Ακρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη του καθηγητή του Χάρβαρντ και οικονομολόγου Keneth Rpgoff στο SPIEGEL.
Σε συνέντευξη του στο Spiegel,ο οικονομολόγος του Χάρβαρντ Kenneth Rogoff, λέει ότι ήταν λάθος να μπουν όλες οι χώρες του ευρωπαϊκού νότου στο κοινό νόμισμα. Ισχυρίζεται επίσης ότι στην Ελλάδα θα πρέπει να “χορηγηθεί”μια προσωρινή αδεία από το ευρώ και ότι οι Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης μπορούν να πάρουν σχήμα πολύ νωρίτερα από ό, τι πολλοί πιστεύουν.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: κ. Rogoff, οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης είναι πιθανό να δώσoυν σύντομα στην Ελλάδα νέα δάνεια ύψους € 130 δισεκατομμύρια ευρώ (171 δισεκατομμύρια δολάρια), με στόχο τη σταθεροποίηση της χώρας για τα επόμενα χρόνια. Πιστεύετε οτι αυτο Θα σώσει ότι το ευρώ;
Rogoff: Είναι η τελευταία ελπίδα, ακόμα και για την Ελλάδα. Το βουνό του χρέους στην Ελλάδα είναι απλά πάρα πολύ μεγάλο και η χώρα δεν είναι ανταγωνιστική. Πράγματι, πρόκειται να είναι πολύ δύσκολο να κρατήθει η Ελλάδα στη ζώνη του ευρώ.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Αλλά η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει σκληρά μέτρα λιτότητας. Οι συντάξεις κόβονται, οι μισθοί στην κατάψυξη. Το ύψος των μέτρων είναι σχεδόν ανήκουστο για την Ευρώπη.
Rogoff: Αλλά ακόμα δεν είναι αρκετό. Για να καταστήσουμε την Ελλάδα ανταγωνιστική, οι μισθοί θα πρέπει να μειωθουν κατά το ήμισυ. Αυτό είναι αδύνατον να εφαρμοστεί πολιτικά, αλλά χωρίς μια απότομη περικοπή των μισθών, η οικονομία θα συνεχίσει να λιμνάζει. Η Ελλάδα χρειάζεται επειγόντως την προοπτική της ανάπτυξης. Είναι η πέμπτη συνεχή χρονιά της ύφεσης. Αυτή είναι μια αποτυχία ιστορικών διαστάσεων.
Ερώτηση: Αλλά σίγουρα δεν μπορεί να χειροτερεύει η κατάσταση; Πολλοί οικονομολόγοι λένε ότι η κρίση στην Ελλάδα έφθασε στο χαμηλότερο σημείο και τα χειρότερα περάσαν.
Rogoff: Θα ήμουν πιο επιφυλακτικός. Το πρόβλημα στην Ελλάδα δεν είναι μια απλή ύφεση αλλά μια γιγαντιαία χρηματοπιστωτική κρίση, κάτι που στις χώρες που συμβαίνει αυτό, χρειαζόταν συνήθως πολύ περισσότερο χρόνο για να συνέλθουν. Αυτό το είδος της οικονομικής κατάρρευσης, πηγαίνει πολύ πιο βαθιά από ό, τι μια κανονική επιβράδυνση. Όσο περισσότερο η οικονομία συνεχίζει να συρρικνώνεται, τοσο μεγαλώνει η ανησυχία στους εργαζομένους και ετσι, μεγαλύτερη πίεση συσσωρεύεται στους πολιτικούς ώστε να θέσουν τέλος στη μιζέρια.
Ερώτηση: Ποια θεραπεία θα συνταγογραφουσατε;
Rogoff: Στην Αθήνα θα πρέπει να χορηγειθει ένα είδος προσορινης άδειας εξοδου από το ευρώ,αλλιώς παραμένοντας ένα πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν θα τα καταφερει. Η χώρα θα εγκαταλείψει τη νομισματική ένωση και θα επαναφέρει τη δραχμή. Η δραχμή αμέσως θα τονώσει το εμπόριο με την υποτίμηση της ως προς το ευρώ, καθιστώντας την Ελλάδα εξαγωγικά ανταγωνιστική και τον τουρισμό και πάλι ανταγωνιστικό. Μόλις η χώρα επιτύχει ένα υψηλότερο επίπεδο κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής ανάπτυξης, θα μπορέσει να επιστρέψει και παλι στη ζώνη του ευρώ.
Spiegel: Οι περισσότεροι ευρωπαίοι πολιτικοί φαίνεται να απορρίπτουν την έξοδο της χώρας ως μη βιώσιμη. Η έξοδος των Ελλήνων θα γίνει η αρχή του τέλους για τη ζώνη του ευρώ;
Rogoff: Δεν το βλέπω έτσι. Φυσικά, η Ευρώπη θα πρέπει να διαβεβαιώσει την Ελλάδα ότι δεν θα τιμωρηθεί με οποιονδήποτε τρόπο για την ανάληψη ενός τέτοιου διαβήματος. Και θα πρέπει να υπάρξει ένςα αξιόπιστος χάρτης πορείας για την ενδεχόμενη επιστροφή στην Ε.Ε.
Ερώτηση: Εάν η Ελλάδα επρόκειτο να εξέλθει από τη ζώνη του ευρώ, ένα κύμα πανικού θα μπορούσε να καταπιεί άλλες χώρες που αγωνίζονται με το χρέος τους, όπως η Πορτογαλία. Πώς μπορούμε να αποτρέψουμε την εξάπλωση μόλυνσης από μια ενδεχόμενη έξοδο;
Rogoff: Εάν η Ελλάδα αφήνε το ευρώ, οι αγορές θα απαιτούσαν λογικές απαντήσεις σε δύο ερωτήματα. Πρώτον, το ποιες ειναι οι χώρες με εξασφαλισμένη παραμονή στο ευρώ. Και δεύτερον, ποιο τίμημα είναι η Ευρώπη έτοιμη να πληρώσει για αυτό. Το πρόβλημα είναι ότι οι Ευρωπαίοι δεν έχουν πειστικές απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά.Ερώτηση: Τι συμβουλή θα δίνατε στην Μέρκελ και τους ομολόγους της; Θα έπρεπε να τεμαχίσει τη ζώνη του ευρώ;
Rogoff: Όχι, σίγουρα όχι. Μιλάμε για ευελιξία και οχι για διάλυση. Συζητάμε για μια η περισσότερες περιφερειακές χώρες να επιτρέπεται να εγκαταλείψουν προσωρινά την ζωνη του ευρω, προκειμένου να απολαμβάνουν μεγαλύτερη ευελιξία. Σήμερα δεν υπάρχει απλή λύση για αυτην την άνευ προηγουμένου κρίση. Τα μεγάλα λάθη έγιναν στη δεκαετία του 1990.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Μήπως αυτό σημαίνει ότι η όλη ιδέα του ευρώ ήταν ένα λάθος;
Rogoff: Όχι, ένα κοινό νόμισμα για χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία ενείχε και έναν εύλογο κίνδυνο, δεδομένων των πολιτικών μερίσματων. Αλλά ήταν ένα σοβαρό λάθος να φέρουμε όλα τα νότια ευρωπαϊκά κράτη στη ζώνη του ευρώ καθαρά για λόγους πολιτικής ένωσης. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν ήταν έτοιμοι γι ‘αυτό οικονομικά.
Spiegel: Αυτό μπορεί να είναι γεγονός, αλλά είναι επίσης γεγονός ότι τώρα είναι μέρος της νομισματικής ένωσης, και δεν μπορεί απλά να αποπεμφθούν .
Rogoff: Υπάρχει μόνο μια εναλλακτική λύση: Είτε το ευρώ καταρρέει πλήρως – με όλες τις καταστροφικές συνέπειες που θα είχε ως αποτέλεσμα – ή τα βασικά μέλη της νομισματικής ένωσης καταφέρνουν να μετατρέψουν την ευρωζώνη σε μια γνήσια πολιτική ένωση.
Spiegel: Η Ευρώπη συμφώνησε πρόσφατα σε δημοσιονομική δέσμευση συμπαγή προς όλα τα μέλη για την καλύτερη δημοσιονομική πειθαρχία. Είναι αυτό ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση;
Rogoff: Ναι, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα σημαίνει ότι αρκούν. Όλη αυτή η συνθήκη δεν είναι να δώσουμε στις αγορές την προσωρινή ψευδαίσθηση ότι τα προβλήματα έχουν λυθεί .
Spiegel: Αυτό που χρειάζεται αντ ‘αυτού;
Rogoff: Η νομισματική ένωση χρειάζεται περισσότερο από οτιδήποτε άλλο μια κεντρική κυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένου του υπουργόυ Οικονομικών, με σημαντική παρουσία στις φορολογικές αρχές και τις δαπάνες. οι επιμέρους χώρες θα πρέπει επίσης να σταματήσουν να επιμένουν για τον εθνικό έλεγχο των τραπεζικών κανονισμών. Αυτό είναι ένα θέμα που θα πρέπει να αντιμετωπίζεται αποκλειστικά σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πιστεύετε ειλικρινά ότι οι χώρες της ζώνης του ευρώ μπορούν να υπαχθούν σε πολύ μεγαλύτερη και ποιο διευρυμένη εξουσία απο τις Βρυξέλλες;
Rogoff: Το φοβερό είναι ότι λίγες χώρες στην Ευρώπη φαίνονται πραγματικά προετοιμασμένες για αυτό. Οι πολιτικοί ξέρουν τι χρειάζεται,αλλα σιωπούν φοβούμενοι τις αντιδράσεις από τους ψηφοφόρους τους. Αλλά η πίεση αυτής της κρίσης θα δημιουργήσει μια δυναμική του οποίου το πεδίο εφαρμογής και τις επιπτώσεις δεν μπορούμε να φανταστούμε. Στο “τέλος της ημέρας”, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης μπορεί κάλλιστα να έρθουν πολύ πιο γρήγορα από ό, τι πολλοί θα το φανταζόταν.
Spiegel: Με όλο το σεβασμό προς την αισιοδοξία σας, οι Ευρωπαίοι είναι μάλλον απίθανο να παίξουν με αυτό. Η δημοφιλής άποψη στα περισσότερα κράτη μέλη είναι ότι η Ευρώπη έχει πολύ μεγάλη δύναμη, όχι πολύ μικρή.
Rogoff: Η Ευρώπη βρίσκεται σε ενδιάμεσο στάδιο, αρκετά παρόμοιο με εκείνη στα τέλη του 18ου αιώνα στην Αμερική. Της επικύρωση του συντάγματος των Ηνωμένων Πολιτειών το 1788 ,είχε προηγηθεί κατά 12 χρόνια μια χαλαρή συνομοσπονδία, η οποία μερικές φορές εργαζόταν, αλλά συνήθως δεν το έκανε. Η Ευρώπη είναι σε παρόμοια κατάσταση σήμερα. Τα κράτη είναι σαν τους ανθρώπους, είναι δύσκολο να διατηρηθεί ένας σταθερός αραβωνας χωρίς να υπάρχει η προοπτική του γάμου. Είτε πάτε γι ‘αυτό ή να το ξεχάσετε.
Spiegel: Πολλοί ευρωπαίοι πολιτικοί πιστεύουν ότι η εισαγωγή του ευρώ σε ομόλογα, θα ανοίξει το δρόμο για ένα γάμο αργότερα. Συμμερίζεστε αυτή τη γνώμη;
Rogoff: Όχι. Στη σημερινή κατάσταση ομόλογα σε ευρώ θα ήταν η απολύτως λανθασμένη λύση. Πώς θα μπορούσε η Γερμανία να προστατευθεί εάν ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών παρει μερικές κακές αποφάσεις; Το θέμα των ομολόγων σε ευρώ θα γίνει μόνο μία φορά ,οταν η πολιτική ένωση θα έχει καθιερωθεί.
Spiegel: Οι οικονομικές ανισορροπίες εντός της ζώνης του ευρώ θεωρούνται ως ένας από τους βασικούς λόγους πίσω από το τρέχων χάος. Τα νότια ευρωπαϊκά κράτη κατηγορούν τους Γερμανούςγια εξαγωγικό υδροκεφαλισμό. Έχουν βαση;
Rogoff: Αυτό είναι παράλογο. Της Πορτογαλίας και της Ισπανίας το πρόβλημα δεν είναι η Γερμανία, είναι η Κίνα. Η νότιο- Ευρωπαίοι πρέπει να κατανοήσουν ότι δεν μπορούν να διατηρούν το σημερινό βιοτικό τους επίπεδο στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης, χωρίς σημαντική οικονομική μεταρρύθμιση. Υπάρχουν μεγάλες ευκαιρίες για εκείνους που μπορούν να προσαρμοσούν στις νέες πραγματικότητες.
Spiegel: Αυτό δεν είναι πραγματική μουσική στα ισπανικά ή ιταλικά αυτιά.
Rogoff: Ίσως, αλλά νομίζω ότι οι περισσότεροι Ιταλοί και οι Ισπανοί καταλαβαίνου καλά τις προκλήσεις.
Ερώτηση: Τι σημαίνουν τις μεταρρυθμίσεις οι κυβερνήσεις πρέπει να τις εφαρμόσουν;
Rogoff: Οι μισθοί στη νότια Ευρώπη έχουν αυξηθεί σημαντικά κατά τα τελευταία χρόνια, αλλά αυτές οι χώρες παράγουν παραδοσιακά προϊόντα σχετικά απλά, όπως τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα. Δεν είναι πλέον ανταγωνιστικά σε παγκόσμιο επίπεδο, για αυτόν τον λόγο η παραγωγή των συγκεκριμένων προϊόντων έχει μετατοπιστεί προς την Ασία. Η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, αντίθετα, έχει εναν καινοτόμο βιομηχανικό τομέα των οποίων η υψηλή ποιότητα των προϊόντων έχει πολύ μεγάλη ζήτηση στις αναδυόμενες οικονομίες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Γερμανία ήταν ο νικητής στη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης, ενώ η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Ιταλία και άλλες χώρες είναι μεταξύ των ηττημένων.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Γι ‘αυτό κάποιοι οικονομολόγοι έχουν προτείνει ότι η Γερμανία θα πρέπει να αυξήσει τους μισθούς για την ενίσχυση της ζήτησης στην Ευρώπη. Συμφωνείτε με αυτό;
Rogoff: Όχι, επειδή η Γερμανία αντιμετωπίζει πολλούς ανταγωνιστές εκτός της Ευρώπης, που θα την αναγκάσει στην μετάβαση τις πιθανότητας να δούμε μια λιγότερο ανταγωνιστική Γερμανία. Υπάρχουν μόνο δύο επιλογές. Πρώτον, τα νότια ευρωπαϊκά κράτη πρέπει να επενδύσουν πολύ περισσότερα χρήματα στην εκπαίδευση και να στοχεύουν στην παραγωγή καλύτερης ποιότητας προϊόντων. Ταυτόχρονα, θα πρέπει επίσης να μειώσουν τους μισθούς σε ορισμένες βιομηχανίες για να συμβαδίσουν με τον ανταγωνισμό από τις αναδυόμενες οικονομίες όπως η Κίνα, η Ινδία ή η Βραζιλία.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πιστεύετε ότι η ζώνη του ευρώ θα έχει τα ίδια μέλη το 2015, όπως κάνει τώρα;
Rogoff: Μπορεί κάλλιστα να συνεχίσουν όλα τα σημερινά μέλη να παραμένουν στη ζώνη του ευρώ και η Γερμανία να συνεχίζει να επωμίζεται τις συνεχώς αυξανόμενες απαιτήσεις των άλλων χωρών. Αλλά η τιμή ενός τέτοιου σεναρίου είναι πολύ υψηλό για όλους τους εμπλεκομένους. Η νότια Ευρώπη θα εμπλακεί σε μόνιμη στασιμότητα και η γερμανική οικονομία θα μπορούσε ενδεχομένως να παρασυρθεί σε μια πιο αργή τροχιά ανάπτυξης.
Συνέντευξη με τον Sven Böll και Michael Sauga
Πηγη:Spiegel.de
Μεταφραση:Panos kapoios
