Υπάρχει ένα αμείλικτο ερώτημα στην αγορά, που κανείς στο εσωτερικό της χώρας ή στο εξωτερικό δεν λέει να απαντήσει ευθέως: «που είναι το χρήμα, το ρευστό της χώρας»;
Από τις τράπεζες λείπουν περίπου 100 δις ευρώ. Είναι όλα στο εξωτερικό; Είναι κρυμμένα στα υπόγεια, στις αυλές και στα στρώματα;
Από την αγορά, λείπει με μέτριους υπολογισμούς περίπου το 40% του χρήματος που κινούνταν. Που έχει πάει; Σε ακίνητα στο εξωτερικό; Σε off shore παραδείσους; Στα χρηματοκιβώτια των επιχειρήσεων;
Εδώ έξω όλα έχουν παγώσει. Στραγγίξαμε! Τα μετρητά είναι δυσεύρετα, οι επιταγές σπάνιες και «σκάνε» σε ποσοστά 40-50%. Γραμμάτια δεν πετούν πια. Όλοι στο «περίμενε».
Υπάρχει ο κίνδυνος, αν δεν αλλάξει η ψυχολογία στην οικονομία, ακόμη και αν «πέσει» χρήμα στην χώρα, αυτό να «εξαφανιστεί» στο λεπτό. Με άλλα λόγια να διακρατηθεί από τους πρώτους «παραλήπτες» αντί να «γυρίσει» και να λιπάνει τα γρανάζια της αγοράς.
Αυτός ο κίνδυνος δεν πρέπει να παραγνωρισθεί. Σε περιόδους ανωμαλίας, το χρήμα τείνει να γίνεται δυσεύρετο. Άλλος αποθηκεύει μακαρόνια και ρύζι, λάδι και πατάτες, αλεύρι και όσπρια. Άλλοι «μπαζώνουν» λεφτά, ευρουλάκια. Συνήθως, καμιά αύξηση επιτοκίων ή κανένα επενδυτικό κίνητρο δεν είναι ικανά να «ξετρυπώσουν» αυτό το λιμνάζον ρευστό από τις πιθανές και απίθανες κρυψώνες του, αν δεν αλλάξει συνολικά η ψυχολογία της αγοράς.
Οι οικονομικές θεωρίες αναφέρουν αυτό το φαινόμενο ως «παγίδα ρευστότητας». Πιστεύω πως σε μια τέτοια παγίδα έχει περιπέσει η οικονομία μας. Είναι κάτι που πρέπει να προσεχθεί διπλά από τους κυβερνήτες, καθώς απειλεί να τινάξει στον αέρα κάθε προσπάθεια «επαναιμάτωσης» των αρτηριών της πραγματικής οικονομίας με «φρέσκο» χρήμα. Το οποίο, αντί να ρεύσει σε όλο το σύστημα, υπάρχει κίνδυνος να «λιμνάσει» στις τσέπες των πρώτων παραληπτών του, είτε αυτοί είναι πιστωτές του δημοσίου, είτε «επενδυτές» είτε φοβισμένοι «ραντιέρηδες» και τρομοκρατημένοι επιχειρηματίες. Αν δεν αρχίσει σύντομα η επανακυκλοφορία ρευστότητας στην πραγματική αγορά, φοβάμαι πως δεν υπάρχει ελπίδα ανάκαμψης.
Υ.Γ. Γνωρίζω μικροέμπορο που έχει «εντοιχίσει» στην σοφίτα της οικίας του 42.000 ευρουλάκια. Μου έχει δηλώσει ξεκάθαρα, πως δεν πρόκειται να τα «κινήσει» από εκεί μέχρι να ξεκαθαρίσει η κατάσταση. Έχει χαμηλώσει τον κύκλο εργασιών του, καθυστερεί τις επιταγές του, αγοράζει λιγότερο εμπόρευμα, επιλέγει πελάτες και περιμένει. Άλλος, έκλεισε το μαγαζί, απέλυσε τον υπάλληλο, δεν πληρώνει φόρους και εισφορές και «κάθεται» πάνω στα μαζεμένα χρήματα μέχρι να περάσει «η μπόρα» όπως λέει. Είμαι βέβαιος πως υπάρχουν και άλλοι σαν ελόγου τους. Ποιος και με ποιόν τρόπο θα καταφέρει να επαναφέρει αυτά τα «πεθαμένα» λεφτά ξανά στον οικονομικό κύκλο; Είναι ένα ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί το συντομότερο δυνατόν, πριν είναι πολύ αργά για όλους μας.
