Ο ρωσικός κρατικός ενεργειακός κολοσσός Gazprom δήλωσε πρόσφατα ότι προέβη στις απαραίτητες προκαταρκτικές κινήσεις που θα έχουν ως αποτέλεσμα την πώληση του φυσικού αερίου σε ευρώ αντί σε δολάρια. Μέσω ηλεκτρονικών σχολίων, αναφέρει δημοσίευμα του Reuters, ο επικεφαλής της Gazprom Αλεξάντερ Ντιούκοφ διευκρίνισε ότι το 95 % των συμβεβλημένων με την εταιρεία ήταν έτοιμοι να «γυρίσουν τον διακόπτη».
Ο Ντιούκοφ δεν παρέλειψε να τονίσει ότι η κίνηση αυτή, της πώλησης πετρελαίου σε ευρώ αντί σε δολάρια, είναι απλά η απαραίτητη κίνηση που πρέπει να κάνει η Gazprom για να προστατευθεί από πιθανές κυρώσεις των ΗΠΑ. Διευκρίνισε δε ότι την πολιτική αυτή δεν την επιβάλλει ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν.
Ανεξάρτητα από το εάν αυτό το τελευταίο ισχύει ή όχι, το πρόσφατο αυτό εγχείρημα της Gazprom μπορεί να σηματοδοτεί μια φαινομενικά μικρή αλλά σημαντική αλλαγή στην πρόσφατη επιθετική διάθεση της Μόσχας σχετικά με το καθεστώς του δολαρίου ως αποθεματικού νομίσματος.
Στις αρχές Απριλίου, ο Αντρέι Κόστιν, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της πανίσχυρης ρωσικής VTB Bank, δήλωσε ότι όλα ήταν έτοιμα για την μετάβαση ενός μεγάλου μέρους της βιομηχανίας πετρελαίου της Ρωσίας από το δολάριο στο ρωσικό ρούβλι ως μέσου πληρωμών για τις εξαγωγές. Διευκρίνισε δε ότι η μεγαλύτερη εταιρεία πετρελαίου της Ρωσίας, η Rosneft, καθώς και η κρατική εταιρεία αμυντικών εξοπλισμών Rosoboronexport, είναι μεταξύ των εταιριών αυτών που δηλώνουν πρόθυμες να μποϊκοτάρουν το δολάριο.
Δημοσίευμα του Reuters ανέφερε ότι τρεις εταιρείες εισαγωγών πετρελαίου από την Κίνα και την Ιαπωνία δήλωσαν ότι τους είχε ζητηθεί από την Gazprom να αρχίσουν να πληρώνουν για το πετρέλαιο με άλλο νόμισμα αντί του δολαρίου. Οι δύο από τις τρεις μάλιστα είπαν ότι εξετάζουν το ενδεχόμενο να αποδεχθούν την πρόταση. Η δε τρίτη είπε ότι, αφού είχε ήδη πληρώσει την Gazprom σε ευρώ στο παρελθόν, δεν έχει κανένα πρόβλημα να το εξακολουθήσει.
«Είναι καιρός να αλλάξει ολόκληρο το διεθνές οικονομικό σύστημα, το οποίο θεωρεί το δολάριο ως το βασικό αποθεματικό νόμισμα», δήλωσε ο Κόστιν στην ιστοσελίδα του Platts. «Ο κόσμος έχει αλλάξει. Το κινεζικό γιουάν και το ρωσικό ρούβλι πρέπει κανονικά να πάρουν τη θέση τους στις διεθνείς συναλλαγές».
Μέχρι στιγμής, η αμυντική κίνηση της Ρωσίας (που είναι αναγκαστικά και επιθετική) έχει επικεντρωθεί σε μεγάλο βαθμό στην αντικατάσταση του δολαρίου από το ρούβλι στις συναλλαγές πετρελαίου. Όπως ανέφερε σε σχετικό άρθρο του το Russia Today, από τις 3 Απριλίου, κάποιοι Ρώσοι βουλευτές της Δούμα (Κάτω Βουλής) ήδη προτρέπουν τους Ρώσους παραγωγούς και εμπόρους πετρελαίου και φυσικού αερίου να διακόψουν τη χρήση του δολαρίου στις συναλλαγές τους:
«Το δολάριο είναι η ίδια η προσωποποίηση του κακού σε ένα αντικείμενο. Είναι ένα βρώμικο πράσινο χαρτί, βαμμένο με το αίμα εκατοντάδων χιλιάδων αμάχων πολιτών από την Ιαπωνία, τη Σερβία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ, τη Συρία, τη Λιβύη, την Κορέα και το Βιετνάμ», ήταν η χαρακτηριστική δήλωση στην εφημερίδα Izvestia ενός από τους συντάκτες της πρότασης στο ρωσικό κοινοβούλιο, του Μιχαήλ Ντεγκτιάροφ, βουλευτή του συντηρητικού εθνικιστικού κόμματος LDPR, σε συνέντευξη που δημοσίευσε η εφημερίδα.
Ο Ντεγκτιάροφ υπενθύμισε επίσης ότι η Ρωσία έχει ήδη υπογράψει διμερή συμφωνία με την Κίνα, η οποία της επιτρέπει τις συναλλαγές σε εθνικό νόμισμα.
«Αυτό και μόνο το γεγονός αποδεικνύει ότι ένα τέτοιο βήμα είναι δυνατό ανά πάσα στιγμή», δήλωσε ο βουλευτής και τόνισε:
«Οι εθνικοί βιομηχανικοί μας γίγαντες δεν θα υποστούν καμία απώλεια, εάν επιλέξουν να συνάψουν συμβόλαια σε ρούβλια ή άλλα εναλλακτικά νομίσματα. Η Ρωσία θα ωφεληθεί πλήρως. Αναγκαστικά θα πρέπει να υιοθετήσουμε «ανορθόδοξες», για κάποιους, λύσεις όταν έχουμε να κάνουμε με τη Δύση. Θα πουλήσουμε ρούβλια στους καταναλωτές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου μας, και αργότερα θα ανταλλάξουμε τα ρούβλια με χρυσό. Αν δεν τους αρέσει αυτό, ας μην το δεχθούν και θα πεθάνουν από το κρύο. Μέχρι να προσαρμοστούν – θα τους πάρει τρία ή τέσσερα χρόνια – εμείς θα έχουμε συλλέξει τεράστιες ποσότητες χρυσού. Οι ρωσικές εταιρείες επιτέλους θα αποκτήσουν εθνικό προσανατολισμό και θα σταματήσουν να δανείζουν την οικονομία των ΗΠΑ, μια χώρα που υιοθετεί απροκάλυπτα εχθρική στάση έναντι της Ρωσίας».
Και όμως, υπάρχουν αναλυτές που δηλώνουν ανίκανοι να φανταστούν πώς το ρούβλι θα μπορούσε να αντικαταστήσει το δολάριο ως αποθεματικό νόμισμα, αν και γνωρίζουν καλά ότι η Ρωσία είναι ο πρώτος ή δεύτερος (εναλλάσσεται στην κατάταξη) μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου στον κόσμο. Η ρωσική οικονομία, που ξεπερνά τα 2 τρισεκατομμύρια δολάρια σήμερα, τους φαίνεται πάρα πολύ μικρή σε παγκόσμια κλίμακα.
Ωστόσο, οι ίδιοι αυτοί αναλυτές υπερεκτιμούν παράλληλα τη δύναμη της Αμερικής. Υποστηρίζουν ότι όλο που έχει να κάνει ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα είναι να καλέσει τη Σαουδική Αραβία και να της παραγγείλει περισσότερο πετρέλαιο, με αποτέλεσμα το ρούβλι να καταρρεύσει.
Η άποψη αυτή βασίζεται σε ξεπερασμένη λογική. Πρώτον, η σχέση της Αμερικής με τη Σαουδική Αραβία έχει γίνει εξαιρετικά προβληματική, με διάφορα μέλη του κλειστού κύκλου της Σαουδικής βασιλικής οικογένειας να μην κρύβουν την αποστροφή τους προς την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ και την οργή τους εναντίον της ανοχής του Ομπάμα έναντι του Ιράν. Δεύτερον, δεν είναι σαφές πόσο ακριβώς πλεόνασμα σε παραγωγική ικανότητα πετρελαίου διαθέτουν οι Σαουδάραβες. Οι σαουδικές πετρελαιοπηγές είναι παμπάλαιες, ενώ η εσωτερική κατανάλωση έχει αυξηθεί. Σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών της Citigroup, οι Σαουδάραβες δεν αποκλείεται να αναγκαστούν να αρχίσουν να εισάγουν αργό πετρέλαιο το 2030!
Το ρούβλι ίσως να μην αποτελεί βιώσιμη εναλλακτική λύση έναντι του δολαρίου για το παγκόσμιο εμπόριο, αλλά αυτό δεν εμποδίζει άλλες χώρες να το κοιτάζουν με κάποια ζηλοφθονία. Το καθεστώς ενός νομίσματος ως αποθεματικού ανέκαθεν το εποφθαλμιούσαν οι πάντες.
Το δολάριο απολαμβάνει σήμερα το καθεστώς αποθεματικού νομίσματος, διότι είναι το νόμισμα που κυρίως χρησιμοποιείται για την πληρωμή των διεθνών συναλλαγών, εκ των οποίων το εμπόριο του πετρελαίου αποτελεί σημαντικό μέρος, αν όχι το μεγαλύτερο.
Το γεγονός ότι τόσες πολλές χώρες χρησιμοποιούν το δολάριο προκειμένου να συνάψουν εμπορικές συμβάσεις επέτρεψε στις ΗΠΑ να συσσωρεύσει τεράστια χρέη, όπως και επέτρεψε στην τράπεζά τους, την Federal Reserve, να εκτυπώσει τρισεκατομμύρια δολάρια για να εμποδίσει την κατάρρευση της αμερικανικής οικονομίας κατά τη διάρκεια και μετά το οικονομικό «επεισόδιο» του 2008. Χωρίς αυτό το καθεστώς, η αξία του δολαρίου θα είχε πέσει κατακόρυφα και απότομα. Χωρίς αυτό το καθεστώς, τα επιτόκια θα ήταν στα ύψη. Η οικονομία των ΗΠΑ θα ήταν κατά πολύ μικρότερη και το αμερικανικό βιοτικό επίπεδο θα ήταν στα ίδια επίπεδα με του Μεξικού ή της Ισπανίας.
Το καθεστώς του δολαρίου ως αποθεματικού νομίσματος αποτελεί μια μεγάλη συνιστώσα του καθεστώτος υπερδύναμης της Αμερικής. Θέλετε να χρησιμοποιήσετε δολάρια για τις εμπορικές σας συναλλαγές; Τότε αναγκαστικά θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Αμερικής, γεγονός που σημαίνει ότι οι συναλλαγές σας θα υπόκεινται στους κανόνες και τους κανονισμούς που επιβάλλονται από τις ΗΠΑ. Επίσης αφήνετε ανοιχτά τα περιουσιακά σας στοιχεία στην πιθανότητα κατάσχεσης. Το καθεστώς ενός νομίσματος ως αποθεματικού είναι απαραίτητη προϋπόθεση για κάθε μελλοντική υπερδύναμη.
Και η Κίνα μοιάζει σαφώς να είναι η επόμενη. Ήδη από τις 10 Απριλίου, η εφημερίδα South China Post ανέφερε ότι η Ρωσία και η Κίνα πλησίαζαν στην οριστικοποίηση μιας εξαιρετικής σημασίας συμφωνίας για το φυσικό αέριο, μέσω της οποίας η Ρωσία θα εξαγάγει 38 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου προς την Κίνα. Η σύμβαση, η οποία έχει ορίσει ότι οι συναλλαγές θα τιμολογούνται σε ρωσικά ρούβλια και κινέζικα γιουάν, θα τεθεί σε ισχύ στα τέλη του 2014. Επιπλέον, η Κίνα έχει δώσει το πράσινο φως για τη δημιουργία ενός νέου κόμβου συναλλαγών σε γιουάν στη Φρανκφούρτη, προκειμένου να διευκολυνθούν οι ευρωπαϊκές χώρες να αγοράζουν γιουάν για το διμερές εμπόριό τους με την Κίνα.
Ωστόσο, η Κίνα, με τα σχετικά «ανώριμα» ακόμη χρηματοοικονομικά της κέντρα και το μη αξιόπιστο πολιτικό της σύστημα, δεν πληροί εντελώς τις προϋποθέσεις για να είναι πιθανή υποψήφια για τη θέση του επόμενου κατόχου του καθεστώτος του παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος.
Μήπως θα ήταν πιθανή υποψήφια για την ίδια θέση η Ευρώπη; Θα ήταν η Ευρώπη, με τις ανοδικές τάσεις στην οικονομία της, που τείνουν να ξεπεράσουν αυτές των ΗΠΑ, ποτέ δυνατόν να κατακτήσει τη θέση αυτή μέσω ενός παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος; Ας αναλογιστούμε πώς οι ενέργειες της Ρωσίας στην Ουκρανία έχουν επηρεάσει τόσο την Ανατολική όσο και τη Δυτική Ευρώπη. Ενώ οι ηγέτες κάποιων χωρών της Ανατολικής Ευρώπης ακούγονται να «ικετεύουν» τη Δύση να αντιμετωπίσει τη Ρωσία, οι πραγματικά ισχυροί της Ευρώπης, Γερμανία και Γαλλία, είναι πολύ πιο συγκρατημένοι.
Γιατί άραγε;
Με τη διαφοροποίηση της στάσης της Ρωσίας και τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου προς την Κίνα, η Ευρώπη γνωρίζει ότι η Ρωσία σύντομα θα είναι σε θέση να κλείσει τη «βρύση» παροχής φυσικού αερίου προς την Ευρώπη για παρατεταμένες χρονικές περιόδους.
Αυτά είναι τα περιθώρια που απομένουν στους Ανατολικούς και έτσι πράττουν.
Ούτε είναι απορίας άξιο το γεγονός ότι τρεις πρώην καγκελάριοι της Γερμανίας, οι Γκέραρτ Σρέντερ, Χέλμουτ Κολ και Χέλμουτ Σμιτ, έχουν εκφράσει ο καθένας χωριστά την υποστήριξή του στις ενέργειες της Ρωσίας στην Κριμαία. Ούτε το γεγονός ότι και οι τρεις κατηγόρησαν την Ευρώπη ειδικότερα και τη Δύση γενικότερα, ότι προκαλούν τη Ρωσία, και τάχθηκαν υπέρ μιας συμφωνίας της υπόλοιπης Ευρώπης με το Κρεμλίνο.
Είναι σαφές ότι δεν υποτιμούν τα μέσα τα οποία έχει στη διάθεσή της η Ρωσία.
Αλλά η Ευρώπη μοιάζει ύποπτα απαθής. Τα ευρωπαϊκά συμφέροντα εργάζονται χρόνια τώρα για την «διεθνοποίηση» του ευρώ και την εξέλιξή του σε καθεστώς αποθεματικού νομίσματος. Ωστόσο, το μερίδιο του ευρώ στα παγκόσμια αποθέματα μειώθηκε απότομα μετά την κρίση στην Ελλάδα, ακόμη και αν έχει δείξει σημεία ανάκαμψης τα τελευταία τρία τρίμηνα.
Αν έστω και ένα μέρος των πετρελαϊκών συναλλαγών της Ρωσίας τιμολογούνταν σταθερά σε ευρώ, αυτό θα συνέβαλε σε μια τεράστια ώθηση υπέρ του ευρώ και σε βάρος του δολαρίου.
Η Ρωσία μοιάζει αυτή τη στιγμή να κουνάει μια «λιχουδιά» μπροστά στα μάτια των Ευρωπαίων αρμόδιων για τα δημοσιονομικά: το καθεστώς του ευρώ ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος.
Τι θα της απαντήσουν η Φρανκφούρτη και οι Βρυξέλλες;
Θα ανταποκριθούν στο κάλεσμα του Πούτιν ή όχι;
Και τι θα σημάνει η έκβαση αυτή για τον υπόλοιπο κόσμο;
Του Robert Morley
The Trumpet
Απόδοση: Ας Μιλήσουμε Επιτέλους!
