Γράφει ο Κωνσταντίνος Φίλης
Ο Ρώσος πρόεδρος μας εξέπληξε δυσάρεστα, ωστόσο, ακόμη και τώρα δεν είναι βέβαιο ότι τελικά θα πραγματοποιήσει την απειλή αποστολής επιπλέον στρατευμάτων. Έχει το πράσινο φως της Άνω Βουλής, αλλά είναι στη διακριτική του ευχέρεια αν θα κάνει χρήση αυτού.
Στο πρώτο σενάριο, χρησιμοποιεί αυτή την απειλή ως απτή απόδειξη των διαθέσεων του, μετατρέποντας την σε διαπραγματευτικό ατού έναντι των συνομιλητών προκειμένου η Ρωσία να ενισχύσει τις θέσεις της στις επικείμενες διεργασίες.
Στο δεύτερο σενάριο, περιφρονεί τη μεταβατική κυβέρνηση αλλά και τους δυτικούς της εταίρους, και συνομιλεί μαζί τους μόνο όταν και εφόσον οι ρωσικές δυνάμεις έχουν κυριαρχήσει στην Κριμαία. Το παράδοξο σε αυτή την περίπτωση είναι ότι ήδη ελέγχονται πλήρως θεσμοί, υπηρεσίες, και κτίρια από τη Μόσχα, ενώ πέραν του ρωσικού στόλου, είναι εγκατεστημένοι περίπου 20,000 στρατιώτες. Δεν είναι, αυτοί αρκετοί, για να επιβάλλουν την τάξη;
Σε κάθε περίπτωση, το κενό εξουσίας στην Ουκρανία, η συνεπακόλουθη αδυναμία/απροθυμία της μεταβατικής κυβέρνησης να αντικρίσει τη Μόσχα κατάματα, τα πολλαπλά εργαλεία που η τελευταία κατέχει (π.χ. οικονομικός στραγγαλισμός μέσω φυσικού αερίου), η διστακτικότητα της Δύσης (που έχει μείνει στις λεκτικές καταγγελίες), άνοιξαν διάπλατα την πόρτα για ενέργειες που θα παγιώσουν τη ρωσική επιρροή στην στρατηγικής σημασίας Κριμαία.
Αυτό με τη σειρά του θα της διασφαλίσει ότι η όποια επόμενη ουκρανική κυβέρνηση δεν θα αμφισβητήσει/αναιρέσει τη δεσπόζουσα θέση της στην περιοχή. Συνάμα, ανάλογα τις εξελίξεις, μπορεί να ενθαρρυνθούν και άλλες ανατολικές περιοχές με έντονο το ρωσόφωνο στοιχείο (η διαφορά στην Κριμαία είναι ότι εκεί περίπου 6/10 είναι ρωσικής καταγωγής), γεγονός που είτε θα αξιοποιήσει, αν κρίνει ότι ο διαμελισμός είναι προς όφελος της, είτε θα διαμεσολαβήσει (με ανάλογα ανταλλάγματα) για να μετριάσει αυτές τις τάσεις.
Αν τελικώς ο Πούτιν επιλέξει το δεύτερο σενάριο, η Ρωσία θα αναπτύξει τις δυνάμεις της (επικαλούμενη και τη Συμφωνία του Χάρκοβο του 2010) στη Χερσόνησο της Κριμαίας, σε πρώτη φάση με διάθεση σταθεροποίησης της κατάστασης και όχι επιθετικές ή επεκτατικές βλέψεις. Αλλά, ανάλογα τις εξελίξεις θα σταθμίσει τα δεδομένα και τη στάση του. Παρά την κλιμάκωση από πλευράς Κρεμλίνου, κρίνω τους ελιγμούς του ως ελεγχόμενου ρίσκου.
Εντούτοις, η συγκυρία δεν επιτρέπει κινήσεις που ρίχνουν λάδι στη φωτιά, όποια σκοπιμότητα και αν εξυπηρετούν, γιατί πολλαπλασιάζουν τον κίνδυνο ατυχήματος…Εκτός και αν ο στόχος είναι αυτός ακριβώς. Πόσο θελκτική, όμως, θα είναι μετά από ένα ενδεχόμενο κατακερματισμό της η Ουκρανία;
* Κωνσταντίνος Φίλης: Επικεφαλής του Κέντρου Ρωσίας, Ευρασίας και Νοτιοανατολικής Ευρώπης και Διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων.
