Ιστορικά κείμενα-Ντοκουμέντα
ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ Α. ΑΓΙΟΤΗΤΟΣ ΤΟΥ ΠΑΠΑ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΘΕΙΑΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΝ ΕΝ ΤΩι Π. ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΩιΝΑΩι ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ (30-11-2014)
Συχνά, ὡς Ἀρχιεπίσκοπος Μπουένος Ἄϊρες συμμετεῖχα εἰς τήν Θείαν Λειτουργίαν εἰς τάς Ὀρθοδόξους Κοινότητας τῆς πόλεως ἀλλά σήμερον ἡ χάρις τοῦ Κυρίου μέ ἠξίωσε νά εὑρίσκωμαι ἐνταῦθα εἰς τόν Πατριαρχικόν τοῦτον Ναόν τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, ἐπ᾿ εὐκαιρίᾳ τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου τοῦ Πρωτοκλήτου, ἀδελφοῦ τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου καί προστάτου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.
Ἡ συνάντησίς μας , ἡ πρόσωπον πρός πρόσωπον κοινωνία, ἡ ἀνταλλαγή τοῦ ἀσπασμοῦ τῆς εἰρήνης, ἡ προσευχή τοῦ ἑνός διά τόν ἄλλλον, ἀποτελοῦν οὐσιαστικάς διαστάσεις τῆς πορείας πρός τήν ἀποκατάστασιν τῆς πλήρους κοινωνίας διά τήν ὁποίαν ἐργαζόμεθα. Ταῦτα πάντα προηγοῦνται καί συνοδεύουν σταθερῶς τήν ἑτέραν διάστασιν τῆς πορείας ταύτης, ἡ ὁποία εἶναι ὁ θεολογικός διάλογος. Ὁ μεταξύ προσώπων αὐθεντικός διάλογος διακρίνεται διά τό κοινόν ὄνομα, τήν κοινήν ὄψιν καί ἱστορίαν καί οὐχί μόνον τήν ἀνταλλαγήν ἰδεῶν.
Τοῦτο ἰσχύει κυρίως δι᾿ ἡμᾶς τούς χριστιανούς διότι τό πρόσωπον τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ συνιστᾶ τήν ἀλήθειαν. Τό παράδειγμα τοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέου, ὁ ὁποῖος μεθ᾿ ἑνός ἄλλου μαθητοῦ ἐδέχθη τήν πρόκλησιν τοῦ Θείου Διδασκάλου: «ἔρχεσθε καί ὄψεσθε» καί «ἔμειναν παρ᾿ αὐτῷ τήν ἡμέραν ἐκείνην» (Ἰω. 1,39), μᾶς δεικνύει μετά σαφηνείας ὅτι ἡ χριστιανική ζωή συνιστᾶ προσωπικήν ἐμπειρίαν, μίαν μεταβάλλουσαν ἐμπειρίαν μετ᾿ Ἐκείνου ὅστις μᾶς ἀγαπᾷ καί ἐπιθυμεῖ τήν σωτηρίαν μας. Ἀκόμη καί τό χριστιανικόν κήρυγμα μεταδίδεται ἐκ προσώπων ἀγαπώντων τόν Χριστόν τά ὁποῖα δέν ἠμποροῦν νά μή μεταδώσουν τήν χαράν τῆς ἀγάπης καί τῆς σωτηρίας. Τό παράδειγμα τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου εἶναι διαφωτιστικόν. Ἀφοῦ ἠκολούθησε τόν Χριστόν καί συνωμίλησε μετ᾿ Αὐτοῦ «εὑρίσκει οὗτος πρῶτος τόν ἀδελφόν τόν ἴδιον Σίμωνα καί λέγει αὐτῷ: εὑρήκαμεν τόν Μεσσίαν, -ὅ ἐστι μεθερμηνευόμενον τόν Χριστόν- ἤγαγεν αὐτόν πρός τόν Ἰησοῦν» (Ἰω. 1, 40-42). Εἶναι πάντως φανερόν ὅτι οὔτε ὁ μεταξύ τῶν Χριστιανῶν διάλογος δύναται νά παρεκκλίνῃ ἐκ τῆς λογικῆς ταύτης τῆς προσωπικῆς συναντήσεως.
Δέν εἶναι τυχαῖον ὅτι ἡ πορεία συμφιλιώσεως καί εἰρήνης μεταξύ καθολικῶν καί ὀρθοδόξων ἐνεκαινιάσθη, τρόπον τινά, κατόπιν μιᾶς συναντήσεως , ἑνός ἀσπασμοῦ τῶν σεβασμίων προκατόχων μας, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Ἀθηναγόρου καί τοῦ Πάπα Παύλου τοῦ Ϛ´ πρό πεντήκοντα ἐτῶν εἰς τά Ἱεροσόλυμα, γεγονός ὅπερ ἡ Παναγιότης σας καί ἐγώ ἠθελήσαμεν νά μνησθῶμεν μέ τήν νέαν συνάντησίν μας εἰς τήν πόλιν ἔνθα ὁ Κύριος ἀπέθανε καί ἀνέστη.
Κατά εὐτυχῆ συγκυρίαν, ἡ ἐπίσκεψις αὕτη ἐπραγματοποιήθη μερικάς ἡμέρας μετά τόν ἑορτασμόν τῆς 50ῆς ἐπετείου ἀπό τῆς ἐκδόσεως τοῦ Διατάγματος τῆς Β’ Συνόδου τοῦ Βατικανοῦ Unitatis redintegratio διά τήν ἀναζήτησιν τῆς ἑνότητος ὅλων τῶν χριστιανῶν. Πρόκειται δι᾿ ἕν θεμελιῶδες κείμενον διά τοῦ ὁποίου ἠνοίχθη νέος δρόμος διά τήν συνάντησιν καθολικῶν καί τῶν ἀδελφῶν των ἄλλων Ἐκκλησιῶν καί ἐκκλησιαστικῶν κοινοτήτων.
Ἰδιαιτέρως, διά τοῦ Διατάγματος τούτου ἡ Καθολική Ἐκκλησία ἀναγνωρίζει ὅτι αἱ Ὀρθόδοξοι Ἐκκλησίαι «ἔχουσιν ἀληθινά μυστήρια καί κυρίως, δυνάμει τῆς ἀποστολικῆς διαδοχῆς, τήν Ἱερωσύνην καί τήν Εὐχαριστίαν, διά μέσου τῶν ὁποίων παραμένουν ἡνωμέναι μεθ᾿ ἡμῶν μετά στενωτάτων δεσμῶν» (n.15). Ἐν συνεχείᾳ, ἀνφέρεται ὅτι διά τήν πιστήν διαφύλαξιν τῆς χριστιανικῆς παραδόσεως καί διά τήν περάτωσιν τῆς συμφιλιώσεως τῶν χριστιανῶν Ἀνατολῆς καί Δύσεως εἶναι ὑψίστης σημασίας ἡ διατήρησις καί ὑποστήριξις τῆς πλουσιωτάτης παρακαταθήκης τῶν Ἐκκλησιῶν τῆς ἀνατολῆς, οὐχί μόνον εἰς ὅ,τι ἀφορᾷ εἰς τάς λειτουργικάς καί πνευματικάς παραδόσεις, ἀλλά καί τήν κανονικήν τάξιν ἥν ἐθέσπισαν οἱ ἅγιοι Πατέρες καί αἱ Σύνοδοι, ἡ ὁποία τάξις ρυθμίζει τόν βίον τῶν Ἐκκλησιῶν τούτων (βλ. n.15-16).
Θεωρῶ σπουδαίαν τήν ἐπισήμανσιν τοῦ σεβασμοῦ τῆς ἀρχῆς ταύτης ὡς οὐσιαστικῆς καί ἀμοιβαίας προϋποθέσεως διά τήν ἀποκατάστασιν τῆς πλήρους κοινωνίας, ἡ ὁποία δέν σημαίνει ὑποταγήν τοῦ ἑνός εἰς τόν ἄλλον, οὔτε ἀφομοίωσιν ἀλλά μᾶλλον ἀποδοχήν ὅλων τῶν ἐκ τοῦ Θεοῦ δοθεισῶν εἰς ἕκαστον δωρεῶν διά τήν φανέρωσιν εἰς ὁλόκληρον τόν κόσμον τοῦ μυστηρίου τῆς σωτηρίας πραγματοποιηθέντος ὑπό τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ διά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Θέλω νά διαβεβαιώσω ἕκαστον ἐξ ὑμῶν ὅτι διά τήν ἐπίτευξιν τοῦ ἐπιδιωκομένου σκοποῦ τῆς πλήρους κοινωνίας ἡ Καθολική Ἐκκλησία δέν προτίθεται νά ἐπιβάλῃ οὐδεμίαν ἀπαίτησιν, εἰ μή μόνον τήν ὁμολογίαν τῆς κοινῆς πίστεως καί τήν ἀναζήτησιν ἀπό κοινοῦ, ὑπό τό φῶς τῆς διδασκαλίας τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τῆς ἐμπειρίας τῆς πρώτης χιλιετίας, τῶν τρόπων διά τῶν ὁποίων θά ἐξασφαλίσωμεν τήν ἀναγκαίαν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας εἰς τάς σημερινάς συνθήκας. Τό μόνον πού ἐπιθυμεῖ ἡ Καθολική Ἐκκλησίας καί ἐγώ ὡς Ἐπίσκοπος Ρώμης, «τῆς Ἐκκλησίας τῆς προκαθημένης τῆς ἀγάπης», εἶναι ἡ μετά τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν κοινωνία. Μία τοιαύτη κοινωνία θά εἶναι πάντοτε καρπός τῆς ἀγάπης ἡ ὁποία «ἐκκέχυται ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν διά Πνεύματος Ἁγίου τοῦ δοθέντος ἡμῖν» (Ρωμ. 5,5), ἀγάπης ἀδελφικῆς ἐκφραζούσης τόν πνευματικόν καί ὑπερβατικόν δεσμόν ὅστις μᾶς ἑνώνει ὡς μαθητάς τοῦ Κυρίου.
Ἐντός τοῦ σημερινοῦ κόσμου ὑψώνονται φωναί τάς ὁποίας δέν ἠμποροῦμεν νά μή τάς ἀκούσωμεν, φωναί αἱ ὁποῖαι ζητοῦν ἀπό τάς Ἐκκλησίας μας νά βιώσωμεν βαθέως τήν ἰδιότητά μας, αὐτήν τῶν μαθητῶν τοῦ Κυρίου.
Ἡ πρώτη ἐκ τῶν φωνῶν τούτων εἶναι τῶν πτωχῶν. Εἰς τόν κόσμον μας ὑπάρχουν πάρα πολλαί γυναίκες καί ἄνδρες πού ὑποφέρουν λόγῳ προβλημάτων ὑποσιτισμοῦ, ἀνεργίας, ὑψηλοῦ ποσοστοῦ νέων ἀνέργων καί αὐξήσεως τῶν κοινωνικῶν ἀποκλεισμῶν οἱ ὁποῖοι τούς ὁδηγοῦν εἰς ἐγκλήματα μέχρι καί διαπράξεως τρομοκρατίας. Δέν δυνάμεθα νά παραμείνωμεν ἀδιάφοροι εἰς τάς φωνάς ταύτας τῶν ἀδελφῶν μας. Δέν μᾶς ζητοῦν μόνον τά ἀναγκαῖα ὑλικά ἀγαθά ἀλλά τήν βοήθειάν μας διά νά διασώσουν τήν ἀξιοπρέπειάν των ὡς πρόσωπα οὕτως ὥστε νά δυνηθοῦν νά ἐπανεύρουν τάς πνευματικάς των ἐνεργείας διά νά ἀνανήψουν καί νά καταστοῦν πρωταγωνισταί τῆς ἱστορίας των. Ἐπί πλέον, μᾶς ζητοῦν νά ἀγωνισθοῦμε, ἐν τῷ φωτί τοῦ Εὐαγγελίου, ἐναντίον τῶν αἰτίων τῆς πτωχείας: τῆς ἀνισότητος, τῆς ἐλλείψεως ἀξιοπρεποῦς ἐργασίας, τῆς ἐλλείψεως γῆς καί κατοικίας, τῆς ἀρνήσεως τῶν κοινωνικῶν καί ἐργασιακῶν δικαιωμάτων. Ὡς χριστιανοί καλούμεθα νά κατατροπώσωμεν ἀπό κοινοῦ τήν παγκοσμιοποίησιν τῆς ἀδιαφορίας ἡ ὁποία σήμερον ὑπερέχει καί νά οἰκοδομήσωμεν ἕνα νέον πολιτισμόν ἀγάπης καί ἀλληλεγγύης.
Δευτέρα ἔντονος φωνή εἶναι ἐκείνη τῶν θυμάτων τῶν συγκρούσεων εἰς πλεῖστα μέρη τοῦ κόσμου. Τήν ἀντήχησιν τῆς φωνῆς ταύτης τήν ἀκούομεν ἐπαρκῶς ἐδῶ, διότι εἰς τά κοντινά ἔθνη συμβαίνουν σκληροί καί ἀπάνθρωποι πόλεμοι. Ἡ διατάραξις τῆς εἰρήνης ἑνός λαοῦ καί ἡ διάπραξις κάθε εἴδους ἀδικίας, ἰδιαιτέρως εἰς βάρος τῶν ἀσθενῶν καί ἀπροστατεύτων προσώπων, εἶναι βαρύτατον ἁμάρτημα κατά τοῦ Θεοῦ διότι συνιστᾶ μή σεβασμόν τοῦ ἀνθρώπου ὁ ὁποῖος συνιστᾶ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Ἡ φωνή τῶν θυμάτων τῶν συγκρούσεων μᾶς προτρέπει νά προχωρήσωμεν τό συντομώτερον εἰς τήν πορείαν τῆς συμφιλιώσεως καί τῆς κοινωνίας μεταξύ καθολικῶν καί ὀρθοδόξων. Πλήν τούτου, πῶς δυνάμεθα νά κηρύξωμεν ἐν ἀξιοπιστίᾳ τό μήνυμα τῆς εἰρήνης τοῦ Χριστοῦ ἐάν μεταξύ μας ἐξακολουθῶμεν νά ἔχωμεν ἀνταγωνισμούς καί ἀντιδικίας ; (βλ. PaoloVI, Esort. ap. Evangelii nuntiandi,77).
Μία τρίτη φωνή ἡ ὁποία μᾶς καλεῖ εἶναι ἐκείνη τῶν νέων. Σήμερον δυσυχῶς ὑπάρχουν τόσοι νέοι πού ζοῦν ἄνευ ἐλπίδος, νικημένοι ἐκ τῆς ἀπογοητεύσεως καί τῆς καρτερικῆς ἀποδοχῆς. Πολλοί νέοι ἐπηρεασμένοι ἐκ τῆς ἐπικρατούσης κουλτούρας ἀναζητοῦν τήν χαράν εἰς τήν κατοχήν τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν καί τάς στιγμιαίας ἀπολαύσεις. Οἱ νέες γενεές δέν θά ἠμπορέσουν ποτέ νά ἀποκτήσουν τήν ἀληθινήν σοφίαν καί νά διατηρήσουν ζωντανήν τήν ἐλπίδα ἐάν ἡμεῖς δέν θά ἔχωμεν τήν ἱκανότητα νά ἀξιοποιήσωμεν τόν αὐθεντικόν οὐμανισμόν ὁ ὁποῖος πηγάζει ἐκ τοῦ Εὐαγγελίου καί τῆς χιλιετοῦς ἐμπειρίας τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτοί οἱ νέοι – σκέπτομαι τούς πάμπολλους νέους ἐκείνους, ὀρθοδόξους, καθολικούς καί προτεστάντας, οἱ ὁποίοι συναντῶνται εἰς τάς διεθνεῖς συναντήσεις τάς ὀργανουμένας ὑπό τῆς Κοινότητος τοῦ Ταιζέ- μᾶς πιέζουν σήμερον νά κάνωμεν βήματα ἐμπρός πρός τήν πλήρη κοινωνίαν. Καί τοῦτο οὐχί ἐξ ἀγνοίας τῆς σημασίας τῶν διαφορῶν αἱ ὁποῖαι μᾶς χωρίζουν, ἀλλά διότι γνωρίζουν νά βλέπουν μακρυά. Εἶναι ἱκανοί νά διαβλέπουν τό οὐσιαστικόν πού μᾶς ἑνώνει.
Παναγιώτατε, εὑρισκόμεθα ἤδη ἐν πορείᾳ πρός τήν πλήρη κοινωνίαν καί δυνάμεθα νά βιώσωμεν σημαντικά στοιχεῖα μιᾶς πραγματικῆς ἑνότητος ἔστω καί ἄν αὐτή εἶναι μερική. Εἴμεθα βέβαιοι ὅτι εἰς τόν μακρύν τοῦτον δρόμον ἐνισχυόμεθα ἀπό τάς μεσιτείας τοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέου καί τοῦ ἀδελφοῦ του Πέτρου, θεωρουμένων ἐκ τῆς παραδόσεως ὡς ἱδρυτῶν τῶν Ἐκκλησιῶν Κωνσταντινουπόλεως καί Ρώμης. Ἀς ζητήσωμεν ἀπό τόν Θεόν τό μεγάλο τοῦτο δῶρον τῆς πλήρους ἑνότητος καί τήν ἱκανότητα νά τό δεχθῶμεν εἰς τήν ζωήν μας. Καί ἄς μή ξεχάσωμεν ούδέποτε νά προσευχώμεθα οἱ μέν διά τούς δέ.
