Τι είπε ο Πατριάρχης που “ενόχλησε” την Μόσχα(Πατριαρχείο) αλλά και το Κρεμλίνο(Πούτιν) το βάθος όσων είπε και ο αντίκτυπος ανά τις Εκκλησίες της Ορθοδοξίας
Του Αλέξανδρου Μ. Στεφανόπουλου / ΕΠΙΚΑΙΡΑ*
Εδώ και χρόνια ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, πέραν των άλλων θαυμαστών έργων και δράσεων που έχει αναλάβει και όντως πανθομολογούμενος του αναγνωρίζονται, έχει καθιερώσειμεταξύ άλλων, με την έναρξη ή παραμονές του ενιαυτού (νέον εκκλησιαστικό έτος) , κάθε 1 Σεπτεμβρίου να συγκαλεί την Ιεραρχία του Οικουμενικού Θρόνου. Συνεκλήθη λοιπόν με πρωτοβουλία του κ. Βαρθολομαίου από 29 Αυγούστου μέχρι και 1η Σεπτεμβρίου εν τω συνόλω των Ιεραρχών του Θρόνου και με πολλές ιδιαιτερότητες και καινοτομίες για ακόμα μια φορά.
Αυτή, η Ιεραρχίατου Πατριαρχείου Κων/Πολεως, κατά την Ορθόδοξη Εκκλησιαστική τάξη αποτελείται από όλους τους Ιεράρχες που ποιμαίνουν της ανά τον κόσμο ορθόδοξες Εκκλησίες που ανήκουν στην πνευματική και διοικητική δικαιοδοσία –πλην των Νέων Χωρών της Ελλαδικής Εκκλησίας που ανήκουν μόνο στην Πνευματική ενώ η διοικητική έχει παραχωρηθεί επιτροπικώς – του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Αυτή όμως η Σύγκλησης της Ιεραρχίας, παρά την σπουδαιότητα και την ιστορικής σημασίας διάσταση που προσέλαβε, ακριβώς γιαόσα είπε όχι μόνον ο ίδιος Πατριάρχης Βαρθολομαίος, αλλά και για όσα αποκάλυψε στην εισήγηση του ο Αρχ. Αμερικής Δημήτριος περί «Επισκοπικών Γενικών Συνελεύσεων», θέμα που δεν θα θίξουμε στο παρόν ρεπορτάζ παρά την σπουδαιότητα του, αλλά κυρίως για όσα αποκάλυψε στην «μυστική»- καθώς δεν δόθηκε στην δημοσιότητα ακόμα- εισήγηση του ο Μητρ. Περγάμου Ιωάννη. Καθ ύλην αρμόδιος στα θέματα της συγκλήσεως της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδοξίας η οποία έχει εξαγγελθεί και προγραμματίζεται για το 2016, δεν έτυχε αναλόγου προσοχής από τα Ελληνικά –συστημικά και μη- ΜΜΕ σε αντίθεση με τα Ρωσικά (εκκλησιαστικά και μη).
Η σημασία της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου των Ορθοδόξων Εκκλησιών τονίζεται από τον ίδιο τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο σε ειδική μνεία που έκανε με σαφέστατες αιχμές όμως κατά της Μόσχας και άλλων κυρίως Σλαβογενούς προελεύσεως Ορθοδόξων εκκλησιών…
Και εδώ υπάρχει σοβαρός προβληματισμός εξ ου και τίθεται ένα μείζονος σημασίας ζήτημα με εθνικές διαστάσεις. Και ο νοών νοείτω… Το πρώτον είναι, για όσους παρακολουθούν και γνωρίζουν πολύ καλά τα ζητήματα ορθόδοξης εκκλησιολογικής και νομοκανονικής φύσεως συναρτήσει των ιστορικών αλλαγών του 19ου και 20ου αιώνα, που αναδύουν μεταξύ των δυο Εκκλησιών, Μόσχας και Κωνσταντινουπόλεως, ειδικά μετά την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ και ταυτόχρονα την αναδιάταξη του νέου εκκλησιαστικού χάρτη των Ορθόδοξων Βαλκανίων, παρευξείνιων και άλλων χωρών όπως Εσθονία, Γεωργία κτλ , παρατηρεί ότι πράγματι υπάρχει μια νέα κατάσταση. Μια γενικότερη αλλαγή που επηρέασε άμεσα και τις σχέσεις αρκετών Ορθόδοξων Εκκλησιών.
Στο μέσον αυτών των διαφορών εκλήθη να παίξει ιστορικά ρόλο ειρηνικό και εξισορροπητικό το Οικουμενικό Πατριαρχείο αφού σε αυτό προσέφυγαν αρκετές Ορθόδοξες Εκκλησίες μέσω του δικαιώματος του Εκκλήτου που διατηρούν με βάση τους Ιερούς Κανόνες. Αντί αυτού του ρόλου, σε αρκετές των περιπτώσεων, σε αντίθεση με τα επιζητούμενα εκ μέρους του Φαναρίου, εκ του αποτελέσματος κρίνοντες, διαπλατύνθηκαν και εντάθηκαν οι διαφορές. Αρκετές φορές είναι η αλήθεια όχι με άμεση ευθύνη της Κωνσταντινουπόλεως. Άλλες πάλι και με ευθύνη του Φαναρίου… Κυρίως λόγω προσώπων και χειρισμών που έγιναν εν βρασμό και με κυρίαρχο στοιχείο το θυμικό ασχέτως δικαίου…
Γεγονός που έφτασε να απειλήσει αρκετές φορές την ενότητα της Ορθοδοξίας με σχίσμα. Οι περιπτώσεις ουκ ολίγες. Τούτο και μόνο το γεγονός θα ήταν καλό το Φανάρι να το λάβει σοβαρότατα υπόψη του, πόσο μάλλον ο ίδιος ο Πατριάρχης που θεωρείται πλέον μέγας διδάσκαλος της Ορθόδοξης Εκκλησιαστικής διπλωματίας, για πολλούς λόγους αλλά και για εθνικούς λόγους που επιβάλει το Γένος των Ελλήνων Ορθοδόξων Ελλήνων, ειδικά μάλιστα εν όψει της συγκλήσεως της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Οι εντάσεις ένθεν κακείθεν προς ώρας έδειξαν να χαμηλώνουν χάριν της Ενότητας αλλά η απειλή του σχίσματος ελλοχεύει. Δυστυχώς ακόμα και αυτό διεφάνει ξεκάθαρα από τα εμπόδια που αποκαλύφθηκαν και από τον Μητρ. Αμερικής Δημήτριο αλλά κυρίως από όσα αποκάλυψε ο ο Μητρ. Περγάμου Ιωάννης.
Μακάρι, να μην φτάσουν τα πράγματα στα άκρα καθώς τέτοιες τοποθετήσεις-όπως αυτή του Οικ. Πατρ. Βαρθολομαίου- δεν αφήνουν πολλά περιθώρια –στην άλλη πλευρά της Μόσχας- να ελιχθεί και κατ ανάγκη χάριν της Ενότητας ώστε να υποχωρήσει στην κρίσιμη ώρα που φαίνεται πως πλησιάζει με γοργό βήμα.
Γιατί δυστυχώς αυτή η μεγάλη και κρίσιμη ώρα πλησιάζει με γοργούς ρυθμούς όσο οριστικοποιούνται τα περί της συγκλήσεως της Αγίας και Μεγάλης Πανορθοδόξου Συνόδου .
Τα όσα είπε, σχεδόν κατήγγειλε με ένταση ο Πρώτος των Πρώτων της Ορθοδοξίας ηγέτης , και όσα περισσότερα υπαινίχθηκε για ανάμειξη πολιτικών και οικονομικών κέντρων «δείχνοντας» Κρεμλίνο και Προέδρο Πούτιν, εν όψει πάντα αυτής της Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδοξίας, η οποία μάλλον σε μέγιστο βαθμό θα κρίνει και την ενότητα της Ορθοδοξίας, έχουν προκαλέσει την Μόσχα. Πατριαρχείο και Κρεμλίνο.
Τα όσα τόνισε ο κ.κ. Βαρθολομαίος ειδικά για τις «προσπάθειες χειραγώγησης» εκ μέρους της Ρωσικής Εκκλησίας, φαίνεται να ενόχλησαν όχι μόνο τον Ρώσο Πρόεδρο ο οποίος παρακολουθεί ανύσταχτα τις εξελίξεις στο ζήτημα αυτό-της συγκλήσεως δηλαδή της Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδοξίας στην οποία προσβλέπει και δίδει μεγάλη βαρύτητα – αλλά μάλλον πως βάζουν εμπόδια και στις καλές σχέσεις που οικοδόμησε η Αθήνα με το Κρεμλίνο. Όσο καλές μπορείς να τις πεις αφού πάντα θα εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις σχέσεις της Ελλάδος εντός της ατλαντικής συμμαχίας αλλά και με την άλλη πλευρά του ατλαντικού, τις ΗΠΑ που θεωρείται παραδοσιακή σύμμαχος χώρα.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να πούμε, αν και τελευταία έχει ατονήσει σε βαθμό απραξίας λόγω κυρίως πολιτικής βούλησης και όχι διότι ευθύνονται, οι διπλωμάτες μας στην Δ διεύθυνση εκκλησιαστικών Υποθέσεων του Ελλ. Υπ. Εξωτερικών , παρακολουθούν τα τεκταινόμενα στους κόλπους της Ορθοδοξίας γενικότερα με τα βλέμματα στραμμένα στο Φανάρι και την Μόσχα, με έκδηλη αγωνία όπως έλεγε στα Ε παλαιός και έμπειρος περί τα εκκλησιαστικά διπλωμάτης.
Έλεγε χαρακτηριστικά και εξηγούσε το απλούστατο αξίωμα της διεθνούς –αλλά και αιωνόβιας θρησκευτικής διπλωματίας- πως «όταν έχεις μέτωπα ανοιχτά παντού ,(σ.σ. και εδώ που τα λέμε το Φανάρι δυστυχώς επί Πατριαρχείας Βαρθολομαίου βοηθούντος βεβαίως και των νέων ιστορικών δεδομένων ειδικά στις χώρες του πρώην Ανατολικού μπλοκ), δεν ανοίγεις άλλα.
Αντιθέτως χτίζεις γερές συμμαχίες στρατηγικής σημασίας, όπως λ.χ με την Ελλαδική Εκκλησία ειδικότερα δε επί Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου ο οποίος στα δύσκολα με το που ανήλθε στον Αρχ. Θρόνο των Αθηνών έπραξε τα δέοντα προς το Φανάρι και το κάλεσμα Βαρθολομαίου. Ισχυρό σύμμαχο σε κρίσιμες ώρες και αυτό το γνωρίζει άριστα ο κ. Βαρθολομαίος, προκειμένου να επιτύχεις το στόχο που έχεις βάλει» και εν προκειμένω εδώ ο στόχος είναι διττός: Με την σύγκληση αυτής της ιστορικής Συνόδου το 2016 πρώτον είναι να βγει ενωμένη η Ορθοδοξία και να αποφευχθεί το σχίσμα και δεύτερος στόχος είναι πάλι η συνολική ενότητα της Ορθόδοξης Ανατολικής Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας.
Πολλά και άκρως ενδιαφέροντα, όπως αυτά διέρρευσαν από αξιόλογες και έγκυρες πηγές, επίσης για το ίδιο θέμα ελέχθησαν και μάλιστα με λεπτομέρεια από τον Μητρ. Περγάμου Ιωάννη και τον Μητρ. Αμερικής Δημήτριο, όπως ήταν φυσικό δεν πέρασαν απαρατήρητα από το Πατριαρχείο Μόσχας το οποίο οφείλουμε να υπέρ τονίσουμε πως σαφέστερα υπερτερεί σε οργάνωση και μέσα, έστω και με εκκοσμικευμένη αντίληψη, αλλά υπερτερεί(!) και αυτό πρέπει να το δει το Φανάρι.
Εν αντιθέσει προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο με πενιχρά έως και ανύπαρκτα μέσα προσπαθεί να τα αντιμετωπίσει την Μόσχα (Κρεμλίνο και Ρωσικό Πατριαρχείο). Ωστόσο επειδή τα όσα είπε και ετόνισε με έμφαση ο Οικουμενικός και Πρώτος τη Τάξη στην Ορθοδοξία δεν άφησαν καλή γεύση και στο αρμόδιο γραφείο του Προέδρου Πούτιν αφού εκείνον στόχευαν τα «βέλη»… Θα ήταν καλό να βρεθεί η χρυσή τομή στα επί μέρους ζητήματα μεταξύ των δυο Εκκλησιών, Κωνσταντινουπόλεως και Μόσχας πριν, οι διαφορές γίνουν ένταση και η ένταση απειλήσει σοβαρά με σχίσμα την Ορθοδοξία πολύ πριν φτάσουμε στο ποθούμενο γεγονός που δεν είναι άλλο από την Σύγκληση μετά από σχεδόν 1210 χρόνια από την τελευταία Σύνοδο της Ορθοδοξίας. Στόχος αυτής της συνόδου είναι αφενός να επιλύσει χρονίζοντα ζητήματα και αφετέρου να βγει όχι απλά ενωμένη αλλά ισχυρότερη. Αλλά κυρίως ενωμένη!
Η Ρωσική ενόχληση ακόμα δεν έχει εκφρασθεί ωστόσο είναι θέμα χρόνου να εκδηλωθεί… Και τότε η «αντίδραση» της Εκκλησίας της Κων/Πολης θα πρέπει να αντληθεί από την παραδοσιακή καλώς εννοούμενη πετυχημένη διπλωματία του Φαναρίου που δεν επιβίωσε απλά 17 αιώνες αλλά κυριάρχησε και δέσποσε σε περιόδους μάλιστα απόλυτης ισχύος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Η Σύνοδος αυτή είχεόμως να μας αποκαλύψει πολλά και σημαντικάπου δυστυχώς διέλαθαν της προσοχής των Ελληνικών –συστημικών και μη- ΜΜΕ .
Το ιδιαίτερο που αξίζει να τονιστεί, όλως ιδιαιτέρως καιέρχεται και «δένει» με τα όσα προείπαμε περί «ισχυρών στρατηγικής σημασίας συμμαχιών που οφείλεις να χτίζεις», έχει μεγάλη σημασία στην παρούσα ιστορική συγκυρία είναι ότι σε αυτή τηντοπική Επαρχιακή Σύνοδο ειδικά εκλήθησαν να συμμετάσχουν και Ιεράρχες της Ελλαδικής Εκκλησίας των λεγομένων Νέων Χωρών.
Ο ίδιος ο κ. Βαρθολομαίος με την έναρξη της εισήγησης του εξηγεί το γιατί : «ΜετὰπολλῆςχαρᾶςὡσαύτωςὑποδεχόμεθαεἰςτὴνπαροῦσανΣύναξινκαὶτοὺςἀδελφοὺςἀρχιερεῖςτοὺςδιαποιμαίνονταςτὰςἐνἙλλάδιἐπαρχίαςτοῦΟἰκουμενικοῦΘρόνουεὐχαριστοῦντεςαὐτοὺςδιὰτὴνπρόθυμονἀνταπόκρισίντωνεἰςτὴνπρόσκλησινἡμῶν. Ὡςγνωστόν, οἱἹεράρχαιοὗτοιδιὰτῆςΠατριαρχικῆςκαὶΣυνοδικῆςΠράξεωςτοῦἔτους1928 ἔχουνδιοικητικῶςτὴνἀναφορὰναὐτῶνεἰςτὴνἹερὰνΣύνοδοντῆςἁγιωτάτηςἀδελφῆςἘκκλησίαςτῆςἙλλάδος, τῆςὁποίαςκαὶἀποτελοῦνἰσότιμαμέλη, καθ᾿ὅσοναἱἐπαρχίαιτῶνλεγομένων«ΝέωνΧωρῶν», τὰςὁποίαςοὗτοιδιαποιμαίνουν, διοικοῦνταιἐπιτροπικῶςὑπὸτῆςἘκκλησίαςταύτηςβάσειτῆςἐνλόγῳΠράξεως. ἩσυμμετοχὴαὐτῶνεἰςτὴνπαροῦσανΣύναξινοὐδόλωςπροσκρούειεἰςτὰςπροβλέψειςτῆςμνημονευθείσηςΠράξεως, δοθέντοςὅτιἡΣύναξιςαὕτη, ὡςἤδηἐσημειώθη, δὲνἔχειδιοικητικὸνχαρακτῆρα, οὔτεκαλεῖταινὰλάβῃἀποφάσειςδιοικητικῆςφύσεως, ἐνῷοἱἐνλόγῳΜητροπολῖταιοὐδέποτεἔπαυσαννὰἀποτελοῦν, καὶκατὰτὴνἐπίσημονἀναγνώρισιντῆςἁγιωτάτηςἘκκλησίαςτῆςἙλλάδος, μέλητῆςἹεραρχίαςτοῦΟἰκουμενικοῦΘρόνουὡςδιαποιμαίνοντεςἐπαρχίαςτοῦΘρόνουτούτου.
Ὑποδεχόμενοικαὶτούτουςτοὺςἀδελφοὺςἀρχιερεῖςἐνπολλῇἀγάπῃκαὶτιμῇδραττόμεθατῆςεὐκαιρίαςὅπωςἀποστείλωμενδι᾿αὐτῶνπρὸςτὸνεὐσεβῆκαὶπιστὸνλαὸντῶνἐπαρχιῶντωνὁλόθυμοντὴνΠατριαρχικὴνἡμῶνεὐλογίανεὐχαριστοῦντεςαὐτὸνδιὰτὴνἀφοσίωσίντουπρὸςτὴνΜητέραἘκκλησίαν, τὴνὁποίανἀφοσίωσινκαὶἐπιδεικνύουνἐνθέρμωςκατὰτὰςἐκεῖκατὰκαιροὺςἐπισκέψειςἡμῶν. ΕἴηΚύριοςὁΘεὸςβοηθὸςκαὶσκεπαστὴςαὐτῶνἐνπᾶσιν.»
Στην Αθήνα, αλλά και εν γένει στους κόλπους της Ελλαδικής Εκκλησίας αυτή η εξήγηση που δίδει ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος για αυτήν ειδικά την πρόσκληση, προς αυτό το συγκεκριμένο τμήμα Ιεραρχών, είναι το προφανές. Οι ίδιοι κύκλοι, συμπεριλαμβανομένου και του περιβάλλοντος του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου δεν έκρυψαν την ελαφρά δυσφορία που τους «κατέλαβε» στο άκουσμα της πρόσκλησης…
Αλλά παράλληλα αυτή καθ αυτή η πρόσκλησης αυτή εγείρει και μια σειρά άλλα εκκλησιολογικής φύσεως ερωτηματικά στους κύκλους των Ιεραρχών της Ελλαδικής Εκκλησίας που παραμένουν αναπάντητα παρά τις διευκρινήσεις του Οικουμενικού Πατριάρχη. Ένα από αυτά τα ερωτηματικά είναι γιατί τώρα αυτή η πρόσκληση προς τους Ιεράρχες των Νέων Χωρών της Ελλαδικής Εκκλησίας; Πίσω από το ερώτημα, λένε εκείνοι που γνωρίζουν τα εσώτερα της Ορθοδόξου Εκκλησίας και δει μεταξύ Αθήνας και Φαναρίου, υποβόσκει μια νέα χαλαρή μικρής ισχύος ένταση μεταξύ των Εκκλησιών…. Με δράσεις και ενέργειες εκ μέρους του Φαναρίου που ενδεχομένως να υποσκάπτουν το Αυτοκέφαλο της Ελλαδικής Εκκλησίας μέχρις ότου τα πράγματα φτάσουν στα άκρα και τότε ο κίνδυνος που πάντα ελοχεύει είναι η άρσης του Πατριαρχικού Τόμου παραχώρησης του Αυτοκεφάλου.
Αλήθεια ποιος μπορεί να ξεχάσει άραγε την σφοδρότατη σύγκρουση των δυο Εκκλησιών, Ελλαδικής και Κων/Πολεως την περίοδο Ποιμαντορίας του Μακαριστού Αρχ. Αθηνών Κυρού Χριστόδουλου όπου το Φανάρι έφτασε μέχρι επιβολής του βαρύτατου επιτιμίου της Ακοινωνησίας εις τον μακαριστόν Χριστόδουλο. Τα ερώτημα που ανακύπτουν είναι αρκετά αλλά και οι απαντήσεις εκ Φαναρίου επίσης πολλές. Και ούτε είναι τοις παρούσης δημοσίως να ρίχνουμε, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, λάδι στην φωτιά που μάλλον προς το παρόν σιγοκαίει. Προς το παρόν… Και να ευχηθούμε να μη γίνει φλόγα που θα απειλήσει και πάλι την ενότητα της Ορθοδόξου Εκκλησίας ανοίγοντας ένα ακόμα μέτωπο. Τούτες τις ώρες η Κων/Πολη εν όψει μάλιστα και της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου οφείλει να επανασυστήσει-ανασυστήσει και επανασυσπειρώσει τις αδελφές Εκκλησίες. Ειδικά με εκείνες που τις συνδέει μακρά ιστορική σχέση. Το ίδιο οφείλει να κάνει και η Εκκλησία της Μόσχας με γνώμονα την ενότητα της Ορθόδοξης Ανατολικής Αποστολικής και Καθολικής Εκκλησίας, ειδικά τούτο τον αιώνα. Η δε Εκκλησία της Ελλάδος οφείλει και υποχρεούται να διαδραματίσει τον ρόλο που τις επιφυλάσσει η ιστορία και ο ιδρυτής της Απόστολος των Εθνών Παύλος οποίος όταν και στους Αποστολικούς χρόνους οι Απόστολοι κλυδωνίζονταν Εκείνος έλυσε προβλήματα και έκοψε, όπου χρειάστηκε γόρδιους δεσμούς, ως άλλος Αλέξανδρος. Τέλος να ευχηθούμε και ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πρόεδρος της Συνόδου της Ελλαδικής Εκκλησίας να λάβει το μήνυμα και να αναλάβει δράση χάριν της Ενότητας.
*ΕΔΏ ΔΗΜΟΣΙΕΥΕΤΑΙ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΧΩΡΙΣ ΤΙΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ –ΛΟΓΩ ΧΩΡΟΥ- ΠΕΡΙΚΟΠΕΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΠΟΥ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΠΙΚΑΙΡΑ
