Του Γιώργου Δελαστίκ
Εντυπωσιακό από αισθητικής απόψεως και προκλητικό από πολιτικό περιεχόμενο το εξώφυλλο του τεύχους του σοβαρού γερμανικού περιοδικού Der Spiegel που κυκλοφορεί αυτή την εβδομάδα. Ένα κέρμα ενός ευρώ συνδεδεμένο με ράβδους δυναμίτη που πάνω του έχει δείκτες ρολογιού που δείχνουν δώδεκα παρά δύο λεπτά. «Η βόμβα του χρήματος» είναι ο τίτλος. Επεξηγηματικός ο υπότιτλος: «Πώς από μια μεγάλη ιδέα μπόρεσε (σ.σ. το ευρώ) να γίνει κίνδυνος για την Ευρώπη».
Στον παρατηρητή της γερμανικής πολιτικής ζωής προκαλεί ομολογουμένως σοκ το γεγονός ότι η ναυαρχίδα των γερμανικών εντύπων, το Spiegel, που κατά καιρούς έχει προκαλέσει πάμπολλους πολιτικούς σεισμούς στη μεταπολεμική Γερμανία, υιοθετεί τόσο έντονα σκεπτικιστική γραμμή απέναντι στο ευρώ.
Κάνει λόγο «εσφαλμένη κατασκευή του ενιαίου νομίσματος» και υποστηρίζει ευθέως την άποψη ότι «τα χρέη που συσσωρεύτηκαν σε δέκα χρόνια στα κράτη της Ευρωζώνης φέρνουν τώρα την Ευρώπη σε υπαρξιακό κίνδυνο».
«Οι αρχιτέκτονες του ευρώ και οι διάδοχοί τους έχασαν το στοίχημα του Μάαστριχτ. Έβαλαν στο παιχνίδι τα εθνικά εισοδήματα δώδεκα χωρών ελπίζοντας ότι οι αγορές δεν θα παρατηρούσαν πόσο εύθραυστο είναι το όμορφο νέο νόμισμα. Και όσες τρύπες άφησε στη δουλειά που έκανε για τη συνθήκη η ιδρυτική φρουρά του ευρώ, οι διάδοχοί τους τις χρησιμοποίησαν επί δέκα χρόνια για να κάνουν το ευρώ ακόμη πιο ευπρόσβλητο», επισημαίνει το περιοδικό, το οποίο αρνείται να φορτώσει με λαϊκίστικο τρόπο τις ευθύνες της κρίσης εμπιστοσύνης προς το κοινό νόμισμα της Ευρώπης στους Έλληνες ή στις υπόλοιπες περιφερειακές και μεσογειακές χώρες της Ε.Ε.
«Μπορεί κανείς να κουνάει το κεφάλι του για τους Έλληνες και την ξεροκεφαλιά τους και την καθυστέρησή τους, για το συνολικό τρόπο άσκησης της οικονομικής δραστηριότητας που είναι πολύ ξένος από τον αντίστοιχο κεντροευρωπαϊκό και βορειοευρωπαϊκό. Παρ’ όλα αυτά, όμως, θα έπρεπε να απορεί κανείς ακόμη περισσότερο για την πολιτική και τους δημιουργούς της στην Ευρώπη… Οι πολιτικοί της Ευρώπης έχουν οδηγήσει τους εαυτούς τους και τους λαούς τους σε μια κατάσταση άνευ προηγουμένου, η οποία προκαλεί σε πολλούς πολιτικούς περισσότερο φόβο από όσο στους ψηφοφόρους τους … γιατί οι πολιτικοί γνωρίζουν ήδη αυτό που οι ψηφοφόροι ούτε καν υποψιάζονται ακόμη», επισημαίνει χαρακτηριστικά το Spiegel.
Στη Γερμανία φαίνεται η συζήτηση και οι δημόσιες συγκρούσεις κορυφαίων προσωπικοτήτων του πολιτικού, επιχειρηματικού και επιστημονικού κόσμου γύρω από το μέλλον της Ευρωζώνης και του ευρώ …αν δηλαδή θα συνεχίσει να υπάρχει το κοινό νόμισμα, αν η Ευρωζώνη θα διασπαστεί αποβάλλοντας πολλές ή λίγες χώρες περιοριζόμενη σε έναν γερμανικό πυρήνα με χώρες-δορυφόρους του Βερολίνου, αν θα λάβει χώρα γενική επιστροφή στα εθνικά νομίσματα.
Ο δημόσιος διάλογος μ’ αυτό το αντικείμενο διευρύνεται σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. Το γεγονός όμως ότι έχει φουντώσει πάνω απ’ όλα στην ηγεμονική δύναμη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, τη Γερμανία, έχει καθοριστική σημασία. Ας μη γελιόμαστε, στο Βερολίνο είναι που θα κριθεί η τύχη και το μέλλον του ευρώ.
Οι Γερμανοί θα αποφασίσουν αν θα συνεχίσει να υπάρχει. Ούτε οι Βρυξέλλες ούτε οι υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης είναι πλέον σε θέση να επηρεάσουν την πορεία της ευρωπαϊκής οικοδόμησης. Τώρα πια αυτό το αποφασίζουν μόνοι τους οι Γερμανοί, οι οποίοι επιβάλλουν εν συνεχεία την πολιτική τους σε όλους.
Γεγονός είναι ότι η γερμανική γραμμή περνάει άνευ αντιρρήσεων σε όλες τις χώρες της Ευρωζώνης και της Ε.Ε. Έχει όμως ως συνέπεια την αποσταθεροποίηση των κυβερνήσεων στις υπόλοιπες χώρες του ευρώ, οι οποίες εφαρμόζουν την πολιτική που υπαγορεύει το Βερολίνο.
«Γίνεται η Ευρώπη μη κυβερνήσιμη;» αναρωτιέται σε τίτλους άρθρου του στο τεύχος αυτής της εβδομάδας το γερμανικό δεξιό περιοδικό Focus. «Ο αγώνας για τη σωτηρία του κοινού νομίσματος και κατά του υψηλού δημόσιου χρέους γίνεται σε ολοένα και περισσότερες χώρες της Ε.Ε. δοκιμασία κατασπάραξης για τις κυβερνήσεις», διευκρινίζει ο υπότιτλος.
Όντως οι κυβερνήσεις – θύματα της γερμανικής πολιτικής για το ευρώ είναι ήδη άφθονες. Στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία εκδιώχθηκαν ήδη οι κυβερνήσεις που αποφάσισαν την υπαγωγή των κρατών αυτών σε υποτελές καθεστώς Μνημονίου. Τον επόμενο μήνα θα τις ακολουθήσει οπωσδήποτε και η κυβέρνηση Θαπατέρο, η οποία αναμένεται να συντριβεί στις πρόωρες εκλογές που προκάλεσαν τα μέτρα λιτότητας που επέβαλε στην Ισπανία ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός.
Μόνο οι ψήφοι της Ακροδεξιάς του Χέερτ Βίλντερς διατηρούν προσωρινά στην εξουσία την κυβέρνηση της Ολλανδίας, ενώ στη Γαλλία ελάχιστοι είναι αυτοί που πιστεύουν ότι μετά τα μέτρα λιτότητας που επέβαλε ο Σαρκοζί, υπάρχει ακόμη πιθανότητα να αποφύγει την ήττα στις προεδρικές εκλογές του ερχόμενου Απριλίου. Την άγουσα προς την ήττα και την πολιτική συνταξιοδότηση φαίνεται ότι έχει πάρει αναπότρεπτα και η κυβέρνηση Μπερλουσκόνι στην Ιταλία.
Ακόμη και στη Σλοβενία, η οποία συνεχώς εξυμνείται ως το προπύργιο της πολιτικής σταθερότητας μεταξύ των χωρών του πρώην «υπαρκτού σοσιαλισμού», ένα πακέτο μέτρων λιτότητας την περασμένη εβδομάδα εξόντωσε την κυβέρνηση της χώρας.
Ως και στην ίδια τη Γερμανία η πολιτική γύρω από το ευρώ διχάζει βαθύτατα μέχρι και τον κεντροδεξιό κυβερνητικό συνασπισμό και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό που δεν θεωρείται πλέον βέβαιο ότι θα αντέξει να βγάλει ολόκληρη την τετραετία … τα δύο χρόνια δηλαδή που απομένουν μέχρι τις κανονικές βουλευτικές εκλογές του Σεπτέμβρη του 2013.
Μάχη ΗΠΑ-Γερμανίας
Σύγκρουση διαφορετικών αντιλήψεων
Η πολιτική ακραίας λιτότητας που το Βερολίνο επιβάλλει σε όλες τις χώρες της Ευρωζώνης δεν αποσκοπεί φυσικά στη δημοσιονομική τους εξυγίανση, αφού οδηγεί αναπόφευκτα σε βαθιά ύφεση, η οποία επιδεινώνει τους μακροοικονομικούς δείκτες.
Υπηρετεί όμως άριστα τους στόχους γερμανικής ηγεμονίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, καθώς ενισχύεται η υπεροχή του Βερολίνου απέναντι σε ευρωπαϊκές οικονομίες που καρκινοβατούν ή και συρρικνώνονται, με αντίστοιχη πολιτική υποβάθμιση έναντι της Γερμανίας.
Σε πρώτη φάση, οι εξελίξεις αυτές ενισχύουν το Βερολίνο στην ανομολόγητη διαπάλη του με την Ουάσιγκτον, αφού όλο και λιγότερο τολμάει οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα να φέρει αντιρρήσεις στους Γερμανούς.
Παράλληλα, συγκρούονται δύο διαφορετικές αντιλήψεις μέσα στο ίδιο σύστημα.
Η Μέρκελ στραγγαλίζει όλη την Ευρώπη με αλλεπάλληλα μέτρα λιτότητας, ο Ομπάμα ρίχνει λεφτά στις επιχειρήσεις για να ξεπεράσει την κρίση μέσω ανάπτυξης.
Έτσι η αμερικανική FED μέσα στο διάστημα ενός χρόνου ρίχνει το 2007-2008 τα επιτόκιά της από το 5,25% στο 0,25%, ενώ η ΕΚΤ κινείται με πολύ πιο αργούς ρυθμούς και κατεβάζει σταδιακά σε τρία ολόκληρα χρόνια τα επιτόκια του ευρώ από το 4,25% στο 1,25%.
Ριζικά διαφορετική πολιτική ακολουθούν επίσης η FED και η ΕΚΤ στο θέμα της αγοράς κρατικών ομολόγων – στη χρηματοδότηση δηλαδή του δημόσιου χρέους των ΗΠΑ από τη μια και των ευρωπαϊκών κρατών από την άλλη.
Η ζωή θα δείξει αν αυτή η πολιτική θα σώσει ή θα καταστρέψει το ευρώ…
