Του Μάνου Οικονομίδη, ειδική συνεργασία με το Statesmen.gr
Όταν η διακυβέρνηση Μπους του νεώτερου άφησε ουσιαστικά τη Lehman Brothers να καταρρεύσει, τον Σεπτέμβριο του 2008, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που υποψιάστηκαν μια ακόμη, την τελευταία, «συνωμοσία» του καθεστώτος της Ουάσινγκτον που κατέρρεε με κρότο. Μετά από οκτώ χρόνια παρουσίας στον Λευκό Οίκο, που βύθισαν την ανθρωπότητα στην αβεβαιότητα του χάους και της ανασφάλειας, με επιθετικούς πολέμους στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, και με τον φόβο να εμπεδώνεται ως το κυρίαρχο συναίσθημα σε κάθε κοινωνία, ο «προφήτης της Αλλαγής», Μπαράκ Ομπάμα, ερχόταν… βιαστικός, για να σαρώσει όλες τις παραπάνω στρεβλώσεις στο πέρασμά του.
Το παγκόσμιο κραχ που προκάλεσε η κατάρρευση της Lehman Brothers ήταν τόσο ισχυρό, ώστε η κρίση εξαπλώθηκε σε όλες τις οικονομίες του πλανήτη, με την ευρωζώνη να πληρώνει βαρύ τίμημα. Και τον Μπαράκ Ομπάμα φυσικά να μην μπορεί να υλοποιήσει τις αλλαγές για τις οποίες δεσμεύτηκε, καθώς η ιστορική ρήση του Μπιλ Κλίντον, δεν έχει βρει ακόμη ένα πραγματιστικό αντίδοτο ή αντίβαρο. Πράγματι, «είναι (ακόμη) η οικονομία, ανόητε».
Σε αυτή την κρίση, οι Ηνωμένες Πολιτείες γνώρισαν βαρύ πλήγμα. Μόλις την προηγούμενη εβδομάδα, δηλαδή μετά από τρία χρόνια, ο δείκτης ανεργίας άρχισε να κινείται καθοδικά. Και η ανάπτυξη να κάνει τα πρώτα, δειλά βήματά της, στην οικονομία που έχει αυτοπροσδιοριστεί ως η πλέον δυναμική και αυτοτροφοδοτούμενη του πλανήτη. Χρειάστηκαν βέβαια μεγάλες θυσίες, επέκταση του ορίου δανεισμού, και ένας κεντρικός τραπεζίτης, ο Μπεν Μπερνάνκι, που… δεν κουράστηκε να τυπώνει δολάρια, τα οποία προώθησε στην πραγματική οικονομία.
Στην εποχή της παγκοσμιότητας που βιώνουμε σήμερα σε ακραία εκδοχή, κάθε… φτέρνισμα της Αθήνας, προκαλεί κρυολόγημα ακόμη και στην Ουάσινγκτον. Γι’ αυτό και ο Μπαράκ Ομπάμα ενδιαφέρεται με τόση θέρμη για την επαρκή αντιμετώπιση της κρίσης χρέους της Ελλάδας, που μετεξελίχτηκε σε κρίση χρέους της ευρωζώνης.
Μόνο που κάπου εκεί, υπεισέρχεται στην ανάλυση η μεταβλητή «Γερμανία». Με την Άνγκελα Μέρκελ να ποντάρει στις, κατά τη γνώμη της, πανίσχυρες δομές της γερμανικής οικονομίας, για να οδηγήσει την κρίση στα όριά της. Να δοκιμάσει ενδεχομένως κι εκείνες ακόμη τις αντοχές των ΗΠΑ. Και σίγουρα, να αποκομίσει πληθυντικά οφέλη από την αναστάτωση που έχει προκαλέσει στην ευρωζώνη, απαιτώντας από χώρες που, ούτε θέλουν αλλά ούτε και μπορούν, να γίνουν σαν τη Γερμανία. Επιβάλλοντας κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας, που δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι και το ίδιο το Βερολίνο θα συνεχίζει να εκπληρώνει στο απώτερο μέλλον. Είπαμε, παγκοσμιοποίηση, φτέρνισμα, κρυολόγημα. Από την «επιδημία», δεν εξαιρείται κανείς.
Οι χθεσινές ανακοινώσεις Μέρκελ-Σαρκοζί στο Παρίσι, έβαλαν ταφόπλακα στις προσδοκίες επιθετικής αντιμετώπισης της κρίσης από την πλευρά της ευρωζώνης. Ζούμε στην εποχή της απόλυτης… λατρείας των αριθμών, μόνο που η Γερμανία προσπαθεί να μας πείσει ότι πίσω από τους αριθμούς αυτούς δεν υπάρχουν άνθρωποι.
Η σελίδα που γύρισε η Ευρώπη, μοιάζει έντονα γκριζαρισμένη. Η λύση παραπέμπεται στο μέλλον, έστω κι αν σε αυτό το ραντεβού ουδείς μπορεί να είναι πεπεισμένος ότι θα αποδειχθεί συνεπής. Η απάντηση από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού λοιπόν, ήρθε άμεσα, ήταν εκκωφαντική, και χωρίς κανείς να μπορεί ευθέως να κατηγορήσει τον Μπαράκ Ομπάμα.
Η ανακοίνωση του Οίκου «Standard & Poor’s» περί επικείμενης υποβάθμισης ολόκληρης της ευρωζώνης, δηλαδή κυρίως της Γερμανίας και της Γαλλίας, προκάλεσε σοκ στο Βερολίνο και το Παρίσι. Και, μπορεί ο Φρανσουά Μπαρουάν να προσπαθεί να πείσει ότι η ανακοίνωση δεν έλαβε υπόψη της τις εξαγγελίες Μέρκελ-Σαρκοζί, στην πραγματικότητα συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Η ανακοίνωση υποβάθμισης βγήκε ως απάντηση σε αυτές τις εξαγγελίες.
Ο ομφάλιος λώρος των Οίκων Αξιολόγησης με το αμερικανικό κατεστημένο, είναι αυτονόητος. Ακόμη και όταν το καλοκαίρι, υποβαθμίστηκαν… οριακά οι προοπτικές της αμερικανικής οικονομίας, όλοι κατάλαβαν ότι επρόκειτο για μια χρήσιμη εξαίρεση στη σχέση… αγαστής συνεννόησης των δυο πλευρών.
Με την απειλή υποβάθμισης της ευρωζώνης, το σχέδιο Μέρκελ-Σαρκοζί καταλήγει… στην ανακύκλωση, σε επίπεδο ουσιαστικών προοπτικών και προσδοκιών για το μέλλον. Ο δε Μπαράκ Ομπάμα στέλνει μάλλον το πιο ξεκάθαρο μήνυμα που έχει εκπέμψει μέχρι σήμερα, ότι «οι ΗΠΑ μπαίνουν στον πόλεμο», για να θυμηθούμε την αντίστοιχη φράση του Φραγκλίνου Ρούσβελτ μετά την ιαπωνική επίθεση στο Περλ Χάρμπορ, στις 7 Δεκεμβρίου του 1941. Σαν… αύριο, δηλαδή.
Φυσικά, αν η Άνγκελα Μέρκελ διάβαζε περισσότερο ορθολογικά τα δεδομένα, θα διαπίστωνε ότι παίζει επικίνδυνα με τη φωτιά. Ο Μπαράκ Ομπάμα έστειλε αυτή την εβδομάδα στην Ευρώπη τον Τίμοθι Γκάιτνερ, προκειμένου ο «τσάρος» της αμερικανικής οικονομίας να ταρακουνήσει τα λιμνάζοντα νερά. Θα δει τον Νικολά Σαρκοζί, τον Μάριο Ντράγκι,τον Μάριο Μόντι, τον Μαριάνο Ραχόι. Θα δει και τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, όχι όμως την «Άντζι», όπως την αποκαλούσε χαϊδευτικά ο πολιτικός πατέρας τον οποίο κατακρεούργησε για να ανέβει η ίδια στην εξουσία, Χέλμουτ Κολ.
Ο πόλεμος ξεκίνησε. Όπως ήταν και το κωδικό σύνθημα στην επίθεση κατά του Περλ Χάρμπορ, «Tora-Tora-Tora». Εβδομήντα χρόνια μετά.
