Από τον Αλέξανδρο Στεφανόπουλο
Η εκλογή του νέου 266ου Ποντίφικα Πάπα Φραγκίσκου του Α σηματοδοτεί μια νέα σημαντική περίοδο για την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Την χριστιανική Εκκλησία του 1,2 δις πιστών σε όλο τον κόσμο η οποία, κυριολεκτικά την τελευταία 10ετία κλυδωνίζεται από τα σκάνδαλα πάσης φύσεως χάνοντας έτσι μεγάλο μέρος της δύναμης και της επιρροής της ειδικά στην Λατινική Αμερική… Οικονομικά σκάνδαλα τα οποία καταγράφηκαν σε πρωτοσέλιδα του παγκόσμιου τύπου και έπληξαν το κύρος του δισχιλιετούς θεσμού.
Σεξουαλικά σκάνδαλα πάσης φύσεως που απασχολούν την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία εδώ και αιώνες από επιβολής της αγαμίας, με το πρόβλημα να έχει ενταθεί τις τελευταίες 10ετιες και τα κρούσματα παιδεραστίας να πληθαίνουν. Αντί να μειώνονται. Γεγονότα και καταστάσεις μέσα στα άδυτα του Βατικανού πολλά από τα οποία παραμένουν ακόμα άδηλα και κρύφια. Παράλληλα μια αρρωστημένη με ανοιχτές πληγές στις κατά τόπους τοπικές Εκκλησίες έχουν επιφέρει ένα ακόμα πλήγμα. Μια τεράστια μαύρη οικονομική τρύπα σε ένα οικονομικό κολοσσό όπως η παπική εκκλησία. Τα σκάνδαλα διαδέχονταν το ένα το άλλο. Όπλα. Σεξ. Αίμα. Δολοφονίες. Συνωμοσίες. Τράπεζες. Τα βιβλία, οι μελέτες και οι έρευνες που έχουν (κατά) γραφεί για τα θέματα αυτά συμπληρώνουν πια βιβλιοθήκη ολόκληρη με ράφια ου ολίγα. Και μέσα σε όλα αυτά.
Μια μεγάλη τεράστια οικονομική μαύρη τρύπα λόγω των πολλαπλών οικονομικών αποζημιώσεων που αναγκάστηκαν να καταβάλλουν επί μέρους Αρχιεπισκοπές σε όλο τον κόσμο ειδικά στην Αμερικανική ήπειρο (Βοστώνη, Λος Άντζελες, ΝΥ, Αργεντινή, Μεξικό κτλ) στα 100αδες θύματα σεξουαλικής κακοποίησης επίορκων κληρικών. Κοντολογίς. Μέσα σε ένα τέτοιο πεδίο και σκηνικό οι Καρδινάλιοι προκειμένου να φέρουν ένα είδος κάθαρσης και ταυτόχρονα ανανέωσης σε ένα σαθρό και αρρωστημένο γεμάτο ένταση και σκοτεινό παρασκήνιο δεν είχαν άλλη επιλογή από το επιλέξουν εκείνον που θα εξαγνίσει και θα απαλλάξει από το σκιερό μαύρο παρελθόν έναν άνθρωπο που έζησε μακριά από την αίγλη και την παθογένεια της «εξουσίας του Θεού» και του αντιπροσώπου του επί γης…
Η επιλογή επομένως του Κονκλαβίου των 115 Καρδιναλίων για το αξίωμα του νέου Ποντίφικα στο πρόσωπο του Χορχέ Μπεργόλιο δεν ήταν τυχαία. Είναι προϊόν έντονου παρασκηνίου παρόλο που το όνομα του Μπεργόλιο ήταν μάλλον παντελώς άγνωστο στην αίγλη όσων προαλείφονταν για το υπέρτατο εκκλησιαστικό αξίωμα .
Γνωρίζοντας, οι μηχανισμοί του Βατικανού πολύ καλά τον ίδιο τον Χορχέ ως Άνθρωπο αλλά και ως Καρδινάλιο ήξεραν που στόχευσαν. Η απλότητα του που φέρνει στο αυτοκρατορικό ανάκτορο στο Βατικανό είναι ανατρεπτική. Καθοριστική για την συνέχεια και πορεία του ως παγκόσμιος θρησκευτικός ηγέτης. Ιστορική. Από το πρώτο βράδυ της εκλογής του, με την απλότητα που τον διακρίνει σε όλο το βίωμα του, επιλέγει να συνεχίσει την διαμονή του στο απλό ξενοδοχείο στο οποίο προσήλθε ανυποψίαστος για την εκλογή νέου Ποντίφικα χωρίς κανείς να τον προϊδεάσει πως στο τέλος της διαδικασίας και ύστερα από θερμή παράκληση άλλων γηραιότερων θα αναγκαστεί παρά την θέληση του θυσιαστικά να δεχτεί τον «βαρύ σταυρό» όπως προκύπτει από το ρεπορτάζ όσο περνούν οι ώρες και έρχονται στο φως της δημοσιότητας λεπτομέρειες του 48ωρου παρασκηνίου.
Ο 76χρονος Ποντίφικας αποφεύγει επιμελώς να υιοθετήσει σύμβολα που σε αυτή την κρίσιμη ιστορική καμπή της ανθρωπότητας η οποία –τουλάχιστον στην Δύση αλλά και άλλες πλευρές του πλανήτη όπου τα φώτα της δημοσιότητας δεν φτάνουν – μαστίζεται από πείνα. Δυστυχία. Οικονομική κατάρρευση. Κρίση αξιών και οικονομικών συστημάτων . Ο διεθνής Τύπος τον υποδέχεται ως τον ταπεινό ιεράρχη της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Η φήμη που τον ακολουθεί ως «ταπεινός, οι παραδόσεις που «έσπασε» ο νέος Πάπας Φραγκίσκος ο Α', αλλά και το τι μέλλει γενέσθαι επί των ημερών του βρίσκονται στο επίκεντρο των διεθνών μέσων ενημέρωσης.«Η εκλογή του πρώτου μη Ευρωπαίου Πάπα για παραπάνω από μία χιλιετία και του πρώτου από τη Λατινική Αμερική, όπου ζει το 40% των καθολικών, αποκαλύπτει στους καρδιναλίους που τον εξέλεξαν μία συναίσθηση του μεγέθους και της σημασίας του εκτός Ευρώπης ποιμνίου», σχολιάζει τοBBC. «Ο Καρδινάλιος Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο είχε τη φήμη ενός ταπεινού ιερέα, ο οποίος ακόμη και σε αυτή τη θέση πήγαινε στη δουλειά του με το λεωφορείο, έμενε σε διαμέρισμα αντί στο αποστολικό μέγαρο, ενώ μαγείρευε μόνος του», προσθέτει.
Η εκλογή του Αργεντινού Χόρχε Μπεργκόλιο έσπασε την ευρωπαϊκή παράδοση αιώνων στον παπικό θρόνο, ανοίγοντας το δρόμο για μία νέα εποχή απλότητας και ταπεινότητας για τη ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, η οποία κλυδωνίζεται από ίντρικες και σκάνδαλα, επισημαίνει το Reuters. «Είναι ο πρώτος Νοτιοαμερικανός ποντίφικας και ο πρώτος που ονομάζεται Φραγκίσκος προς τιμή του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, του Αγίου του 12ου αιώνα, ο οποιος απέρριψε τα πλούτη ακολοθώντας σε μία ταπεινή ζωή», πρόσθεσε το πρακτορείο.
Ωστόσο, ορισμένοι σχολιαστές αναφέρουν ότι ο Μπεργκόλιο, επέλεξε το όνομα Φραγκίσκος Α' τιμώντας τον Αγιο Φραγκίσκο Χαβιέρ, συνιδρυτή, μαζί με τον Ιγνάτιο ντε Λογιόλα, της Αδελφότητας του Ιησού (1534).
Ο Guardian γράφει ότι οι καρδινάλιοι της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας εξέλεξαν για νέο τους πάπα έναν άνδρα «σχεδόν από το τέλος του κόσμου», καθώς είναι ο πρώτος μη Ευρωπαίος ποντίφικας που εκλέγεται εδώ και περίπου 1,300 χρόνια, ενώ είναι και ο πρώτος πάπας που ανήκει στο τάγμα των Ιησουιτών. Ο Μάριο Μπεργκόλιο, αρχιεπίσκοπος του Μπουένος Άιρες, έγινε ο Πάπας Φραγκίσκος Α' -ο πρώτος που λαμβάνει αυτό το όνομα- είναι μία πρώιμη ένδειξη της θητείας του ελπίζει ότι θα χαρακτηριστεί από πνευματικότητα και ευαγγελικότητα.
«Πάπας Φραγκίσκος ο ταπεινός: Ο καρδινάλιος Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο έγινε ο πρώτος Πάπας από την Αμερική», αναφέρει στον τίτλο της ηTelegraph.
«Με τις λέξεις "buona sera" (καλησπέρα) ο 76χρονος Αργεντινός Μάριο Μπεργκόλιο έγινε ο 266ος Πάπας της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, ο πρώτος εκτός Ευρώπης και ο πρώτος από το τάγμα των ιησουιτών που ανεβαίνει στο θρόνο του Αγίου Πάτρα.
«Τι θα κάνει αυτός ο άγνωστος στο πλατύ κοινό άνθρωπος», αναρωτιέται ο Ετιέν ντε Μοντετί στην εφημερίδα Le Figaro, ο οποίος, όπως υπογραμμίζει ο αρθρογράφος, «αναλαμβάνει μια παμπάλαια κληρονομιά, αυτή μιας πίστης δύο χιλιάδων ετών». «Υπάρχουν εσωτερικά θέματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Η αναμόρφωση της διοίκησης της Εκκλησίας είναι ένα από αυτά», προσθέτει ο αρθρογράφος της εφημερίδας.
«Αυτός ο ηλικιωμένος άντρας θα μπορέσει να οδηγήσει την Εκκλησία και τους πιστούς της σε ένα μεγαλύτερο άνοιγμα προς τις γυναίκες και τις διαφορετικές σεξουαλικές προτιμήσεις ή όπως οι προκάτοχοί του θα παραμείνει ένας αυστηρός φύλακας του δόγματος;», αναρωτιέται επίσης ο Φρανσουά Σερζάν στην Libération.
«Η διαδοχή είναι ένα βαρύ φορτίο», γράφει ο Ντομινίκ Κινιό στην La Croixκαι επισημαίνει την αναφορά του νέου πάπα στον προκάτοχό του Βενέδικτο 16ο.
«Μετά την θητεία του Βενέδικτου του 16ου που σημαδεύτηκε από πολλά σκάνδαλα, οι καρδινάλιοι θέλησαν να αλλάξουν το ύφος, να δείξουν ένα καινούργιο πρόσωπο της Εκκλησίας λιγότερο δογματικό, περισσότερο ανθρώπινο και χαρισματικό; Φυσικά. Πρόκειται πραγματικά για μια στροφή; Οι ειδικοί στα θέματα του Βατικανού το βεβαιώνουν, όμως είναι ακόμα πολύ νωρίς για να το πούμε», υπογραμμίζει η εφημερίδα Le Parisien.
«Ο Αργεντινός» τιτλοφορεί άρθρο της για το νέο Πάπα η γερμανική Süddeutsche Zeitung. «Ως Αρχιεπίσκοπος του Μπουένος Άιρες, ο Χόρχε Μπεργκόλιο αρνήθηκε τη μεγαλοπρέπεια, φρόντισε για τους φτωχούς και χρησιμοποιούσε το λεωφορείο αντί της λιμουζίνας. Ο Πάπας θεωρείται ως άνθρωπος από το στρατόπεδο των μεταρρυθμιστών και δείχνει ταπεινότητα, αλλά ο ρόλος του στην ιστορία της Αργεντινής τον καθιστά ως «αμφιλεγόμενη προσωπικότητα», αναφέρει η SZ.
Με τον τίτλο «Ο Πάπας – έκπληξη» το γερμανικό περιοδικό Spiegelαναφέρεται με τη σειρά του στην εκλογή του νέου ποντίφικα. «Δύσκολα περίμενε κανείς τον Μάριο Μπεργκόλιο, τώρα είναι ο πάπας, ο πρώτος νοτιοαμερικανός, ο πρώτος Ιησουίτης. Ο Φραγκίσκος θεωρείται διανοούμενος ασκητής, ένας άνθρωπος της δέυτερης γραμμής. Εχει καταγγείλει επανειλημμένα τη διαφθορά και τη φτώχεια, αλλά στο παρελθόν του υπάρχει και ένα σκοτεινό σημειο» τονίζει το περιοδικό.
«Εχω οραματιστεί κάτι διαφορετικό» με τη φράση αυτή του νέου Πάπα τιτλοφορεί το άρθρο της η Welt. Οπως αναφέρει, η εκλογή του Πάπα Φραγκίσκου ήταν μία έκπληξη για τους γερμανούς καρδιναλίους. Επαινούν το νέο ως «αυθεντικό και εξαιρετικά ταπεινό». «Εχει την προσωπικότητα να είναι Πάπας», επισημαίνει η Welt.
«Πάπας Φραγκίσκος, ο ποντίφικας που έσπασε την παράδοση», αναφέρει σε άρθρο του το αμερικανικό CNN. «Όταν ο Χόρχε Μπεργκόλιο ανέβηκε στο μπαλκόνι του Βατικανού για να παρουσιαστεί ως ο νέος ηγέτης των 1,2 δισ. καθολικών, έγραψε ιστορία ως ο πρώτος μη ευρωπαίος Πάπας της σύγχρονης εποχής, ο πρώτος από τη Λατινική Αμερική, ο πρώτος Ιησουίτης και ο πρώτος που ονομάζεται Φραγκίσκος. Ο νέος Παπας έγραψε, όμως και άλλο ένα είδος ιστορίας στην πρώτη του δημόσια εμφάνιση μπροστά σε 150.000 ανθρώπους που είχαν συγκεντρωθεί στην πλατεία του Αγίου Πέτρου: Αντί να ευλογήσει πρώτος τους πιστούς, τους ζήτησε να προσευχηθούν για εκείνον», σημείωσε το CNN. Όλα αυτά συνθέτουν ένα σκηνικό παγκόσμιας αποδοχής. Τι σημαίνει αυτό και αν έχει κάποια εσχατολογική σημασία ή μπορεί να συνδέεται με προφητείες ρήσεις και προορίσεις ή ακόμα και με κεφάλαια της Αποκάλυψης μένει να το δούμε αν όντως ισχύει κάτι τέτοιο.
Ωστόσο αναμφίβολα και πέραν πάσης αμφιβολίας η εκλογή του Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο ως 266ου Πάπα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας σε καθαρά πολιτικό εκκλησιαστικό και κοινωνιολογικό επίπεδο φαίνεται να σηματοδοτεί, μια διαφορετική από κάθε άποψη επιλογή κυριολεκτικά από το πουθενά, επιλογή του Κονκλαβίου των 115 καρδιναλίων. Από την πρώτη στιγμή της εκλογής του είναι απλός. Δείχνει σεμνός. Λιτός. Ανθρώπινος. Παρά τις μικρές σκιές στο παρελθόν του ως προς την συνεργασία του με τον δικτάτορα της Αργεντινής… Ζητά να ονομαστεί Φραγκίσκος όχι τυχαία. Για να παραπέμπει και να συμβολίζει η Ποιμαντορία του στον Άγιο Φραγκίσκο, τον προστάτη των πτωχών της Αργεντινής όπως το ίδιο προστάτης κάθε κοινωνικά ευάλωτης ομάδος υπήρξε και ο ίδιος. Από το πρώτο βράδυ της εκλογής του έσπασε το πρωτόκολλο αιώνων παράδοσης και αντί να ευλογήσει τα πλήθη ως είθισται φορώντας την παπική τιάρα, και να κρατά την παπική σταυροφόρο ράβδο και χωρίς να φορέσει τον χρυσοκέντητο μανδύα, επιλέγει να εμφανιστεί ενώπιον 100αδων πιστών που περιμένουν απλά ντυμένος. Το πρώτο που ζητά είναι να προσευχηθούν για εκείνον.
Επιλέγει το ίδιο εκείνο εξαντλητικό βράδυ να διανυκτερεύσει στο ίδιο απλό ξενοδοχείο που έκανε κράτηση όταν ξεκίναγε από την Αργεντινή αντί να κάνει χρήση των παπικών δωμάτων που ήδη είχαν ετοιμαστεί για τον νέο Ποντίφικα. Δίνει εντολή, για την ημέρα της ενθρόνισης, να ράψουν απλά άσπρα λιτά και λινά άμφια με μαύρη περίμετρο αντί των συνηθισμένων χρυσοκέντητων άμφιων που φοράνε στην ενθρόνιση οι προκάτοχοι του. Το δακτυλίδι του Πέτρου, που στα αρχαία πρώτα χρόνια της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας εκτός από το σύμβολο της εξουσίας χρησιμοποιούταν και ως σφραγίδα και ήταν πάντα χρυσό από ιδιαίτερους και πολύτιμους λίθους ζητά να είναι ένα απλό ασημένιο επιχρυσωμένο δαχτυλίδι με την μορφή του Αποστόλου Πέτρου. Αποφεύγει ρητώς να ονομάσει τον εαυτό του Ποντίφικα με όλα τα υπόλοιπα προσωνύμια του αξιώματος του και κάνει χρήση ενός πλέον εδώ και αιώνες τίτλου του εκάστοτε Ποντίφικα «διάδοχος του Αποστόλου Πέτρου». Η ομιλία του χαρακτηρίζεται για τις αναφορές του στους φτωχούς και αδυνάτους ενώ η λέξη Αγάπη και τρυφερότητα είναι αυτές που επισφραγίζουν το βαθύτερο χωρίς βαθιές θεολογικές αναφορές νέο μήνυμα που κομίζει στην ανθρωπότητα ο νέος παγκόσμιος (;) θρησκευτικός ηγέτης
Σε αυτή την ιστορική από κάθε άποψη τελετή ενθρόνιση, βρέθηκε για πρώτη φορά και ο Ορθόδοξος Οικουμενικός Πατριάρχης μετά το 1054, τους αναθεματισμούς και το σχίσμα των δυο Εκκλησιών που ο εκπρόσωπος της Εκκλησίας της Ανατολής και Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης παραβρίσκεται σε μια τέτοια τελετή. Το ότι το Ευαγγέλιο αναγνώσθηκε στα Ελληνικά βεβαίως από κληρικό της Ελληνόρυθμης Εκκλησίας (δηλαδή της Ουνιτικής έκφρασης του Ρωμαιοκαθολικισμού) δεν πέρασε απαρατήρητο από τους βαθιά γνωρίζοντες τα ζητήματα μεταξύ των δυο Εκκλησιών σε ένα διάλογο που έχει βαλτώσει και τελματωθεί εδώ και 45 χρόνια. Διάλογο που κατ ουσία έχει προ πολλού διακοπεί αλλά η νοηματοδότηση πράξεων και συμβολισμών αλλά και όσα εν συνεχεία ελέχθησαν μεταξύ των δυο θρησκευτικών ηγετών, Βαρθολομαίου και Φραγκίσκου, φαίνεται να ανοίγουν και ένα νέο κεφάλαιο για τις σχέσεις Ορθοδοξίας και Ρωμαιοκαθολικών. Ίδωμεν.
