Συνεργασία της εταιρίας αναλύσεων Stratfor και του Τύπου της Κυριακής

Κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, δύο από τα μεγαλύτερα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα της Ευρώπης ανανέωσαν τις πιέσεις τους έναντι της ΕΕ. Στις 12 Οκτωβρίου ο Nigel Farage, ο ηγέτης του UKIP (παλαιότερα γνωστό ως Κόμμα Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου), είπε ότι θα υποστήριζε μια συντηρητική κυβέρνηση, ως αντάλλαγμα για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος σχετικά με την ένταξη του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΕ το 2015, αντί του 2017 Την ίδια ημέρα, ο Beppe Grillo, ο ηγέτης του Κινήματος των Πέντε Αστέρων της Ιταλίας, ανακοίνωσε ότι το κόμμα του θα ξεκινήσει τη συλλογή υπογραφών για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος σχετικά με την συμμετοχή της Ιταλίας στην ευρωζώνη.

Παρά το γεγονός ότι το UKIP και το Κίνημα των Πέντε Αστέρων διαφέρουν στο ύφος και τη ρητορική, είναι παρόμοια στην αμφισβήτηση διαφόρων πτυχών της διαδικασίας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Το δημοψήφισμα του Grillo δεν θα πραγματοποιηθεί, επειδή το ιταλικό Σύνταγμα δεν το επιτρέπει, και δεν φαίνεται πιθανός ένας συνασπισμός μεταξύ του UKIP και του Συντηρητικού κόμματος. Ωστόσο, ο ευρωσκεπτικισμός θα παραμείνει μια ισχυρή πολιτική δύναμη στην Ευρώπη, καθώς η τελευταία κινείται προς την κατεύθυνση περισσότερων ελέγχων της μετανάστευσης και μεγαλύτερης πολιτικής πίεσης ενάντια στην παράδοση της εθνικής κυριαρχίας στις Βρυξέλλες.

Ανάλυση

Ο Farageθεωρεί ότι το UKIP θα μπορούσε να κερδίσει αρκετές έδρες στις επόμενες βουλευτικές εκλογές (που θα γίνουν τον Μάιο του 2015) ώστε να είναι σε θέση να παρέξει εξωτερική στήριξη σε μια κυβέρνηση μειοψηφίας με επικεφαλής τους Συντηρητικούς του πρωθυπουργού  Ντέιβιντ Κάμερον. Ωστόσο, το UKIP θα υποστήριζε τον Κάμερον αν συμφωνούσε το δημοψήφισμα για την ΕΕ να γίνει το 2015, αντί το 2017.  Οι Συντηρητικοί έχουν χάσει τη λαϊκή υποστήριξη στοUKIP, με δύο βουλευτές τις δυο τελευταίες εβδομάδες να έχουν αυτομολήσει στο κόμμα του Farage. (Στις 9 Οκτωβρίου ένας συντηρητικός αποστάτης κέρδισε την πρώτη έδρα του UKIP στο Westminster)

Το εργατικό κόμμα έχει επίσης χάσει ψήφους από το UKIP. Πρόσφατα, ο αρχηγός του Εντ Μίλιμπαντ δήλωσε ότι το κόμμα θα ταχθεί υπέρ αυστηρότερων όρων για τους αλλοδαπούς που υποβάλλουν αίτηση για τις παροχές κοινωνικής πρόνοιας στη Βρετανία- η ναυαρχίδα στις προτάσεις του UKIP, την οποία ο Κάμερον έχει επίσης εγκρίνει. Τον Μάρτιο, ο Μίλιμπαντ δήλωσε ότι το δημοψήφισμα για την ένταξη της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι «απίθανο» σε κυβέρνηση των Εργατικών, επιβεβαίωσε ωστόσο τα σχέδια για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για το αν πρέπει οι Βρυξέλλες να απαιτούν από το Λονδίνο μεγαλύτερη κυριαρχία.

Μεπερισσότερους από επτά μήνες πριν από τις επόμενες γενικές εκλογές, μια συμμαχία μεταξύ των Συντηρητικών και του UKIP φαίνεται απίθανη, αλλά όχι αδύνατη. Η γρήγορη άνοδος του Farage στη βρετανική πολιτική σκηνή έχει στρέψει ολόκληρο το βρετανικό πολιτικό φάσμα προς πιο ευρωσκεπτικιστικές θέσεις, και κανένα μεγάλο κόμμα δεν έχει μείνει ανεπηρέαστο από το  UKIP. Ο πολιτικός κατακερματισμός της Βρετανίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα κοινοβούλιο, χωρίς απόλυτη πλειοψηφία μετά τις γενικές εκλογές, μετατρέποντας το UKIP σε παίκτης-κλειδί στις διαπραγματεύσεις μετά τις εκλογές. Σε κάθε περίπτωση, το παραδοσιακό κομματικό σύστημα της Βρετανίας κυριαρχείται από τους Συντηρητικούς, με το Εργατικό κόμμα να υποβάλλεται σε σκληρή δοκιμασία το 2015.

Στη Γερμανία, η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ ασχολείται με μια σχετικά παρόμοια κατάσταση. Μέλη της συντηρητικής Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης πιέζουν για τοπικές εκλογικές συμφωνίες με το σε άνοδο κόμμα -που είναι ενάντια στην ευρωζώνη- Εναλλακτικοί για την Γερμανία. Ωστόσο, δεν θα γίνουν σημαντικές εκλογές την επόμενη χρονιά στην  χώρα, οπότε η Μέρκελ μπορεί να αντέξει τις βραχυπρόθεσμα πιέσεις.Ο Cameron, από την άλλη πλευρά, θα τρέχει να αντιμετωπίσει τον αυξανόμενο ευρωσκεπτικισμό του Ηνωμένου Βασιλείου, όσο πλησιάζει η ημερομηνία των εκλογών.

Η θέση του Κινήματος των πέντε αστέρων

Αν οFarage είναι στο επίκεντρο στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Grillo δεν είναι τόσο τυχερός στην Ιταλία. Το Κίνημα των Πέντε Αστέρων είχε θεαματική επίδοση στις γενικές εκλογές του Φεβρουαρίου. Από τότε, όμως ασχολήθηκε με εσωτερικές διαιρέσεις και αποστασίες. Η άφιξη του πρωθυπουργού Matteo Renzi στις αρχές του έτους βελτίωσε τη δημοτικότητα του κυβερνώντος Δημοκρατικού Κόμματος, το οποίο είχε μια ισχυρή απόδοση στις ευρωεκλογές του Μαΐου. Αυτό ανάγκασε τον Grillo να δώσει νέα ώθηση στο κόμμα του, – αυτή τη φορά με ισχυρότερα ευρωσκεπτικιστικά στοιχεία.

Το ΚίνημαΠέντε Αστέρων ήταν αρχικά ένα κόμμα διαμαρτυρίας, με μεγάλη έμφαση στην κριτική στις άρχουσες ελίτ της Ιταλίας και με μόνο ασαφή στοιχεία εναντίον της ευρωζώνης. Η απόφαση του Grillo να υιοθετήσει μια πιο ευρωσκεπτικιστική στάση αποτελεί σημάδι της προσπάθειάς του να ανακτήσει το έδαφος που έχασε φέτος, υποδεικνύοντας επίσης την πεποίθησή του ότι η Ιταλία προσφέρει ένα γόνιμο έδαφος για τα κόμματα που επικρίνουν το κοινό νόμισμα και τις ελίτ που κυβερνούν την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η συμμετοχή της Ιταλίας στην ευρωζώνη δεν βρίσκεται στην κορυφή της λίστας των θεμάτων που απασχολούν τους Ιταλούς, οι οποίοι εξακολουθούν ως επί το πλείστον να ανησυχούν για την υψηλή φορολογία και την αύξηση της ανεργίας. Ωστόσο, οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι οι Ιταλοί είναι ολοένα και πιο απογοητευμένοι με το κοινό νόμισμα.

Τα μικρότερακόμματα της κεντροδεξιάς και της ακροδεξιάς στην πολιτική τους πλατφόρμα έχουν επίσης υιοθετήσει στοιχεία εναντίον του ευρώ και της Γερμανίας. Ο Grillo προσπάθησε αρχικά να παρουσιάσει το Κίνημα των Πέντε Αστέρων ως αουτσάιντερ που δεν θα μπορούσε να οριοθετηθεί εντός της διαίρεσης μεταξύ αριστεράς και δεξιάς. Ωστόσο, το κόμμα πρόσφατα μετακινήθηκε προς τα δεξιά. Ο Grillo προσφέρθηκε να συνεργαστεί με την αυτονομιστική Λίγκα του Βορρά για το δημοψήφισμα κατά του ευρώ-, αθετώντας ακόμα μια υπόσχεση ότι το κόμμα του δεν θα συνεργαστεί με παραδοσιακά ιταλικά κόμματα.

Το δημοψήφισματου Grillo πιθανότατα δεν θα πραγματοποιηθεί, επειδή το ιταλικό Σύνταγμα δεν τα επιτρέπει για διεθνείς συμφωνίες. Αλλά το αίσθημα εναντίον της ευρωζώνης στο μέλλον θα παίξει μεγάλο ρόλο στην ιταλική πολιτική σκηνή, ανεξάρτητα από την τύχη του Κινήματος των Πέντε Αστέρων. Αυτό θα αναγκάσει την ιταλική κυβέρνηση να συνεχίσει να πιέζει για πιο ευέλικτους στόχους για το έλλειμμα και περισσότερες επενδύσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση – πράγμα που σημαίνει ότι η Ρώμη και το Βερολίνο θα συνεχίσουν να συγκρούονται πάνω σε αυτά τα ζητήματα, και ο πολιτικός κατακερματισμός θα παραμείνει ως καθοριστικό χαρακτηριστικό της ευρωπαϊκής πολιτικής.

Αλλαγές στην ήπειρο

Τα τελευταίαχρόνια, πολλά ιταλικά βιβλία έχουν γραφτεί, επικρίνοντας την γερμανική ηγεσία της Ευρώπης, τις πολιτικές λιτότητας που υποστηρίζονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το κοινό νόμισμα. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπάρχει μια μακρά συζήτηση σχετικά με το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την εξέλιξή του από μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου σε μια υπερεθνική δομή στην οποία τα κράτη μέλη χάνουν την εθνική κυριαρχία. Το ίδιο συμβαίνει και σε μικρότερες χώρες, όπως η Πορτογαλία και η Ελλάδα, όπου οικονομολόγοι, πολιτικοί και δημοσιογράφοι επικρίνουν το status quo, προτείνοντας ριζικές αλλαγές στην Ευρώπη. Η ευρωπαϊκή κρίση αλλάζει σημαντικά τα παραδοσιακά κομματικά συστήματα σε όλη την ήπειρο, καθώς αναδύονται νέα δεδομένα, αμφισβητώντας την παλαιά τάξη πραγμάτων.

Ωστόσο, όταν ο Farage προτείνει να αποσυρθεί το Ηνωμένο Βασίλειο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, και όταν ο Grillo υπόσχεται να κάνει δημοψήφισμα για την χρήση του ευρώ στην Ιταλία, στοχεύοντας στη λογική και στο συναίσθημα των ψηφοφόρων τους – και η εθνική υπερηφάνεια δεν αποτελεί δευτερεύον στοιχείο της εξίσωσης-. Ιταλία και Ηνωμένο Βασίλειο είναι πολύ μεγαλύτερες χώρες και ως εκ τούτου πολύ πιο σίγουρες ότι μπορούν να αμφισβητήσουν με επιτυχία την τρέχουσα πολιτική και θεσμική τάξη. Αυτό καθιστά τον ευρωσκεπτικισμό στη Βρετανία και την Ιταλία (και στη Γαλλία επίσης) ιδιαίτερα επικίνδυνο για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης.