Το βιβλίο των Παπαϊωάννου και Ιγνατίου
Γράφει ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
Το ερώτημα που διατύπωσε δυνατά και οργισμένα ο τότε πρωθυπουργός, ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Καραμανλής, θα μπορούσε να αποτελεί την πιο σύντομη περίληψη και απεικόνιση της Ιστορίας της χώρας από το τέλος του εμφυλίου πολέμου έως το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου του 1967 και την επιβολή της δικτατορίας.
Η εξαίρετη από κάθε άποψη εργασία των Μιχάλη Ιγνατίου και Κώστα Παπαϊωάννου, δύο διακεκριμένων δημοσιογράφων με πλούσιο δημοσιογραφικό και συγγραφικό έργο, φιλοδοξεί να δώσει την απάντηση στο ερώτημα αυτό. Ο Μιχάλης Ιγνατίου και ο Κώστας Παπαϊωάννου, ως συγγραφείς και ερευνητές, συνυπάρχουν πνευματικά και ερευνητικά στη συγγραφή του βιβλίου αυτού, με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται κατά έναν άψογο τρόπο και με αδιάσειστες αποδείξεις τόσο οι εσωτερικές όσο και οι διεθνείς πτυχές των, έως ένα βαθμό, ήδη γνωστών γεγονότων, που όμως ήταν καθοριστικής σημασίας για τις εξελίξεις στην Ιστορία αυτού του τόπου.
Το βιβλίο τους εντάσσεται και στο χώρο της Ιστορίας αφού περιλαμβάνει σημαντικά στοιχεία έπειτα από έρευνα σε αρχεία, εφημερίδες και ήδη δημοσιευμένα άρθρα και βιβλία, αλλά και στο χώρο της πολιτικής επιστήμης, αφού η παρουσίαση των στοιχείων και ο προσεκτικός σχολιασμός τους γίνονται κατά τέτοιον τρόπο, ώστε αφ’ ενός μεν να αναπλάθονται οι αντικειμενικές και υποκειμενικές συνθήκες μέσα στις οποίες συντελέστηκαν τα γεγονότα, αφ’ ετέρου δε να αναδεικνύονται και σημαντικά ερωτήματα πολιτειολογικής φύσεως που αναφέρονται στον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του ελληνικού κράτους, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον εμφύλιο σπαραγμό.
Ορισμένα από τα θέματα αυτά αφορούν στην ταύτιση του κράτους με την ιδεολογία και πολιτική αντίληψη που αναδείχθηκε νικήτρια στον εμφύλιο πόλεμο, αποδεικνύοντας το υφιστάμενο έλλειμμα δημοκρατίας της εποχής. Αλλα αναφέρονται στις σχέσεις εξάρτησης από τον ξένο παράγοντα, δηλαδή τις ΗΠΑ και τις πολιτικές που ήταν αποτέλεσμα των «διασυνδέσεων» (Linkage Politics) ανάμεσα στις διεθνείς διεργασίες και την εσωτερική πολιτική.
Το παλάτι και η βασιλική οικογένεια γενικά και ιδιαίτερα η τότε βασίλισσα Φρειδερίκη και η ευθεία ανάμειξή της στην πολιτική ζωή, ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής και το κυβερνών κόμμα του η ΕΡΕ, η αξιωματική αντιπολίτευση και ο Γεώργιος Παπανδρέου και η ιστορική Ενωση Κέντρου, η Αριστερά στο σύνολό της εκφραζόμενη τότε μέσα από την ΕΔΑ, αλλά και πολιτικές προσωπικότητες από όλα τα κόμματα, ο στρατός και οι δυνάμεις ασφαλείας, και ιδιαίτερα η τότε χωροφυλακή, οι παρακρατικές οργανώσεις και φυσικά ο ξένος παράγων, δηλαδή κυρίως οι ΗΠΑ και η ανάμειξή τους στα πολιτικά πράγματα, είναι η βάση πάνω στην οποία οικοδομείται το βιβλίο.
Τα πολλά και σημαντικά στοιχεία που παρατίθενται στο βιβλίο για τη διαδρομή του καθενός από τους παράγοντες αυτούς, σε συνδυασμό με τον άριστα οργανωμένο τρόπο παρουσίασής τους, επιτρέπουν την κωδικοποίηση και χαρτογράφηση ορισμένων θεμάτων. Για παράδειγμα, σκιαγραφείται με σαφή τρόπο η σχέση του παλατιού και ιδιαίτερα της Φρειδερίκης με τις ΗΠΑ και η επίδραση της σχέσης αυτής στις ευθείες παρεμβάσεις της στην πολιτική ζωή του τόπου.
Περιγράφεται η ίδρυση, η στήριξη και η άνοδος των ονομαζόμενων τότε αντικομμουνιστικών οργανώσεων αλλά και η σχέση τους με την κρατική εξουσία, στην οποία διαρκώς απευθύνονται για στήριξη. Οι οργανώσεις αυτές δημιούργησαν «το παρακράτος», η δράση του οποίου, σταδιακά, ήταν εκτός κάθε ελέγχου.
Παρατίθενται πολλά και ενδιαφέροντα τηλεγραφήματα και εκθέσεις της πρεσβείας των ΗΠΑ που δείχνουν κατά τρόπο κατηγορηματικό την ευθεία ανάμειξή τους στα ελληνικά πολιτικά πράγματα με κύριο σκοπό την εδραίωση και διασφάλιση της αμερικανικής ιδεολογίας, που αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο προσδιόρισε το περιεχόμενο των σχέσεων του δυτικού ΝΑΤΟ με το ανατολικό Σύμφωνο της Βαρσοβίας.
Εδώ έχουν ενδιαφέρον και τα σχόλια των Αμερικανών αξιωματούχων (πρεσβευτών και συνεργατών τους) για τις πολιτικές προσωπικότητες της περιόδου ξεκινώντας από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, τον πολιτικό του αντίπαλο Γεώργιο Παπανδρέου, τον Σοφοκλή Βενιζέλο, τον Γεώργιο Ράλλη, τον Παναγή Παπαληγούρα κ.ά.
Αναφέρονται οι αντιλήψεις και η δράση των αξιωματικών που συγκρότησαν τον ΙΔΕΑ και η μεθοδολογία ελέγχου των δομών των Ενόπλων Δυνάμεων αλλά και των Σωμάτων Ασφαλείας με σκοπό την υπαγωγή τους στην υπηρεσία της τότε κυρίαρχης ιδεολογίας. Δεν λείπουν βέβαια και αναφορές σε δημοκρατικούς αξιωματικούς και στα όσα υπέστησαν λόγω των πεποιθήσεών τους.
Με τον τρόπο αυτό φωτίζεται η ιστορική διαδρομή του προαποφασισθέντος θανάτου της Ελληνικής Δημοκρατίας με τις τραγικές συνέπειες που αυτός είχε για την Ελλάδα και την Κύπρο.
Η μεθοδική παρουσίαση της εξέλιξης των γεγονότων που κατέληξαν στη στυγνή δολοφονία του διακεκριμένου πολιτικού, επιστήμονα και αγωνιστή για την ειρήνη Γρηγόρη Λαμπράκη και την κακοποίηση του βουλευτού Γ. Τσαρουχά, ως αποτέλεσμα των οποίων διατυπώθηκε το ερώτημα, τίτλος του βιβλίου, «Ποιος κυβερνά αυτή τη χώρα;», σε συνδυασμό με τις άνωθεν και έξωθεν παρεμβάσεις στο ανακριτικό έργο, που είχε επωμιστεί ο ανακριτής τότε και μετέπειτα πρόεδρος της Δημοκρατίας Χρήστος Σαρτζετάκης, γεμίζει τον αναγνώστη με πικρία αλλά και οργή.
Ενοχλούσε…
Ομως η υπόθεση Λαμπράκη είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια επίθεση στην Αριστερά και μια προβοκατόρικη ενέργεια εις βάρος της Δημοκρατίας. Σε μια εποχή όπου η διασφάλιση της στρατιωτικής ισχύος αποτελούσε στρατηγικό στόχο των υπερδυνάμεων, ο ειρηνιστής Γρηγόρης Λαμπράκης, ως μέλος του Διεθνούς Ειρηνιστικού Κινήματος, ενοχλούσε -και μάλιστα πολύ και πολλούς.
Σχετικό είναι και το γεγονός ότι το κίνημα ειρήνης ήγειρε και το θέμα της ύπαρξης αμερικανικών βάσεων πυραύλων στην Ελλάδα, αναγκάζοντας τα υπουργεία Αμυνας των δύο χώρων να διαψεύσουν τις δημοσιευθείσες πληροφορίες. Το βιβλίο των Ιγνατίου και Παπαϊωάννου αναφέρεται και στο θέμα αυτό (σελ. 95) σε συνδυασμό με τη διεθνή διάσταση της περιόδου1961-1967 και βέβαια της δικτατορίας που επεβλήθη με το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου.
Παρατίθενται όμως και αρκετά άλλα στοιχεία που αφορούν ειδικά γεγονότα, με διεθνείς όμως διαστάσεις. Η γνωστή υπόθεση Αμπατιέλου και ο διαφορετικός τρόπος αντιμετώπισής της από τη Μεγ. Βρετανία και την Ελλάδα (διάβαζε Φρειδερίκη). Η υπόθεση αυτή πέρα από την προσωπική διάσταση ήγειρε ζητήματα σεβασμού ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για τα οποία παρενέβη και ο Γρηγόρης Λαμπράκης.
Το ζήτημα της αποστολής αμερικανικής βοήθειας προς την Ελλάδα (σ.σ. 104-106). Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι η εν λόγω βοήθεια, αποτέλεσμα του δόγματος Τρούμαν, θα απασχολεί τη δημόσια ζωή της χώρας τουλάχιστον έως τα τέλη της δεκαετίας του ’80. Στην ίδια κατεύθυνση, και ο διάλογος της Φρειδερίκης που εκπροσώπησε την Ελλάδα στην κηδεία του προέδρου Κένεντι με τον Αμερικανό πρόεδρο Λίντον Τζόνσον και τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Ντιν Ρασκ, κατά την εκεί παραμονή της, είναι ενδεικτικός των σκέψεων των ΗΠΑ για την περιοχή (σελ. 288).
Ειδική σημασία έχει και η αναφορά στην επίσκεψη του προέδρου της Γαλλίας στρατηγού Ντε Γκολ και στο περιεχόμενο των συνομιλιών που είχε με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ιδιαίτερα δε τα σημεία που αναφέρονται στην ανάπτυξη της γαλλικής πυρηνικής στρατιωτικής δύναμης και στις απόψεις των Αμερικανών για το θέμα αυτό.
Σήμερα, ακριβώς πενήντα χρόνια μετά την αποτρόπαια δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, η έρευνα και η αναφορά στα γεγονότα παραμένουν επίκαιρες. Ο καλύτερος επίλογος στο σημείωμα αυτό είναι ίσως ένα απόσπασμα από το κείμενο του Γιάννη Βούλτεψη:
«Ποτέ νεκρός δεν προχώρησε έτσι, μέσα σ’ ένα φορτηγό βαγόνι κρατικού τρένου, για να γκρεμίσει τα τείχη της βίας και να σταθεί όρθιος, με ανοιγμένα τα χέρια του σαν μεγάλα φτερά, στο κέντρο μιας ταραγμένης πρωτεύουσας».
ΠΗΓΗ: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
