Ἱερώτατοι καί ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ Ἀναστάντι ἀδελφοί,
Ἐξοχώτατε κύριε Ὑπουργέ,
Πατέρες, Ἀδελφοί καί Τέκνα φιλάγια τῆς Μητρός Ἐκκλησίας, εὐλογημένοι προσκυνηταί,
Χριστός Ἀνέστη!
Κυριακή ἕκτη ἀπό τοῦ Πάσχα καί ἑορτάζομεν τό θαῦμα τῆς θεραπείας τοῦ ἐκ γενετῆς Τυφλοῦ ἀπό τόν Ἀναστάντα Κύριον, ὁ Ὁποῖος μᾶς δίδει τήν εὐλογίαν νά ἐπισκεπτώμεθα σήμερα τήν Ἁγιοτόκον Καππαδοκίαν καί νά τελῶμεν τήν Θείαν Λειτουργίαν εἰς τήν Νίγδην. Ὅπως κάθε φορά, τά τελευταῖα χρόνια, ἔτσι καί ἐφέτος, τό προσκύνημά μας αὐτό γίνεται ἐντός τῆς χαρμοσύνου περιόδου τοῦ Πεντηκοσταρίου, κατά τήν ὁποίαν "πᾶσα κτίσις ἀγάλλεται καί χαίρει, ὅτι Χριστός Ἀνέστη καί ᾅδης ἐσκυλεύθη".
Κατά τήν Κυριακήν αὐτήν, ὁ Ἀναστάς Κύριος, θεανθρωπίνως, ἄλλοτε ἀοράτως, ἄλλοτε ὁρατῶς, πάντοτε ὅμως μέ σπλάγχνα ἀφάτων οἰκτιρμῶν, μᾶς "καταξιώνει λαμπηδόνος θείας", ἀφοῦ ἀγγίζει τίς κόρες τῶν ὀφθαλμῶν μας μέ τά πλαστουργά δάκτυλά Του, καί μᾶς ἀξιώνει τοῦ ὑλικοῦ, ἀλλά καί τοῦ ἀοράτου ἀκτίστου φωτός, τοῦ ἀδύτου φωτός τῆς Ἀναστάσεώς Του.
Ἡ θεραπεία τοῦ ποτε ἐκ γενετῆς Τυφλοῦ δέν ἦτο ἀσφαλῶς μία σωματική μόνον θεραπεία. Ὁ Κύριος δέν ἐθαυματούργει καί δέν ἐθεράπευε μόνον τά σωματικά πάθη τῶν ἀνθρώπων. Ἐκεῖνο εἰς τό ὁποῖον ἐστόχευε πάντοτε ἦτο καί εἶναι ἡ σωτηρία τῆς ψυχῆς. Ὅπως ἐφάνη ἐπί τῆς γῆς διπλοῦς, δηλαδή τέλειος Θεός καί τέλειος ἄνθρωπος, διπλᾶς καί τάς ἰάσεις χορηγεῖ. Δέν διήνοιξε μόνον τά μάτια τοῦ τυφλοῦ, ἀλλά καί αὐτά τῆς ψυχῆς, καί τόν κατέστησε θεολόγον.
Πάντοτε, διά νά ἐνεργήσῃ ὁ Θεός πρέπει νά συντρέχῃ μία βασική προϋπόθεσις. Ἡ προϋπόθεσις τῆς ψυχικῆς ὠφελείας τοῦ ἀνθρώπου. Οὐδέν νόημα ἔχει ἡ σωματική θεραπεία ἄνευ τῆς ψυχικῆς ὠφελείας, δηλαδή νόημα ἔχει ἡ σύνολος θεραπεία, ψυχῆς καί σώματος. Ἡ ψυχή εἶναι τό πᾶν. Τό σῶμα, ἀργά ἤ γρήγορα, θά καταστῇ γῆ καί σποδός καί θά ἐπιστρέψῃ εἰς τήν γῆν ἐξ ἧς ἐλήφθη. Ἡ ἀθάνατος ψυχή ἔχει αἰωνίαν ἀξίαν, καί ἐκ τῆς προσοχῆς καί φροντίδος μας δι᾿ αὐτήν ἐξαρτᾶται τό αἰώνιον μέλλον.
Δέν πρέπει, λοιπόν, νά λησμονῆται ὅτι κάθε στιγμή τήν ὁποίαν διερχόμεθα εἰς τήν ζωήν μας, εἶναι στιγμή χρόνου πού ἠμπορεῖ νά μᾶς φέρῃ ἐγγύτερον ἤ μακρύτερον τοῦ Χριστοῦ. Καί ἀναλόγως ὀφείλομεν νά ἐνεργῶμεν.
Καί ἀκριβῶς καί ἡμεῖς "παρερχόμενοι ἐν τῇ ὁδῷ" τῆς ἐπιγείου ζωῆς, μίαν στιγμήν μοναδικήν ζῶμεν σήμερον ἐδῶ εἰς τήν Νίγδην. Ἀναπολοῦμεν τό ἔνδοξον παρελθόν, τό ὁποῖον ἡμεῖς οἱ σύγχρονοι "οὐ κατείδομεν ἐν βίῳ", τό γνωρίζομεν ὅμως ἀπό τήν ἱστορίαν, τήν παράδοσιν καί τά μνημεῖα. Ζῶμεν τῆς στιγμῆς τό παρόν "δυνάμει τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ, στερεούμενοι τήν διάνοιαν" εἰς τήν Ἀνάστασιν. Καί, τέλος, ἀποβλέπομεν πρός τήν στιγμήν τοῦ μέλλοντος, μέ προσευχήν καί δέησιν καί λήθην καί μνήμην καί δοξολογίαν τῆς οἰκονομίας τοῦ Κυρίου καί τῶν θαυμασίων Του.
Ἀδελφοί καί τέκνα ἠγαπημένα ἐν Κυρίῳ,
Χαιρόμεθα, διότι σήμερον συμπροσκυνηταί καί συνέκδημοι καί συνοδοιπόροι μας εἰς τήν μυστικήν ὁδόν πρός τήν φοβεράν Ἐμμαούς τῆς Καππαδοκίας εὑρίσκονται καί ἐκπρόσωποι τῶν ὁμίλων Καππαδοκῶν, γόνων τῶν ἱερῶν τούτων τόπων, μέ προεξάρχοντα τόν Ἐξοχώτατον καί φίλτατον Ὑπουργόν κ. Μάξιμον Χαρακόπουλον, καί μέ νοσταλγίαν καί συγκίνησιν ἐπισκεπτόμεθα τήν πολύπαθον γῆν τῶν πατέρων μας, τήν ὁποίαν, κρίμασιν οἷς οἶδεν ὁ Κύριος, ἐκεῖνοι ἠναγκάσθησαν νά ἐγκαταλείψουν πρό ἐννέα δεκαετιῶν, μεταφυτευθέντες εἰς τά πέρατα τῆς γνωστῆς οἰκουμένης. Μεταξύ μας ὑπάρχουν καί πολλοί Νιγδελῆδες, ἀπόγονοι τῶν φιλοπροόδων ἐκείνων Ὀρθοδόξων, οἱ ὁποῖοι διεκρίθησαν διά τήν ἀγάπην των εἰς τόν Χριστόν καί εἰς τά γράμματα, τήν ἑλληνικήν παιδείαν, συνεχίζοντες ἔκτοτε καί μέχρι σήμερον τήν παιδείαν τοῦ Γένους, μέ ἀπαρχάς τούς τρεῖς φωστῆρας τῆς τρισηλίου Θεότητος, Βασίλειον τόν Μέγαν, Γρηγόριον τόν Θεολόγον καί Ἰωάννην τόν Χρυσόστομον.
Τήν στιγμήν αὐτήν, πατέρες καί ἀδελφοί, ὁμιλεῖ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος. Ὁμιλεῖ ἡ παράδοσις, οἱ λίθοι, ὁ ἐρειπωμένος αὐτός Ναός τοῦ Τιμίου Προδρόμου, ἡ στιγμή τοῦ παρελθόντος. Καί Κύριος, "ὁ πάντα εἰδώς καί ἐρευνῶν καρδίας καί νεφρούς", γνωρίζει πόσαι οἰμωγαί καί κραυγαί καί ἀπελπισία καί ἀπόγνωσις καί ἀποκεφαλισμοί καί βία καί ἀπαγωγαί, "θρῆνος ἐν Ραμᾷ", εἰς τήν Νίγδην τῶν 35.000 τότε Ὀρθοδόξων ρωμηῶν κατοίκων ἠκούσθησαν ἀπό προγόνους μας "μέ τήν ψυχήν στό στόμα". Ὁμιλεῖ ἡ στιγμή τοῦ παρόντος, τά πνεύματα τῶν πατέρων καί ἀδελφῶν μας, τῶν μαρτύρων καί τῶν ἀνωνύμων χριστιανῶν, πού "ἄφησαν τό βιός" καί ἔφυγαν. Καί ὅμως δέν ἔφυγαν. Μᾶς ἐκληροδότησαν ἀξίας καί πολιτισμόν καί ἐπιτεύγματα πνευματικά φωτεινά, τά ὁποῖα δέν ἐκάλυψε χῶμα καί τάφος, σκότος βαθύ, ἀλλά κατηξίωσεν ὁ Ὄρθρος τῆς Μιᾶς τῶν Σαββάτων, ὁ Ὄρθρος τῆς Ἀναστάσεως. Καί, αὐτήν τήν στιγμήν ἀπολαμβάνομεν. Παρελθόν καί παρόν καί μέλλον, μήπως δέν συμποσοῦνται εἰς μίαν καί μοναδικήν ἔννοιαν, τήν αἰωνιότητα;
Ἡ παράδοσις, ἀπό τήν ἄλλην πλευράν, παιδείας καί πολιτισμοῦ τῶν Καππαδοκῶν ἐσυνεχίσθη μέχρι τέλους, ἰδιαιτέρως κατά τούς τελευταίους αἰῶνας. Εἶναι γνωστοί οἱ Σύλλογοι τῶν Καππαδοκῶν εἰς τήν Κωνσταντινούπολιν, οἱ ὁποῖοι ἀνελάμβανον τό οἰκονομικόν βάρος τῆς λειτουργίας τῶν σχολείων, προητοίμαζον διά τοῦ Ἑλληνικοῦ Φιλολογικοῦ Συλλόγου Κωνσταντινουπόλεως, τοῦ Συλλόγου "Ἀνατολή" καί τῆς "Καππαδοκικῆς Ἐκπαιδευτικῆς Ἀδελφότητος" καί ἀπέστελλον διδασκάλους, νηπιαγωγούς καί σχολικά βιβλία. Οἱ Νιγδελῆδες μάλιστα διέθετον εἰς τήν Πόλιν μεγάλην προσοδοφόρον περιουσίαν καί ἐστήριζον τά ἐπαρχιακά ἐδῶ ἐκπαιδευτήρια. Καί τοιουτοτρόπως προῆλθε μία ἀμφίδρομος ἀδελφική σχέσις μεταξύ Κωνσταντινουπόλεως καί Καππαδοκίας. Ἡ πρώτη, μέ τούς λογίους καί τούς οἰκονομικούς παράγοντάς της εἶναι ἐστραμμένη πρός τήν Ἀνατολήν, καί ἡ τελευταία προσβλέπει εἰς τήν Κωνσταντίνου Πόλιν δι᾿ ἐνίσχυσιν τοῦ ἀγῶνος καί τῆς ροπῆς πρός τά ἄνω, διά νά διατηρήσῃ τήν ἰδιαιτέραν θρησκευτικήν, ἐθνικήν, πολιτιστικήν καί πνευματικήν ἰδιοπροσωπίαν.
Εἰς τήν ζωήν τῶν Καππαδοκῶν, ἡ Ἐκκλησία εἶναι πάντοτε τό κέντρον. Προσεκτικός περιηγητής ἁπλοῦς, καί μάλιστα ὁ μελετητής καί ὁ προσκυνητής, διαπιστώνει χαραγμένη εἰς τούς τοίχους τῶν ἐρειπίων τῶν Ἱερῶν Ναῶν τήν προσευχητικήν ἐπίκλησιν "Κύριε, βοήθει". Καί αὐτό μαρτυρεῖ τό ὑπεράνθρωπον, τό θεῖον, τῆς ψυχῆς τοῦ Καππαδόκου, ὅταν κατά κύματα ἐθραύοντο διά παντός εἰς τόν ἀφρόν τοῦ βράχου τῆς πίστεως αἱ ἐπιδρομαί τῶν διαφόρων κατακτητῶν. Ὁ ποιητής Ζήσιμος Λορεντζᾶτος, προλογίζων τό ἔργον τοῦ ποιητοῦ Γεωργίου Σεφέρη "Τρεῖς μέρες στά μοναστήρια τῆς Καππαδοκίας" γράφει: "Μόλις πάει νά κατακάτσει ὁ κουρνιαχτός, προβαίνει στόν ὁρίζοντα καί ἄλλο ἀσκέρι". Καί τά ἀσκέρια ἦλθον καί παρῆλθαν. Οἱ κίνδυνοι τούς ὁποίους ἐβίωνανκαθημερινῶς οἱ Καππαδόκαι τούς ἔστρεφαν συνεχῶς εἰς τόν Ἀναστάντα Κύριον, τήν μόνην ἀσφαλῆ καταφυγήν καί σωτηρίαν. Μεταξύ αὐτῶν καί ὁ τελευταῖος Μητροπολίτης Ἰκονίου Προκόπιος Λαζαρίδης, τραγική μορφή τοῦ 1922, ὁ ὁποῖος ἐπάλαιψε διά τήν σωτηρίαν τοῦ λαοῦ του καί ἐμαρτύρησε διά τό ἦθος καί φρόνημα καί τήν πιστότητά του εἰς τόν Οἰκουμενικόν Θρόνον, ὑπερβάς τήν πίεσιν τῶν γνωστῶν τότε δυνατῶν "εὐθυμικῶν" καί μή. Τραγικές φιγοῦρες καί μορφές, οἱ ὁποῖες ἐφρόντιζαν ὄχι τό "εὖ ζῆν" ἀλλά τό "κατά Χριστόν ζῆν". Καί αὐτή ὑπῆρξεν ἡ μοναδική αἴσθησις ταυτότητος τοῦ Καππαδόκου, δεδομένου ὅτι ἡ γλῶσσα δέν ἀποτελοῦσε δι᾿ αὐτόν συνδετικόν κρίκονὡς συνέβαινε μέ ἑτέρους συμπαγεῖς χριστιανικούς πληθυσμούς. Αὐτοί ὁμιλοῦσαν ἐδῶ τά γνωστά καραμανλίδικα, κυρίως.
Ἡ Καππαδοκία, ἀδελφοί, μᾶς καλεῖ καί σήμερον εἰς μίαν πνευματικήν πανδαισίαν ἡ ὁποία μᾶς τέρπει, κυρίως ὅμως μᾶς καθιστᾷ κοινωνούς μιᾶς γνησίας πνευματικῆς παραδόσεως. Ὁ πλοῦτος τῶν μνημείων, ὁ κόσμος τῆς προγονικῆς μνήμης, προσδιοριστικός τῆς πνευματικῆς ταυτότητος τοῦ Καππαδόκου, ἀποτελεῖ διά τήν Μητέρα Ἐκκλησίαν τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀνεκτίμητον πνευματικόν θησαυρόν, εἰς τόν ὁποῖον ὀφείλομεν χρεωστικῶς νά ἀναβαπτιζώμεθα καί νά θαλπώμεθα. Αἱ τοιχογραφίαι τῶν Ἐκκλησιῶν, τῶν Μονῶν, τῶν κατακομβῶν, μαρτυροῦν τήν σύζευξιν πνεύματος καί ὕλης, βυζαντινῆς εἰκονογραφίας καί δημοτικῆς τέχνης τῆς καθ᾿ ἡμᾶς Ἀνατολῆς.
Ἡ εὐλάβεια, ἐξ ἑτέρου, εἶναι βαθιά ριζωμένη εἰς τήν ψυχήν τοῦ Καππαδόκου. Τό μαρτυροῦν οἱ πολλοί καί μεγάλοι ἅγιοι τῆς γῆς αὐτῆς. Οἱ Ἅγιοι Μάμας, Ἰουλίττα, Γεώργιος ὁ Τροπαιοφόρος, Εἰρήνη Χρυσοβαλάντω, Εὐψύχιος, Σώζων, Πέντε Μάρτυρες, Εὐδόκιμος, Μελέτιος, Ἀρσένιος καί ὁ ὁσιακῶς ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ἀσκήσας Γέρων Παΐσιος, καί νέφος μέγα ἐπωνύμων καί ἀνωνύμων, οἱ ὁποῖοι εἵλκυσαν τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. Κατά τόν ἀετόν τῆς πνευματικῆς ζωῆς Ἅγιον Γρηγόριον τόν Νύσσης, "ἡ διανομή τῶν βασιλικῶν χαρισμάτων τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐντός τῆς Ἐκκλησίας πραγματοποιεῖται διά τῶν μυστηρίων". Καί τό μυστήριον εἶναι ὡς μυστήριον ἀνέκφραστον. Βιώνεται μόνον ὡς "ὁλόφωτος Χάρις", γινωσκομένη ἀλλ᾿ οὐκ ἐπιγινωσκομένη, ἀλλά μυστικῶς ἐπισκεπτομένη τόν πιστόν "ἐν τῇ κλάσει τοῦ Ἄρτου", διά νά ἀναγνωρίσῃ ἐκεῖνος ἀμέσως τόν Κύριον καί Θεόν του, τόν ὁποῖον πολλάκις μέσα εἰς τήν τύρβην τῆς ζωῆς καί τήν νομιζομένην ἀσφάλειάν του τήν ἀνθρωπίνην, πού εἰς τήν οὐσίαν εἶναι ἀνασφάλεια, Τόν ἀγνοεῖ καί ζητεῖ νά Τόν ψηλαφήσῃ διά νά Τόν πιστεύσῃ (Λορέντζος Μαβίλης).
Αὐτός ἦταν ὁ ἄξων τῆς ζωῆς τῶν Καππαδοκῶν. Ἡ μαρτυρία, διά πάντων τῶν στοιχείων τῆς φύσεως καί τῶν ἐπιτευγμάτων τοῦ ἀνθρωπίνου πνεύματος, εἶναι ἡ διαρκής παρουσία τοῦ Θεοῦ ὡς δημιουργοῦ, συνεκτικοῦ τῶν στοιχείων καί κυβερνήτου τῶν πάντων.
Αὐτήν τήν στιγμήν μέσα εἰς τό μυστήριον τοῦ Θεοῦ ζῶμεν σήμερον. Καί ἐμπρός εἰς τό Μυστήριον, ὅταν "ὁμιλῇ ὁ Θεός", κατά τόν Καππαδόκην ποιητήν, "τά πάντα σωπαίνουν". Καί σκέψεις καί διαλογισμοί καί προγραμματισμοί καί ἱστορία καί μνήμη καί χαρές καί λύπη ὅλα εἶναι παρελθόν.
Καππαδοκία, Τσεχία, Σλοβακία, Μιλᾶνο, Ναϊσός τῆς Σερβίας, Ταλλίν, Καρελία, Θεσσαλονίκη, Ἅγιον Ὄρος, Ἴμβρος… μερικοί σταθμοί τῆς Πατριαρχικῆς πορείας πρός τόν κόσμον ἐφέτος. Πορεία μας εἰς τήν ἱστορίαν… Βαρθολομαῖος, Βασίλειος, Γεώργιος, Ἰωάννης… πορεία διά τῆς ἱστορίας εἰς τήν αἰωνιότητα.
Ἡ πατριά τῶν πορευομένων πολυάριθμος, καί ἡ ἐπιβίβασις εἰς τό πλοῖον τῆς διαπορθμεύσεως σταδιακή. Οἱ ἐντεῦθεν τοῦ ἰσθμοῦ ἐναγκαλίζονται τούς εὐτρεπιζομένους πρός διαπόρθμευσιν. Εἶναι ὄντως ἐμπειρία συγκλονιστική ἡ πρόγευσις καί ἡ γεῦσις τῆς αἰωνιότητος. Συνηθισμένοι εἰς τά πεπερασμένα μεγέθη τῆς χρονικότητος, χθές, σήμερον, αὔριον, συνταρασσόμεθα ἐνώπιον τῶν ἀπείρων μεγεθῶν τῆς αἰωνιότητος.
Πρίν ἐνενῆντα χρόνια, ἀνήκοντα εἰς τήν ἱστορίαν, καί δι᾿ ἄλλους, τούς πολλούς, εἰς τήν αἰωνιότητα, ὠνειρεύθησαν οἱ πατέρες μας εἰς τά χώματα αὐτά, ὅτι ἔσκαπτον κάποιοι, προσπαθοῦντες νά ἐκριζώσουν ἕνα μεγάλο Δένδρον. Ξύπνησαν ριγῶντες καί αἰσθανόμενοι εἰς τό βάθος τῆς ψυχῆς των τήν ἰδικήν τους φωνήν κραυγάζουσαν σιωπηρῶς: "Μοῦ κόβουνε τίς ρίζες μου".
Τό Δένδρον ἐκεῖνο, κατά τούς πολλούς, ἔπεσεν. Ἔγινε καί αὐτό γῆ καί σποδός. Ἐνόμισαν καί ἐπιστεύσαμεν οἱ πολλοί, ὅτι τό "δένδρον ἐτάφη". Καί ἐλησμονήθη ὅτι "ἀναστάς ἐκ τοῦ τάφου θεοπρεπῶς, τούς φθαρέντας συνήγειρεν" ὁ Κύριος. Καί ἐλησμονήσαμεν, ὅτι εἰς τήν γῆν ὅμως ἔμεινεν ἡ ζωντανή Ρίζα. Καί δέν συνειδητοποιήσαμεν ποτέ τήν ζωντανήν Ρίζαν, ἡ ὁποία παραμένει. Καί ὄχι μόνον μένει εἰς τόν τόπον της, ἀλλά καί μεταφυτεύεται. Καί τό ἐκεῖ ὑπάρχει καί ἐδῶ καί ἀντιστρόφως. Καί τό τότε ἐνυπάρχειἤδη εἰς τό νῦν, καί τό νῦν εἰς τό ἀεί, καί τά πάντα εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀπό τήν πρώτην στιγμήν τῆς δημιουργίας τοῦ σύμπαντος μέχρι τῆς τελικῆς στιγμῆς τῆς συντελείας του, τά πάντα εἶναι μία στιγμή, μία ροπή. Ἐντός αὐτῆς τῆς μοναδικῆς στιγμῆς, τήν ὁποίαν αἰσθανόμεθα ὡς ἔχουσαν μῆκος ἑκατομμυρίων ἐτῶν φωτός, ἐπαίχθη τό δρᾶμα τῆς ἱστορίας. Ἤδη ζῶμεν ἐνορατικῶς τά ἔσχατα, τά μετά τήν συντέλειαν τοῦ κόσμου, τά ὁποῖα, ἐν ἀναφορᾷ πρός τήν ζωήν τῆς Ἁγίας Τριάδος, ταυτίζονται πρός τά πρῶτα. Ἡ παρένθεσις τῆς ἱστορίας διευρύνει τήν ἄπειρον ἀγάπην τῆς Ἁγίας Τριάδος, πρός τά κατ᾿ εἰκόνα καί καθ᾿ ὁμοίωσιν Θεοῦ πλασθέντα, ἐπί τῷ εὐδαιμονῆσαι, ἀνθρώπινα ὄντα.
Λοιπόν, σήμερον, εἰς τήν Καππαδοκίαν ζῶμεν τήν στιγμήν, "μετεωριζόμεθα δόξαν ἄφραστον". Καί καταργοῦνται χρονικαί καί τοπικαί ἀποστάσεις καί ἀγνοοῦνται ἰσθμοί καί διαπορθμεύσεις καί μεταστάσεις καί χωρισμοί, "διά τῆς ἀχράντου προσψαύσεως τοῦ Κυρίου, φωτίζοντος κατ᾿ ἄμφω καί ἡμῶν τά ὄμματα τῶν ψυχῶν". Καί μᾶς γεμίζει μόνον ἡ ἐκστατική ἐκείνη θεωρία τῆς ἀσημαντότητος τῆς ἡμετέρας ἱστορίας, ἐνώπιον τῆς σημαντικωτάτης συμπαντικῆς πανηγύρως, τῶν ψαλλόντων ἐνώπιον τοῦ Θρόνου τοῦ Ἀρνίου, ἡμῶν τῶν περιλειπομένων ἐν μυστηρίοις, καί τῶν προαπελθόντων πατέρων καί ἀδελφῶν ἡμῶν τῶν Καππαδοκῶν, τῶν μαρτύρων καί τῶν Ἁγίων, τῶν ψαλλόντων, λέγομεν, τό "Ἅγιος, Ἅγιος, Ἅγιος, Κύριος Σαβαώθ". Ἀληθῶς, "οὗτος τῆς ἀνθρωπίνης ὅρος εὐδαιμονίας, ἡ μακαριότης", κατά τόν Καππαδόκην φωστῆρα Γρηγόριον τόν Θεολόγον.
Ἀδελφοί, Χριστός ἀνέστη καί καλήν Πεντηκοστήν!
