστάσεις και εξελίξεις, αντίθετες με το συμφέρον της Γαλλίας και της Ευρώπης γενικότερα, προκειμένου να αποκλείσει από την εξουσία τη γαλλική δεξιά, κάτι που κατάφερε πρόσκαιρα. Δική του ήταν η στρατηγική επιλογή να πριμοδοτήσει την άκρα δεξιά και τον Λεπέν, με συνέπεια να δώσει νέα ώθηση στην ακροδεξιά αυτή τάση. Τελικά, η άνοδος του Λεπέν μπορεί να βοήθησε τον Μιτεράν, όμως αποδείχτηκε καταστρεπτική μακροπρόθεσμα για το Σοσιαλιστικό Κόμμα, διότι του αφαίρεσε την εξουσία και τη δυνατότητα να εκλέξει εκ νέου σοσιαλιστή Πρόεδρο.
Η κατάσταση αυτή συνεχίζει και σήμερα και στις επόμενες προεδρικές εκλογές τον Μάιο του 2012 στη Γαλλία, η διάδοχος του πατέρα της Μαρί Λεπέν εμφανίζεται στις δημοσκοπήσεις, ως φαβορί για την πρώτη ή τη δεύτερη θέση στον πρώτο γύρο των εκλογών. Κάτι, που θα αποκλείσει στο δεύτερο γύρο ex officio ή τον υποψήφιο της κεντροδεξιάς, ή τον υποψήφιο των Σοσιαλιστών.
