Συνεργασία του ΤτΚ με την αμερικανική εταιρία αναλύσεων Startfor

Το στάτους της Γερμανίας ως μέλος του ΝΑΤΟ και ενός από τα σημαντικότερη μέλη της ΕΕ έρχεται σε αντίθεση με το ενδιαφέρον της για μια ισχυρή διμερή σχέση με την Ρωσία. Το ζήτημα ήρθε στο προσκήνιο νωρίς την 27η Νοεμβρίου, όταν η χριστιανοδημοκρατική ένωση της  Γερμανίδας Καγκελαρίου Α. Μέρκελ, το αδελφό κόμμα της Βαυαρίας και το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα κατέληξαν σε συμφωνία συνασπισμού. Πέρα από την συμφωνία πάνω σε θέματα εσωτερικής πολιτικής, όπως η εισαγωγή του κατώτατου μισθού, η συμφωνία αυτή θέτει τις προτεραιότητες της εξωτερικής πολιτικής των κομμάτων. Όπως και στο παρελθόν, μια από τις προτεραιότητες είναι η διεύρυνση της συνεργασίας με την Ρωσία.  

Την επόμενη χρονιά, είναι απίθανο να δούμε κάποια δραματική αλλαγή στην διμερή αυτή σχέση. Ωστόσο, πέρα από την διατήρηση της συνοχής της ΕΕ, η βασική πρόκληση της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής στα επόμενα χρόνια θα είναι η διαχείριση της σχέσης της με τη Ρωσία, σε μια εποχή ευρωπαϊκών διαρθρωτικών αδυναμιών και ρωσικής επανεμφάνισης.    

Ανάλυση

Ευρισκόμενες και οι δυο στα βόρεια της Ευρωπαϊκής πεδιάδας, Γερμανία και Ρωσία έπρεπε να έχουν στο νου της η μία την άλλη, όταν διαμορφώνουν την εξωτερική τους πολιτική. Το Βερολίνο όταν σχετίζονται με την Μόσχα, έχει συγκρουόμενα εθνικά συμφέροντα. Πρώτον, η Γερμανία έχει συμφέρον να διασφαλίσει και να αυξήσει την σφαίρα επιρροής της στην Ήπειρο. Βελτίωσε την οικονομική της ενσωμάτωση με την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη μέσω της ένταξη των χωρών αυτών στην ΕΕ στα μέσα του 2000, όταν η Ρωσία συνέχισε να βγαίνει από την αδυναμία μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Τώρα, το γεγονός ότι η Ρωσία είναι μια σχετικά σταθερή δύναμη ξανά, αποτελεί απειλή για τα συμφέροντα της Γερμανίας στην περιοχή.  

Η γεωγραφική πρόκληση της Γερμανίας.

Από την άλλη πλευρά, η Γερμανία φιλοξενεί τις ρωσικές ανησυχίες. Ιστορικά και από την πλευρά μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής προοπτικής, η Γερμανία επιθυμεί να είναι ο κύριος ευρωπαίος εταίρος της Ρωσίας προκειμένου να διασφαλίσει ότι δεν αναδύεται καμία συμμαχία μεταξύ της Ρωσίας και των δυτικών γειτόνων της Γερμανίας, την Γαλλία και την Βρετανία, η οποία και θα μπορούσε να απειλήσει το Βερολίνο. Επιπλέον, η Γερμανία έχει υψηλή ζήτηση για τις ρωσικές ενεργειακές προμήθειες. Η χώρα διαθέτει μια ισχυρή βιομηχανική βάση, ωστόσο της λείπουν τα ενεργειακά αποθέματα να την τροφοδοτήσουν. Περισσότερο από το ένα τρίτο φυσικού αερίου που καταναλώνει η Γερμανία προέρχεται από την Ρωσία. Η εισαγωγή ενέργειας με την υπάρχουσα υποδομή είναι οικονομικά πιο βιώσιμη, από ότι οι εναλλακτικές που επιδιώκει η Γερμανία.     

Πολλά γεγονότα της τελευταίας δεκαετίας έχουν δείξει την σημασία της διμερούς ρωσογερμανικής σχέσης. Ένα τέτοιο γεγονός ήταν η κατασκευή της αγωγού φυσικού αερίου NordStream, ο οποίος συνδέει απευθείας την Γερμανία με την Ρωσία. Ένα άλλο ήταν η αντίθεση του Βερολίνου για τις στενότερες σχέσεις του ΝΑΤΟ με την Ουκρανία και την Γεωργία το 2008. Αυτά αποτελούν παραδείγματα που δείχνουν ότι η Γερμανία κατανοεί ότι πρέπει να καλύψει την Ρωσία, ακόμα και αν αυτό σημαίνει ότι πηγαίνει ενάντια στις επιθυμίες των εταίρων της της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, και της Ουάσινγκτον.  

Το μέλλον της σχέσης

Μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου, η Γερμανία είναι πιθανό να έχει καινούργια κυβέρνηση, δίνοντας νέα ώθηση στις σχέσεις με την Ρωσία. Η συμφωνία του συνασπισμού αποτελεί ένα γενικό περίγραμμα των πολιτικών, πολλές από τις οποίες θα ξεπεραστούν από τα γεγονότα, ωστόσο αποτελεί ένδειξη της κατεύθυνσης προς την οποία το Βερολίνο ευελπιστεί ότι θα πάει η σχέση του με την Μόσχα.   

Ένα προσχέδιο της συμφωνίας σημειώνει ότι ο συνασπισμός στοχεύει στην διεύρυνση των σχέσεων με την Ρωσία. Αυτό είχε ήδη αναφερθεί στην πολιτική ατζέντα των προηγούμενων κυβερνήσεων. Σε αυτό το προσχέδιο έχει επιπλέον σημειωθεί ότι η Γερμανία θα προσπαθήσει να διαμορφώσει μια πιο συνεκτική πολιτική απέναντι στην Ρωσία και ότι ο τριμερής διάλογος μεταξύ της Γερμανίας, της Πολωνίας και της Ρωσίας (που είχε γίνει πριν) θα παίξει έναν βασικό ρόλο. Η ένταξη της Πολωνίας αναφορικά με την σχέση της Γερμανίας με την Ρωσία δεν είχε συμπεριληφθεί στην προηγούμενη συμφωνία συνασπισμού.

Ανάμεσα στην Γερμανία και την Ρωσία, η Πολωνία είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στην ανάπτυξη των σχέσεων μεταξύ Βερολίνου και Μόσχας. Η αναφορά της Πολωνίας στην συμφωνία του συνασπισμού δείχνει ότι το Βερολίνο γνωρίζει καλά τις ανησυχίες των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, αναφορικά με την ανακάμπτουσα Ρωσία, υπό το φως της αδυναμίας των ευρωπαϊκών δομών. Αυτές οι χώρες είναι πιθανό να ανησυχούν ολοένα και περισσότερο για την αξιοπιστία της Γερμανίας, ως πολιτικού εταίρου, όσο η Ρωσία γίνεται πιο δυναμική. Πράγματι, η πρόσφατη επιτυχία της Ρωσίας να παρεμποδίσει τους στενότερους δεσμούς μεταξύ της Ουκρανίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και και ο σημαντικός της ρόλος στη συζήτηση για την στρατιωτική δράση στην Συρία επέδειξαν την δύναμη της Μόσχας.   

Οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης δεν βασίζονται στην Γερμανία για την στρατιωτική ασφάλεια. Η συμμετοχή στο ΝΑΤΟ και οι δεσμοί με τις Ηνωμένες Πολιτείες -για παράδειγμα μέσω του προγράμματος για την αντιπυραυλική ασπίδα – αντιμετωπίζονται ως πιο σημαντικοί εγγυητές της ασφάλειας. Ωστόσο, οι χώρες αυτές επιζητούν την στήριξη της Γερμανίας στην προάσπιση των συμφερόντων τους στις ενεργειακές σχέσεις με την Ρωσία.

Το Βερολίνο έχει επικεντρωθεί περισσότερο στην διασφάλιση χαμηλότερων τιμών φυσικού αερίου για τον εαυτό του, από ότι να αντιμετωπίσει αποκλειστικά τις ανησυχίες των εταίρων της ΕΕ, αλλά διαθέτει επίσης την ισχύ, διότι η Ρωσία βασίζεται στην γερμανική ζήτηση. Συνεπώς η Γερμανία μπορεί να χρησιμοποιήσει την σημασία της ως καταναλωτής προκειμένου να ωφελήσει τις χώρες-εταίρους. Και η Γερμανία και η Ρωσία ευελπιστούν να μειώσουν μακροπρόθεσμα αυτή την ενεργειακή αλληλεξάρτηση. Με την μετάβαση της προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η Γερμανία προσπαθεί να μειώσει την εξάρτησή της από τις εισαγωγές ενέργειας και ίσως επίσης ευελπιστεί να επωφεληθεί από τη  έκρηξη του σχιστολιθικού αερίου στην Βόρειο Αμερική. Η Ρωσία, από την άλλη, προσπαθεί να μειώσει την εξάρτησή της από την ευρωπαϊκή αγορά, εστιάζοντας περισσότερο στις ενεργειακές πωλήσεις στην Ασία.  

Ο GuntherOettinger, ο γερμανός πολιτικός, είναι ο σημερινός ευρωπαίος επίτροπος ενέργειας, και συνεπώς τα τελευταία χρόνια η Γερμανία έχει διαδραματίσει έναν σημαντικό ρόλο στην προώθηση της πολιτικής του μπλοκ για την ολοκλήρωση της αγοράς φυσικού αερίου της ΕΕ. Η Κεντρική και η Ανατολική Ευρώπη ελπίζει ότι το Βερολίνο θα συνεχίσει να στηρίζει αυτή την πολιτική με στόχο την εξασθένιση της ρωσικής ισχύος σε αυτούς τους τομείς.     

Λόγω των ευρωεκλογών τον Μάιο του 2014 και την αντικατάσταση της ευρωπαϊκής επιτροπής αργότερα το 2014, η λήψη αποφάσεων σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι πιθανόν να παγώσει το δεύτερο μισό του επόμενου έτους.  Ωστόσο, το πρώτο τρίμηνο του 2014, οι Βρυξέλλες είναι πιθανόν να πιέσουν την Μόσχα, ως αποτέλεσμα της έρευνας σχετικά με την δραστηριότητα της Gazpromσε μια σειρά από χώρες της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Γερμανία θα πρέπει να παραιτηθεί των δικών της καλών διμερών σχέσεων με την Ρωσία. Η Γερμανία είναι απίθανο να παρέμβει άμεσα σε αυτή την διαδικασία, προκειμένου να μην υπονομεύσει την Ευρωπαϊκή Ένωση. Πλην όμως, το Βερολίνο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θα υπερασπιστεί την ισχυρή διμερή ενεργειακή σχέση με την Ρωσία και θα προσπαθήσει να διασφαλίσει ότι η πίεση στην Gazpromδεν θα επηρεάσει την διμερή αυτή σχέση.      

Πέρα από την ενέργεια

Με την κατασκευή του NordStream, οι ισχυροί διμερείς ενεργειακοί δεσμοί των χωρών είναι ασφαλείς. Ωστόσο, υπάρχει χώρος για την βελτίωση των γενικότερων οικονομικών δεσμών. Του χρόνου η Ρωσία είναι πιθανό να προσπαθήσει περισσότερο να ενισχύσει την βιομηχανική της βάση και να μειώσει την εξάρτησή της στον ενεργειακό τομέα. Δεδομένης της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας της Γερμανίας, οι γερμανικές εταιρίες θα αντιμετωπιστούν ως σημαντικοί εταίροι από τους οποίους θα αποκομίσουν τεχνική κατάρτιση. Η Ρωσία είναι πιθανόν να προσπαθήσει να αγοράσει γερμανικές εταιρίες και θα εργαστεί να τις προσελκύσει να δημιουργήσουν εγκαταστάσεις παραγωγής στην Ρωσία.    

Ενώ και οι δυο χώρες έχουν συμφέρον να δημιουργήσουν οικονομικές σχέσεις, θα υπάρξουν επίσης και εντάσεις. Η Γερμανία έχει μια οικονομία προσανατολισμένη στις εξαγωγές και ενδιαφέρεται να έχει μεγαλύτερη πρόσβαση στην ρωσική αγορά υπό το φως της ευρωπαϊκής οικονομικής κρίσης. Η Γερμανία πιθανόν θα επιχειρηματολογήσει υπέρ στενότερων επιχειρηματικών δεσμών (για παράδειγμα μέσω της απελευθέρωσης της βίζας), ζητώντας επίσης να δοθεί μεγαλύτερη πρόσβαση της Ρωσίας στις γερμανικές εξαγωγές, κάτι που μπορεί να προκαλέσει τους ρώσους παραγωγούς.        

Ως αποτέλεσμα της ευρωπαϊκής δομικής κρίσης, τα τελευταία χρόνια η Γερμανία έχει αναλάβει έναν μεγαλύτερο ηγετικό ρόλο. Ωστόσο, βρίσκεται ακόμα στην διαδικασία καθορισμού μιας ανεξάρτητης εθνικής στρατηγικής. Μια από τις βασικές προκλήσεις για τους γερμανούς που χαράσσουν πολιτική θα είναι η ισορροπία μεταξύ της ευρωπαϊκής συνοχής και των σχέσεων με την Ρωσία. 

Δημοσιεύτηκε στον Τύπο της Κυριακής την 1 Δεκεμβρίου 2013