Για δεκαετίες η FIFA είναι εθισμένη σε μεθόδους που θυμίζουν μαφιόζικη οργάνωση – Tου Ίαν Μπουρούμα*

 

Το μόνο εντυπωσιακό στοιχείο σχετικά με τη σύλληψη επτά αξιωματούχων της FIFA σε ένα ελβετικό ξενοδοχείο το πρωί της 27ης Μαΐου, είναι ότι πραγματικά συνέβη. Οι περισσότεροι άνθρωποι πίστευαν ότι αυτοί οι καλομαθημένοι κύριοι με τα ακριβά κοστούμια που διοικούν την διεθνή ποδοσφαιρική ομοσπονδία, ήταν υπεράνω του νόμου. Όσες φήμες κι αν κυκλοφορούσαν, όσες αναφορές για παράνομη χρηματοδότηση, μίζες, νόθευση ψηφοφοριών, ή άλλες σκοτεινές πρακτικές κι αν διέρρεαν, ο πρόεδρος της FIFA Τζόζεφ Μπλάτερ, οι συνεργάτες του και οι συνάδελφοί του κατάφερναν πάντα να τη βγάζουν καθαρή.

Μέχρι στιγμής, δεκατέσσερις άντρες, συμπεριλαμβανομένων εννέα τωρινούς και πρώην αξιωματούχους της FIFA (αλλά όχι του ίδιου του Μπλάτερ) είναι υπόδικοι για σωρεία αδικημάτων που σχετίζονται με την απάτη και τη διαφθορά στις ΗΠΑ, όπου οι εισαγγελείς τους έχουν απαγγείλει κατηγορίες –μεταξύ άλλων- για εξασφάλιση ποσού 150 εκατομμυρίων δολαρίων από δωροδοκίες και μίζες. Επιπροσθέτως, οι Ελβετοί εισαγγελείς ερευνούν ύποπτες συναλλαγές πίσω από την απόφαση να δοθούν οι διοργανώσεις του Μουντιάλ του 2048 και του 2022 στη Ρωσία και στο Κατάρ αντίστοιχα.

 

Υπάρχει, βεβαίως, μακρά παράδοση παράνομων ενεργειών στον επαγγελματικό αθλητισμό. Η αμερικανική Μαφία είχε επιδείξει τεράστιο ενδιαφέρον για το μποξ. Μέχρι και το κρίκετ, γνωστό ως σπορ των τζέντλεμαν, έχει δηλητηριαστεί από την επιρροή των γραφείων στοιχημάτων και άλλους απατεώνες ατζέντηδες. Η FIFA είναι απλά η πιο πλούσια, πιο ισχυρή και η πιο παγκόσμια αγελάδα για άρμεγμα.

Πολλοί παρομοιάζουν τη FIFA με τη Μαφία και ο Μπλάτερ, γεννημένος σε ένα μικρό ελβετικό χωριό, συχνά αποκαλείται «Ντον Μπλατερόνε». Αυτό δεν είναι σωστό. Απ’ όσο γνωρίζουμε, δεν έχουν εκδοθεί συμβόλαια θανάτου από τα κεντρικά γραφεία της FIFA στη Ζυρίχη. Αλλά η μυστικοπάθεια του συγκεκριμένου οργανισμού, οι μέθοδοι εκφοβισμού εναντίον όσων ανταγωνίζονται τους διοικούντες του και η εξάρτησή του από χάρες, δωροδοκίες και από αποκαλούμενα «χρέη» θυμίζουν συχνά τις μεθόδους του κόσμου του οργανωμένου εγκλήματος.

Κάποιος θα μπορούσε, βεβαίως, να επιλέξει να δει τη FIFA ως έναν δυσλειτουργικό οργανισμό και όχι ως μια εγκληματική οργάνωση. Αλλά ακόμα και σε αυτό το ευνοϊκό για αυτήν σενάριο, πολλά σημεία της κακοδιαχείρισης άπτονται άμεσα της παντελούς έλλειψης διαφάνειας εκ μέρους της ομοσπονδίας. Όλη η επιχείρηση είναι στα χέρια μιας συμπαγούς ομάδας ανδρών (οι γυναίκες δεν έχουν κανένα ρόλο σε αυτό το σκοτεινό εγχείρημα) που όλοι τουςλογοδοτούν αποκλειστικά στο αφεντικό.

Αυτή είναι μία πρακτική που δεν ξεκίνησε υπό την ηγεσία του Μπλάτερ. Ο προκάτοχός του, ο μοχθηρός Βραζιλιάνος Ζοάο Χάβελανζ, ήταν εκείνος που μετέτρεψε τη FIFA σε μια διεφθαρμένη και πάμπλουτη αυτοκρατορία, ενσωματώνοντας όλο και περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες, οι ψήφοι των οποίων για τα αφεντικά της FIFA εξαγοράζονταν με όλων των ειδών τις επικερδείς συμφωνίες στο μάρκετινγκ και στα μίντια.  

Τεράστια ποσά εταιρικών χρημάτων από την Coca-Cola και την Adidas έρεαν μέσα στο σύστημα, φθάνοντας μέχρι τις άπληστες τσέπες των τριτοκοσμικών δικτατορίσκων και, σύμφωνα με καταγγελίες, του ιδίου του Χάβελανζ. Η Coca-Cola ήταν ο κύριος χορηγός του Μουντιάλ του 1978 που διεξήχθη στηνΑργεντινή, η οποία τότε ήταν υπόσκληρό δικτατορικό καθεστώς.

Ο Μπλάτερ δεν είναι τόσο άξεστος όσο ο Χάβελανζ. Σε αντίθεση με το βραζιλιάνο προκάτοχό του, ο Ελβετός δεν συνδέει ανοιχτά το όνομά του με μαφιόζους. Αλλά και η δική του εξουσία εξαρτάται από τις ψήφους χωρών εκτός της Δυτικής Ευρώπης, η αφοσίωσή των οποίων εξασφαλίζεται ακόμα με υποσχέσεις πλουσιοπάροχων τηλεοπτικών συμβολαίων και εμπορικών προνομίων. Στην περίπτωση του Κατάρ, αυτό σημαίνει τη διοργάνωση του Μουντιάλ σε ακατάλληλες για ποδόσφαιρο κλιματικές συνθήκες, μέσα σε στάδια που χτίστηκαν βιαστικά υπό άθλιες συνθήκες από κακοπληρωμένους ξένους εργάτες με ελάχιστα δικαιώματα.

Τα παράπονα των ελαφρώς πιο σχολαστικών ευρωπαίων αντικρούονται συχνά από κατηγορίες για νεο-αποικιακή συμπεριφορά, ή ακόμα και ρατσισμό. Στην ουσία αυτό ακριβώς κάνει τον Μπλάτερ έναν τυπικό άνθρωπο της εποχής του. Είναι έναςαδίστακτος διαχειριστής που παρουσιάζει τον εαυτό του ως υπερασπιστή του αναπτυσσόμενου κόσμου, που προστατεύει τα συμφέροντα των αφρικανών, ασιατών, αράβων και νοτιοαμερικανών απέναντι στην αλαζονεία της Δύσης.

Τα πράγματα έχουν αλλάξει πολύ από την εποχή όπου αργυρώνητοι άντρες από φτωχές χώρες εξαγοράζονταν για ναεπεκτείνουν τα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα της Δύσης. Όχι ότι αυτή η πρακτική έχει εξαφανιστεί εντελώς. Όμως, ο πραγματικός πακτωλός χρημάτων στις μέρες μας, δημιουργείται έξω από τις Δυτικές χώρες, σε μέρη όπως η Κίνα, ο Περσικός Κόλπος, ή η Ρωσία.

Δυτικοί επιχειρηματίες, αρχιτέκτονες, καλλιτέχνες, πρόεδροι πανεπιστημίων και διευθυντές μουσείων (γενικώς, όσοι χρειάζονται τεράστια ποσά για να χρηματοδοτήσουν ακριβά projects), είναι πλέον αναγκασμένοι να ασχολούνται με μη-Δυτικούς ολιγάρχες. Το αυτό ισχύει και για τους εκλεγμένους πολιτικούς. Κάποιοι, μάλιστα (βλ. Τόνι Μπλερ) φτιάχνουν έτσι τη μετα-κυβερνητική τους καριέρα.

Το να γλύφεις αυταρχικά καθεστώτα και σκιώδη επιχειρηματικά συμφέροντα, είναι μια διαδικασία όχι ιδιαιτέρως υγιεινή. Η σύγχρονησυμμαχία των Δυτικών συμφερόντων με πλούσιες, αντιδημοκρατικές δυνάμεις (τόσο στα σπορ, όσο και στις τέχνες, ή στην ανώτατη εκπαίδευση), σημαίνει συμβιβασμούς που θα κατέστρεφαν με ευκολία εδραιωμένες υπολείψεις.

Ένας τρόπος να αποφύγεις την προσοχή, είναι να δανειστείς την αντι-ιμπεριαλιστική ρητορική της αριστεράς. Τα νταραβέρια με δεσποτικούς και σκιώδεις μεγιστάνες δεν είναι πια αργυρώνητα, είναι ευγενή! Η πώληση ενός παραρτήματος πανεπιστημίου, ή μουσείουσε μια χώρα του Κόλπου, η κατασκευή άλλου ενός τεράστιου σταδίου στην Κίνα, η δημιουργία μιας περιουσίας φτιαγμένης από ποδοσφαιρικές χάρες στη Ρωσία ή στο Κατάρ, θεωρούνται πλέον προοδευτικές ενέργειες και θρίαμβος της διεθνούς αδελφότητας και των παγκόσμιων αξιών.

Αυτή είναι η πιο εκνευριστική πλευρά της FIFA του Μπλάτερ. Η διαφθορά, η εξαγορά ψήφων, η παράλογη δίψα των αφεντικών του ποδοσφαίρου για διεθνές πρεστίζ, τα φουσκωμένα στήθη με τα μετάλλια και τις διακρίσεις – όλα αυτά είναι αναμενόμενα. Η υποκρισία είναι που εκνευρίζει.

Ο θρήνος για τη μετατόπιση της διεθνούς εξουσίας και επιρροής από την καρδιά της Ευρώπης και των ΗΠΑ δεν ωφελεί κανένα. Επίσης, δεν μπορούμε να προβλέψουμε με ακρίβεια τις πολιτικές επιπτώσεις αυτής της μετατόπισης. Αλλά αν η άθλια ιστορία της FIFA αποτελεί κάποια ένδειξη, μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι, όποια μορφή κι αν έχει η σύγχρονη διακυβέρνηση, το χρήμα εξακολουθεί να κυριαρχεί.

 

  • Ο Ίαν Μπουρούμα είναι καθηγητής Δημοκρατίας, Ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δημοσιογραφίας στο κολλέγιο Bard, καθώς και συγγραφέας πολλών ιστορικών βιβλίων.

 

Πηγή: Project Syndicate