Πάντως κατά τινα ἄποψιν (Ćirković, 2004) ἡ Ἀρχιεπισκοπὴ Ἀχρῖδος, τουλάχιστον εἰς τὴν περίοδον ταύτην δὲν ἦτο αὐτοκέφαλος ἀλλ’ ὑποκειμένη εἰς τὸν Κωνσταντινουπόλεως. Εἰς τοῦτο συμφωνεῖ καὶ ὁ φέρων τὸν τῖτλον τοῦ Ἀχρῖδος Μακαριστὸς Σέρβος Ἱεράρχης Νικόλαος Βελιμήροβιτς (Bishop Nikolai Velimirovich, 1989)[1]. Ἦτο, ἕν εἶδος αὐτονόμου Ἐκκλησίας. . Ἡ Κωνσταντίνου (2003) ἀναφέρει ὅτι ὁ Αὐτοκράτωρ Βασίλειος ὑπέβίβασε τὸ ἐπὶ Τσάρου Συμεών αὐτοανακηρυχθέν Πατριαρχεῖον Βουλγαρίας (μὲ ἕδραν τὴν πόλιν τῆς Ἀχρῖδος) εἰς Ἀρχιεπισκοπήν Ἀχρῖδος, πλὴν δὲν ὑπήγαγεν ταύτην εἰς τὸν Κωνσταντινουπόλεως (δὲν ἐπέλεγε τὸν Ἀρχιεπίσκοπον Ἀχρῖδος ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ἀλλ’ ὁ ἴδιος ὁ Αὐτοκράτωρ). Προφανῶς, ὅμως ὁ Κωνσταντινουπόλεως ἐπέλεγε καὶ ἐχειροτόνη τοὺς Κληρικούς τοῦ Καθεδρικοῦ του Ναοῦ, ἤτοι τῆς Ἁγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως, ἐκ τῶν ὁποίων ὁ Αὐτοκράτωρ ἐπέλεγε τόν Ἀρχιεπίσκοπον Ἀχρῖδος.
Κατὰ τὴν γνώμην τοῦ γράφοντος, ἡ Ἀρχιεπισκοπὴ Ἀχρίδος ὄντως δὲν ἦτο πλήρως αὐτοκέφαλος Ἐκκλησία, ἀφοῦ τὴν κεφαλὴν αὐτῆς ἐπέλεγε ὁ Αὐτοκράτωρ μεταξὺ τῶν κληρικῶν τῆς Ἁγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως. Οὐδεμία ἐκλογὴ (ἔστω τριπροσώπου ὑποψηφίων) ἐπετέλη ἡ ἱεραρχία τῆς Ἀχρῖδος. Κατ’ ἀκρίβειαν, σήμερον θὰ ἐλέγετο ἠμιαυτόνομος. Ἱεραρχία μὴ ἔχουσα δικαίωμα ἐκλογῆς τῆς κεφαλῆς αὐτῆς δὲν νοεῖται αὐτοκέφαλος.
[1] «…the Archbishop of Ochrida himself was under the suprime authority of the Patriarch of Constantinople, who then resided in exile in Nikeia(sic)» καὶ παρακατιών ἐν ὑποσημειώσει διατυπώνει τὴν ἄποψιν ὁ Αὐτοκράτωρ Βασίλειος ὁ Μακεδών καταλύσας τὸ κράτος τοῦ Βουλγάρου Βασιλέως (ὁ Μακαριστός Ἐπίσκοπος τὸν ἀποκαλεῖ Μέγαν Σλαῦον Βασιλέα τῆς Μακεδονίας, ἀλλ’ ἀποφεύγει νὰ ὀνομάσῃ τοῦτον Βούλγαρον ὡς ἅπασαι αἱ ἱστορικαί πηγαί, δι’ εὐνοήτους πολιτικοκοινωνικούς λόγους τῆς ἐπαρχίας του) κατέλυσε ταυτοχρόνως καὶ τὴν ἀνεξαρτησίαν τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀχρῖδος καταστήσας ταύτην ὑποκειμένην εἰς τὸν Πατριάρχην Κωνσταντινουπόλεως. Προσθέτει ὅτι ἀρχικῶς ἦτο ἕν ἱεραποστολικόν κέντρον διὰ τοὺς σλαυϊκούς πληθισμούς, ἀλλὰ μετέπειτα (μετὰ τὸν θάνατον τοῦ Αὐτοκράτορος Βασιλείου) ἀπώλεσε τὸν σλαυϊκόν αὐτῆς χαρακτῆρα γενομένη ἀποκλειστικῶς ἑλληνική καὶ ἀντι-σλαυϊκή (σ.σ. πιθανόν διότι ἐπανεξελλήνισεν τὰς ὑπὸ τῶν Βουλγάρων κατακτηθεῖσας μακεδονικάς ἐπαρχίας) ἐκκλησιαστική ἐπαρχία. (σελ. 103-104). Ταῦτα συνηγοροῦν εἰς τὰ προειρημένα διὰ τὴν πολιτικήν σκοπιμότητα τῆς ἱδρύσεως τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς ταύτης ἀπὸ τὸν Αὐτοκράτορα Βασίλειον ὡς προανεφέρομεν.
—
+ Φώτιος
http://bishopphotios.gr/
