Μπροστά στον κίνδυνο να υποχρεωθεί να καταβάλει μεγάλη αποζημίωση επειδή με σειρά μέτρων έχει «μπλοκάρει» τη δυνατότητα αξιοποίησης της βραχονησίδας Πάτροκλος (Γαϊδουρονήσι), απέναντι από το Σούνιο, βρίσκεται το Δημόσιο.
Οι ιδιοκτήτες της νήσου -που κατά περιόδους έχει γίνει αντικείμενο έντονων συζητήσεων για διεθνή επενδυτικά σχέδια κ.λπ.- προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη στρεφόμενοι κατά του Δημοσίου.
Στόχος τους είναι να πετύχουν την ανάκληση των περιοριστικών μέτρων που έχουν επιβληθεί (η έκταση 2.800 στρεμμάτων έχει χαρακτηριστεί στο σύνολό της αρχαιολογική ζώνη), αλλιώς να προχωρήσει το κράτος στις προβλεπόμενες από το Σύνταγμα και τους νόμους διαδικασίες, που είναι είτε η απαλλοτρίωση όλης της ιδιωτικής νήσου είτε η καταβολή πλήρους αποζημίωσης για τη ζημιά που υφίστανται λόγω της αδρανοποίησης της ακίνητης περιουσίας τους, η οποία προσφέρεται για τουριστική αξιοποίηση υψηλού επιπέδου.
Ηδη έχουν υποβληθεί δύο προσφυγές. Με την πρώτη ζητείται από το Συμβούλιο της Επικρατείας να ακυρώσει ως αντισυνταγματική περσινή υπουργική απόφαση που απαγορεύει κάθε είδους δικαιοπραξία (πώληση, μίσθωση κ.λπ.) σε ιδιωτικά νησιά όπου υπάρχουν αρχαιολογικές ζώνες (μπλοκάροντας και τη δόμηση).
Με στόχο να πετύχουν την προσέλκυση επενδυτών για πώληση ή μακροχρόνια μίσθωση της νήσου για τη δημιουργία τουριστικών καταλυμάτων, όπως συμβαίνει στην ευρύτερη ζώνη του Σουνίου, οι ιδιοκτήτες υπέβαλαν τον περασμένο Νοέμβριο στα συναρμόδια υπουργεία (Οικονομικών, Πολιτισμού κ.λπ.) αίτημα να ανακληθούν τα μέτρα που «μπλοκάρουν» την εκμετάλλευση όλου του νησιού, ενώ οι αρχαιολογικού ενδιαφέροντος χώροι περιορίζονται σε ένα μόνο σημείο 30-40 στρεμμάτων στα ανατολικά.
Παράλληλα ζήτησαν από τα συναρμόδια υπουργεία, εφόσον δεν ανακαλέσουν τα μέτρα (έστω για ένα μεγάλο μέρος του νησιού), να προχωρήσουν σε ανταλλαγή της έκτασής τους με άλλη αντίστοιχη του Δημοσίου ίσης αξίας, διαφορετικά να τους αποζημιώσουν για την υλική ζημιά που υφίστανται.
Η Ντονατέλα Βερσάτσε (αριστερά) είχε ακουστεί ως ενδιαφερόμενη για τον Πάτροκλο. Πιο κοντά φαίνεται ότι είχε βρεθεί στην απόκτησή του ο Γκιλάντ Σαρόν, που εκπροσωπούσε ισραηλινή εταιρεία.
Τα συναρμόδια υπουργεία δεν απάντησαν στις εναλλακτικές αυτές προτάσεις μέσα στο κρίσιμο τρίμηνο που είχαν τη σχετική υποχρέωση (από τα τέλη Νοεμβρίου έως τα τέλη Φεβρουαρίου). Ετσι ακολούθησε νέα προσφυγή στη Δικαιοσύνη προκειμένου να εξαναγκαστεί η πολιτεία να προχωρήσει σε απαλλοτρίωση ή αποζημιωτικές διαδικασίες (όπως προβλέπεται για την προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος).
Στα νομικά όπλα των ιδιοκτητών βρίσκονται δικαστικές αποφάσεις του ΣτΕ -και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ)- που έχουν δεχθεί την επιβολή τέτοιου είδους αποζημιώσεων, όπως έγινε σε περιοχή της Κέας που παρέμενε αναξιοποίητη (αδόμητη) λόγω γειτνίασης με αρχαιολογικό χώρο ή στη Ζάκυνθο και τη Λαυρεωτική (λόγω μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος κ.λπ.).
200 εκατ. ευρώ η αντικειμενική αξία
Αν κριθεί δικαστικά ότι το κράτος παρέλειψε οφειλόμενη νόμιμη ενέργεια -όπως είναι η αποζημίωση για την ακίνητη περιουσία που δεσμεύεται πλήρως-, τότε θα ανοίξει ο δρόμος για υποχρεωτική απαλλοτρίωση ή αποζημίωση, με γνώμονα την αντικειμενική αξία που εκτιμάται στα 200 εκατ. ευρώ ή την εμπορική αξία που προσδιορίζεται από συνοδευτικές αξιολογήσεις, σε τουλάχιστον υπερδιπλάσια, χωρίς να μπορεί κανείς να προεξοφλήσει πού μπορεί να φθάσει πράγματι το τίμημα μιας πώλησης ή μακροχρόνιας μίσθωσης, ανάλογα με την ευρύτητα και τη δυνατότητα εκτέλεσης των επενδυτικών σχεδίων.
Οι ιδιοκτήτες (οικογένεια Γιατράκου) στηρίζουν τα δικαιώματα κυριότητας σε αγοραπωλησίες και κληρονομικές διαδοχές από τις αρχές του 19ου αιώνα μέχρι πρόσφατα, επικαλούμενοι και δικαστικές αποφάσεις. Ωστόσο, προ επταμήνου ο δήμαρχος Λαυρεωτικής με αφορμή την προσπάθειά τους να πουλήσουν την έκταση αμφισβήτησε τα ιδιοκτησιακά τους δικαιώματα, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για παράνομη πράξη (καταπάτηση). Παράλληλα ερίζουν με τον αρμόδιο δασάρχη γιατί χαρακτήρισε ως δάσος το μεγαλύτερο κομμάτι του νησιού.
Στις προσφυγές τους στη Δικαιοσύνη υποστηρίζουν ότι θίγονται υπέρμετρα τα περιουσιακά τους δικαιώματα, κατά παράβαση του Συντάγματος και διεθνών συμβάσεων που προστατεύουν την ιδιοκτησία. Κι αυτό γιατί επιχειρείται απόλυτη δέσμευση και αδρανοποίηση του ακινήτου, με τρόπο που ισοδυναμεί με απαλλοτρίωση, χωρίς όμως να έχει καταβληθεί η παραμικρή αποζημίωση, παρόλο που θεωρείται όλο το νησί αρχαιολογικός χώρος και ιστορικός τόπος απόλυτης προστασίας επειδή σώζονται οχυρωμένο στρατόπεδο (Πατρόκλου Χάραξ), δηλαδή «λείψανα οχύρωσης που κατασκευάστηκε από τον στρατηγό του Πτολεμαίου Β’ Πάτροκλο», και αγρόκτημα με πύργο κλασικών χρόνων, με συνέπεια να εμποδίζεται παντού η δόμηση.
Στις αναφορές τους προς το Δημόσιο και στις προσφυγές τους στη Δικαιοσύνη, οι ιδιοκτήτες επισημαίνουν ότι εδώ και 35 περίπου χρόνια η οικογένεια προσπαθεί να προχωρήσει σε πώληση αλλά τα σχέδια «σκοντάφτουν» στα κατά καιρούς μέτρα της πολιτείας που χαρακτήρισε από το 1982 σταδιακά τη νήσο Πάτροκλο (βρίσκεται απέναντι από το 59ο χιλιόμετρο της λεωφόρου Αθηνών-Σουνίου) ως αρχαιολογικό χώρο, ιστορικό τόπο, τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, επιβάλλοντας αργότερα απαγόρευση δόμησης και αλλοίωσης του εδάφους (1995-98), μέχρι την περσινή υπουργική απόφαση που εμποδίζει -λόγω αρχαιολογικών χώρων- την πώληση, μίσθωση κ.λπ. ιδιωτικών νησιών.
Κατά καιρούς υπήρξαν πολλοί υποψήφιοι αγοραστές με επενδυτικά σχέδια δισ. ευρώ, αφού -κατά τους ιδιοκτήτες- είχαν επιδείξει τεράστιο ενδιαφέρον σπουδαίοι επιχειρηματίες, μεγάλοι επενδυτικοί όμιλοι, funds, ενώ πριν από δύο καλοκαίρια υπήρχαν συζητήσεις με Ελληνα εφοπλιστή που ήθελε να αγοράσει το νησί, αλλά η υπουργική απόφαση για απαγόρευση δικαιοπραξιών «πάγωσε» κάθε προοπτική.
Ετσι, όμως, εμποδίζεται κάθε επενδυτική αξιοποίηση που θα μπορούσε να υπάρξει με τη δημιουργία καταλυμάτων παραθεριστικών ή τουριστικών, με πολυτελείς κατασκευές, για υψηλών προδιαγραφών τουρισμό, όπως έχει γίνει στη γύρω περιοχή. Σημειώνεται πάντως ότι κατά τη νομολογία του ΣτΕ, η πολιτεία έχει δέσμια υποχρέωση να εξετάσει το αίτημα αποζημίωσης για αδρανοποίηση της περιουσίας λόγω της προστασίας πολιτιστικού (και φυσικού) περιβάλλοντος, ενώ στην αποζημίωση αυτή καλύπτονται η θετική ζημιά του ιδιοκτήτη και τα διαφυγόντα κέρδη του…
Το Γαϊδουρονήσι που έβλεπε τους επενδυτές να περνούν
Το νησί Πάτροκλος ή Γαϊδουρονήσι μέχρι πριν από 15 χρόνια ήταν γνωστό γιατί στις ακτές του συνέβη ένα από τα πλέον πολύνεκρα ναυάγια της παγκόσμιας ναυτικής ιστορίας. Περισσότερες από 4.100 ψυχές βρήκαν τραγικό θάνατο τον Φεβρουάριο του 1944, όταν το πλοίο «Ορια», που μετέφερε Ιταλούς αιχμαλώτους, βούλιαξε δίπλα στο νησί.
Εκτοτε, αυτό που χαρακτηρίζει την ιστορία του και την προσπάθεια αξιοποίησής του είναι ένα διαρκές… ναυάγιο, καθώς όλες οι προσπάθειες που έχει κάνει η οικογένεια Γιατράκου, η οποία έχει τους τίτλους ιδιοκτησίας, για την πώληση του νησιού έχουν αποβεί άκαρπες.
Αν μάλιστα είχε προχωρήσει στα τέλη της δεκαετίας του 1990 ένα φαραωνικό σχέδιο για την εκμετάλλευση του Πάτροκλου τώρα θα μιλούσαν όλοι για το… Λας Βέγκας της Μεσογείου. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά «σκοτεινά» σημεία, τόσο ως προς τη δυνατότητα που έχουν οι ιδιοκτήτες να το πουλήσουν όσο και στο αν μπορεί να γίνει αξιοποίηση, καθώς εμπλέκονται αρχαιολογικές και δασικές υπηρεσίες που δύσκολα μπορούν να παρακαμφθούν. Και όποιος επενδυτής ενδιαφερθεί ξανά για το πανέμορφο Γαϊδουρονήσι των 2.800 στρεμμάτων θα πρέπει να έχει την… υπομονή του συμπαθούς τετράποδου, προκειμένου να ξεπεράσει τα εμπόδια που υπάρχουν.
Από 120 έως 150 εκατ. € η τιμή του
Σε κάθε περίπτωση, ακόμη και σήμερα ο Πάτροκλος φιγουράρει στις ιστοσελίδες των διεθνών κτηματομεσιτικών γραφείων, καθώς θεωρείται ένα από τα πιο εντυπωσιακά νησιά που πωλούνται, με ιδιαίτερη ομορφιά και με το πλεονέκτημα της απόστασης, μόλις 850 μέτρων από την ξηρά. Σύμφωνα με την αγγελία στο privateisland.com, διαθέτει πάνω από 5.000 ελαιόδεντρα, βρίσκεται μόλις 25 λεπτά από το αεροδρόμιο και 10 λεπτά από την τουριστική ζώνη του Λαυρίου και μπορεί να συνδεθεί εύκολα με τα δίκτυα νερού και ηλεκτρικού. Τιμή δεν αναγράφεται, όμως παλαιότερα το ποσό «έπαιζε» από 120 έως 150 εκατ. ευρώ.
Κάθε υποψήφιος επενδυτής, ωστόσο, έχει να αντιμετωπίσει πολλές δυσκολίες: από την αμφισβήτηση των τίτλων ιδιοκτησίας που έχει η οικογένεια Γιατράκου, μέχρι την ύπαρξη αρχαιολογικού χώρου (που αμφισβητεί ο ιδιοκτήτης) αλλά και το γεγονός ότι έχει κηρυχθεί προστατευόμενη περιοχή «Natura 2000», ενώ ανήκει στον Εθνικό Δρυμό Σουνίου.
Η οικογένεια Γιατράκου, αρχικά ο Πέτρος Γιατράκος και τώρα τα παιδιά του, Καίσαρας, Πάτροκλος και Πέτρος, έχουν κάθε δικαίωμα να υποστηρίζουν ότι κατέχουν νόμιμους τίτλους για το σύνολο του νησιού. Το απέκτησαν σταδιακά από την οικογένεια Μπενάκη και άλλους ιδιοκτήτες, έχει παρουσία η οικογένεια Γιατράκου εδώ και 100 χρόνια στο νησί, ωστόσο υπάρχουν κάτοικοι της περιοχής και δικηγόροι που αμφισβητούν τους τίτλους χαρακτηρίζοντάς τους σαθρούς, χωρίς πάντως να έχουν παρουσιάσει επαρκή στοιχεία.
Το βασικό πρόβλημα που «μπλοκάρει» οποιαδήποτε σκέψη για πώληση ή ενοικίαση και αξιοποίηση αφορά στον χαρακτηρισμό του νησιού ως αρχαιολογικού χώρου, με τους ιδιοκτήτες να μην το αποδέχονται και να μιλούν ακόμη και για αποζημιώσεις λόγω αδυναμίας προστασίας της περιουσίας τους. Σε κάθε περίπτωση, η υπόθεση θα κριθεί στα δικαστήρια και το μόνο που μένει είναι μια πολύχρονη προσπάθεια για την εκμετάλλευση του θαλάσσιου «παράδεισου», προσπάθεια που συνδέεται και με ένα μεγάλο σκάνδαλο.
Φαραωνικό τουριστικό πρότζεκτ
Ηταν το 1997-1998 όταν ισραηλινή εταιρεία, με τη διαμεσολάβηση πολύ ισχυρών παραγόντων της πολιτικής ζωής του Ισραήλ και κυρίως του Γκιλάντ Σαρόν, γιου του τότε πρωθυπουργού Αριέλ Σαρόν, προσπάθησε να αποκτήσει τον Πάτροκλο. Το σχέδιο προέβλεπε επένδυση… 16 δισ. δολαρίων για την κατασκευή καζίνου με το όνομα «Μίδας», ξενοδοχείων 100.000 κλινών (!) αλλά και δύο υποθαλάσσιων σηράγγων που θα ένωναν το νησί με τη στεριά. Είχε ακουστεί ακόμη και η κατασκευή γέφυρας στα πρότυπα του Ρίου – Αντιρρίου. Ο επιχειρηματίας Ντέιβιντ Απελ δωροδόκησε αξιωματούχους που θα πίεζαν την ελληνική κυβέρνηση να προωθήσει το φαραωνικό τουριστικό πρότζεκτ.
Οι προσπάθειες έμειναν στα χαρτιά, αφενός γιατί ξέσπασε σάλος με την εμπλοκή σε «μίζες» του γιου του πρωθυπουργού, και έγιναν σχετικές έρευνες, και αφετέρου γιατί εμφανίστηκαν τα αρχαιολογικά και δασικά εμπόδια που καθιστούσαν αδύνατη την αξιοποίηση αν όχι όλου του νησιού, σίγουρα ενός μεγάλου μέρους του.
Εκτοτε, έγιναν πολλές ενέργειες για να ξεμπλοκάρουν οι διαδικασίες και να «καθαρίσει» το νησί ώστε να αποκτήσει άδειες οικοδόμησης, ενώ υπήρξαν και αρκετοί ενδιαφερόμενοι. Ακούστηκε ακόμη και το όνομα της Ντονατέλα Βερσάτσε και επενδυτικών funds αραβικών συμφερόντων ή από τη Σιγκαπούρη που ήθελαν να αποκτήσουν τον Πάτροκλο και να τον μετατρέψουν σε τουριστικό θέρετρο.
Πιο κοντά βρέθηκε το 2008 ο γνωστός Λιβανέζος επενδυτής Ντέιβιντ Μαλούφ ο οποίος συνεργαζόταν και με την Ντ. Βερσάτσε και ήρθε σε επαφή για την αγορά του νησιού έναντι 120 εκατ. ευρώ με σκοπό να επενδύσει… 2,5 δισ. ευρώ. Στα σχέδια ήταν η κατασκευή ξενοδοχείων 6 αστέρων, θεματικού πάρκου, μεγάλου συνεδριακού κέντρου, σπα, αρχαίου θεάτρου 16.000 θέσεων, γκολφ, υποθαλάσσιου τούνελ και δύο λιμενοβραχιόνων. Αν και υπήρξε προσπάθεια από την τότε κυβέρνηση να αρθούν τα γραφειοκρατικά εμπόδια (αρχαιολογικά, δασικά, περιβαλλοντικά) τελικά το σχέδιο κόλλησε.
Αλέξανδρος Αυλωνίτης – Βασίλης Σ. Κανέλλης
Πηγή: Εθνος
