Από τον Αλέξανδρο Στεφανόπουλο
Oι Εκδόσεις Πατάκη διοργάνωσαν την Τετάρτη 23 Ιανουαρίου 2013 στις 6 το απόγευμα εκδήλωση παρουσίασης του νέου αξιόλογου μελετητικού βιβλίου του καθηγητή του Παντείου Πανεπιστημίου, Θανάση Διαμαντόπουλου με τίτλο “Το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ: Ένας ιδιόρρυθμος δικομματισμός”, στο χώρο του βιβλιοπωλείου Ιανός στην οδό Σταδίου στην Αθήνα. Παρακολουθείστε αποκλειστικά ολόκληρη την συζήτηση
Στην συζήτηση πολιτικού και θεσμικού προβληματισμού που αναπτύχθηκε μετείχαν οι Άννα Διαμαντοπούλου, Ανδρέας Λοβέρδος, Κυριάκος Μητσοτάκης καθώς και ο ίδιος ο συγγραφέας.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν ‘’Οι ιδιαιτερότητες του αμερικανικού πολιτικού συστήματος και πως το προεδρικό μοντέλο θα μπορούσε να λειτουργήσει στην Ελλάδα;’’. Η διοργάνωση της εκδήλωσης αρχικά είχε προγραμματιστεί να συμπίπτει και με την πανηγυρική ορκωμοσία της δεύτερης θητείας στο Λευκό Οίκο, του 1ου Αφροαμερικανού Προέδρου στην ιστορία των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα. Τεχνικές δυσκολίες όμως όπως αναφέρθηκε από τον εκπρόσωπο των εκδόσεων Πατάκη δεν κατέστη δυνατόν να πραγματοποιηθεί εκείνη την ημέρα η εκδήλωση.
Το βιβλίο έρχεται να προστεθεί στα ελάχιστα που υπάρχουν στην ελληνική βιβλιογραφία για το συγκεκριμένο θέμα. Όλοι ξεκίνησαν με την παραδοχή ότι στην Ελλάδα με τον πάλαι ποτέ σκληρό αντιαμερικανισμό δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα ή απολύτως τίποτα για το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ. Η κ. Διαμαντοπούλου παρουσιάζοντας το βιβλίο και αναλύοντας το ανέφερε ότι έζησε τις πρόσφατες αμερικάνικες εκλογές μέσα από το δημοκρατικό κόμμα. Ξεκαθάρισε ευθείς εξ αρχής, σε αντίθεση με τον συγγραφέα που σε σχετικό παράρτημα προτείνει εν μέρει και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις την υιοθέτηση μιας ιδιότυπης πρότασης του αμερικανικού πολιτικού συστήματος (προεδρική δημοκρατία, Σώμα Γερουσίας κτλ) ότι στην Ελλάδα δεν μπορούμε ούτε να μιμηθούμε ούτε να αντιγράψουμε ούτε το κομματικό αλλά ούτε και το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ. Η Άννα Διαμαντοπούλου ξεκινώντας με τις πολιτικές διαπιστώσεις άφησε αιχμές «για το γιγαντεώρημα του ΣΥΡΙΖΑ» αναφέροντας πως με αφορμή και την ομιλία του Αλέξη Τσίπρα στο ινστιτούτο Brookingsο τελευταίος ξεκάθαρα πια μέσα από μια εντελώς διαφορετική πολιτική προσέγγιση από αυτή που ξέραμε για τον ΣΥΡΙΖΑ (σ.σ.ο κ. Τσίπρας) «έδωσε τα διαπιστευτήρια του στις ΗΠΑ». Από την πλευρά του ο Ανδρέας Λοβέρδος αφού παρουσίασε τα πέντε πολιτικά συστήματα που υπάρχουν στον πλανήτη ξεκαθάρισε πως η κρίση στην Ελλάδα είναι η μεγάλη αφορμή για βαθιές και ριζικές τομές αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε και δεν πρέπει να αλλάξουμε το πολίτευμα μας το οποίο είναι αποτέλεσμα πολιτικών και κοινωνικών διεργασιών των τελευταίων δυο αιώνων. Τέλος ο Κυριάκος Μητσοτάκης στάθηκε στα –κατά την προσωπική του γνώμη- στα ευαίσθητα σημεία του αμερικανικού πολιτικού συστήματος τα οποία το καθιστούν και ανέφικτο προς εφαρμογή για την ελληνική πραγματικότητα ενώ υπεραμύνθηκε του σημερινού πολιτικού και πολιτειακού πρωθυπουργοκεντρικού συστήματος. Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους δεκάδες επώνυμοι και αρκετοί δημοσιογράφοι ενώ μεταξύ των προσκεκλημένων ήταν και ο κ. Παρασκευράς Αυγερινός. Τον συγγραφέα και καθηγητή Θανάση Διαμαντόπουλο ο οποίος ανακοίνωσε πως αυτό είναι το τελευταίο του βιβλίο προλόγισε και παρουσίασε ο υπεύθυνος της σειράς των εκδόσεων Πατάκη κ. Ευάνθης Χατζηβασιλείου. Τέλος ως προς τα της παρουσίασης αισθητή ήταν η απουσία μελών του αμερικανικού παράγοντα (Πρεσβεία, Διπλωμάτες αμερικανικό επιμελητήριο κτλ).
Παρακολουθείστε ολόκληρη την συζήτηση που καταγράψαμε αποκλειστικά
Αναφορικά τώρα με το Βιβλίο του καθηγητή Θανάση Διαμαντόπουλου
Ένα καινούριο κράτος, μια παλιά δημοκρατία. Δεκατρείς αποικίες-«επαρχίες» του βρετανικού στέμματος, που έγιναν η ισχυρότερη δύναμη της υφηλίου. Ένα οιονεί μοναρχικό μοντέλο αιρετής εξουσίας, που επελέγη ως σύμβολο εθνικής ταυτότητας και ως αντίβαρο στις εξουσίες του κληρονομικού άρχοντα της Μητρόπολης.
Μια αδύναμη και πολλαπλά οριοθετημένη κεντρική εξουσία, επιστρεφόμενη από έναν παντοδύναμο πρόεδρο, το μόνο ουσιαστικά εθνικό αιρετό όργανο ενός ομοσπονδιακού πολιτικού μορφώματος. Μια χώρα, επίσης, συχνά πρόθυμη να πραγματοποιεί επίδειξη δύναμης, αλλά πάντα έτοιμη για σπονδές στον φιλελεύθερο ιδεαλισμό. Μια κοινωνία, τέλος, με αναρίθμητες ταυτότητες, ετερότητες και πολυειδείς βιοποικιλότητες, οι οποίες ωστόσο σχεδόν πάντα εκφράζονταν πολιτικά μέσα από δύο μόνο δεσπόζουσες πολιτικές δυνάμεις.
Αυτές τις ιδιαιτερότητες του πολιτικού συστήματος των ΗΠΑ, κυρίως δε τον σταθερά δικομματικό του χαρακτήρα, επιχειρεί να ερμηνεύσει το παρόν έργο.
Επιπρόσθετα, σε ένα βασικό παράρτημα, ο συγγραφέας διερευνά τη σκοπιμότητα, τη δυνατότητα και τις προϋποθέσεις «μεταμόσχευσης» του προεδρικού μοντέλου δημοκρατίας στη χώρα μας.
Ο Συγγραφέας Θανάσης Διαμαντόπουλος
Ο Θανάσης Διαμαντόπουλος γνωστός και από τη συμμετοχή του σε τηλεοπτικά παράθυρα και συζητήσεις, σπούδασε αρχικά νομικά και πολιτικές επιστήμες στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και αργότερα φιλοσοφία, ψυχολογία και παιδαγωγικά στη Φιλοσοφική Σχολή του ίδιου πανεπιστημίου.
Με διαδοχικές υποτροφίες της γαλλικής κυβέρνησης και του Ιδρύματος Στασινοπούλου πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στη Σορβόννη, με τον καθηγητή Maurice Duverger, και είναι διδάκτορας πολιτικής επιστήμης του 1ου Πανεπιστημίου του Παρισιού. Πραγματοποίησε μεταδιδακτορικές έρευνες και στην Οξφόρδη. Καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου, έχει επίσης διδάξει ως επισκέπτης καθηγητής στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών της Λίλ.
Διετέλεσε πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης. Είναι συγγραφέας πολλών επιστημονικών και δύο λογοτεχνικών βιβλίων, ενώ από τις Εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορεί και το έργο του «Εκλογικά συστήματα: Θεωρία και πρακτικές εφαρμογές. Ανάδειξη κοινοβουλίων και προέδρων δημοκρατίας», το οποίο έχει εκδοθεί σε μετάφραση και από τις πανεπιστημιακές εκδόσεις Βρυξελλών.
Είναι αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου στην Αθήνα.
Δύο κόμματα, μία σημαία
Το δικομματικό σύστημα των ΗΠΑ. Πώς ένα ιδιόρρυθμο δημοκρατικό μόρφωμα άντεξε μέσα στον χρόνο
ΤΟ ΒΗΜΑ, ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 04/11/2012
Της Λαμπρινής Ρόρη
Η εκλογική νίκη του Ομπάμα το 2008 και η πολλαπλώς ενδιαφέρουσα προεκλογική της περίοδος αύξησαν κατακόρυφα το ελληνικό ενδιαφέρον για το αμερικανικό πολιτικό σύστημα. Στην πορεία, η κρίση στην ευρωζώνη και οι συζητήσεις για τις δομικές αδυναμίες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος δημιούργησαν ερωτήματα σχετικά με τη δυνατότητα της ΕΕ να μετασχηματισθεί σε ομοσπονδία ακολουθώντας το πρότυπο των ΗΠΑ. Πέρα όμως από στερεότυπα και μύθους, πόσα πραγματικά γνωρίζουμε για τη λειτουργία του αμερικανικού πολιτικού συστήματος;
Το σχετικά πρόσφατο ενδιαφέρον ελλήνων πολιτικών επιστημόνων και ιστορικών για την αμερικανική πολιτική ζωή, αν και περιόρισε το γνωστικό έλλειμμα του ελληνικού αναγνωστικού κοινού περί του αμερικανικού πολιτικού συστήματος, φώτισε κατά βάση ζητήματα σχετικά με την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Την απουσία ενός πονήματος σχετικού με το αμερικανικό πολιτικό σύστημα έρχεται να καλύψει το τελευταίο έργο του καθηγητή Θανάση Διαμαντόπουλου Το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ, ένας ιδιόρρυθμος δικομματισμός.
Ενα κράτος ομοσπονδιακό, αποτελούμενο από Πολιτείες οι οποίες δεν προσχώρησαν ταυτόχρονα στο ομοσπονδιακό μόρφωμα και διαθέτουν τοπικές ιδιαιτερότητες και ισχυρές θεσμικά κατοχυρωμένες εξουσίες, μια κοινωνία πολυεθνοτική, πολυθρησκευτική, πολύγλωσση, με τεράστιες οικονομικές, κοινωνικές και περιφερειακές διαφορές: όλα αυτά συγκροτούν μια πραγματικότητα που ασφαλώς δεν προσφέρεται για τη συγκρότηση ενός αυστηρά δικομματικού συστήματος. Παρ' όλα αυτά η υπερατλαντική δημοκρατία έχει τον πληρέστερο δικομματισμό του κόσμου. Και μάλιστα διαχρονικά.
Ασφαλώς, στην πορεία του χρόνου στις ΗΠΑ άλλαξαν επανειλημμένα τα πολιτικά διακυβεύματα και οι κυρίαρχες διαιρετικές τομές – σύγκρουση ομοσπονδιακών και αντιομοσπονδιακών, οπαδών και αντιπάλων του δουλοκτητικού καθεστώτος, «insiders» και «outsiders» κ.ο.κ. -, ωστόσο ο κομματικός διπολισμός στις ΗΠΑ ουδέποτε δοκιμάστηκε πραγματικά. Οι κάθε λογής αντιθέσεις συμπυκνώνονταν, σχεδόν αποκλειστικά, στην αντιπαράθεση δύο κομματικών μορφωμάτων. Πώς θα μπορούσε να ερμηνευθεί το συγκεκριμένο, φαινομενικό τουλάχιστον, παράδοξο;
Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα είναι ο πρωταρχικός και εξαρχής διακηρυσσόμενος στόχος του συγγραφέα. Για να ερμηνεύσει την αντοχή και τον άτρωτο μέσα στον χρόνο χαρακτήρα του δικομματικού συστήματος ψηλαφεί τόσο τις ιδιαιτερότητες της ιστορικής πορείας της μεγάλης χώρας όσο και τις ειδικές προβλέψεις των θεσμών της, κάποιες εκ των οποίων εξαρχής στόχευαν να προστατεύσουν τα δύο κόμματα του πολιτικού κατεστημένου, ενώ άλλες ακούσια και εκ των πραγμάτων συνέβαλαν στο ίδιο αποτέλεσμα.
Ωστόσο, η διερευνητική ματιά του συγγραφέα εξετάζει και εμβαθύνει στο μεγαλύτερο μέρος των ιδιαιτεροτήτων της αμερικανικής πολιτικής ζωής: τον πολιτικό ρόλο του προέδρου και τις σχέσεις του με το Κογκρέσο· τον ρόλο των προκριματικών εκλογών για την ανάδειξη των κομματικών υποψηφίων· το βάρος του παρελθόντος· την εκλογική γεωγραφία των δύο κομμάτων· τις φάσεις έντασης και ύφεσης της ιδεολογικής τους αντιπαράθεσης· τους λόγους που κάποιες σύντομες στιγμές απειλήθηκε ο δικομματισμός από τρίτα σχήματα.
Η προτεινόμενη από τον Διαμαντόπουλο θεσμικοπολιτική ερμηνεία της «παραδοξότητας» του αμερικανικού κομματικού συστήματος είναι διεισδυτική και εμπεριστατωμένη. Ταυτόχρονα το έργο, γραμμένο με ενάργεια και απλότητα ώστε να είναι εύκολα κατανοητό και στον μη ειδικό ενδιαφερόμενο αναγνώστη, επιτρέπει μια γενικότερη και πληρέστερη κατανόηση της ιστορικής διαδρομής, των ιδιαιτεροτήτων, ακόμη και των νοοτροπιακών ή διανοητικών αγκυλώσεων, αλλά και των πολιτικών φοβιών της αμερικανικής κοινωνίας.
Τέλος, ο συγγραφέας διερευνά σε παράρτημα τη δυνατότητα υιοθέτησης στη χώρα μας του αμερικανικού μοντέλου της προεδρικής δημοκρατίας, καθώς και τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες ένα τέτοιο πολιτικό εγχείρημα θα είχε ελπίδες να επιτύχει. Εργο απλό, ευανάγνωστο και εξαιρετικά χρήσιμο για κάθε πολιτικά προβληματισμένο αναγνώστη, ειδικά στην παρούσα συγκυρία, αλλά και με δεδομένη την πολυετή παγκόσμια κυριαρχία της αμερικανικής δημοκρατίας.
Η κυρία Λαμπρινή Ρόρη είναι υποψήφια διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Paris Ι, Panthéon-Sorbonne.
