Toυ Γκεβόργκ Μιρζαγιάν, RBTH
Η αεροπορική επιχείρηση της Ρωσίας στη Συρία εντυπωσίασε για την αστραπιαία ταχύτητα και την άψογη οργάνωσή της.
Η Ρωσία αναμίχθηκε επισήμως στη συριακή σύγκρουση. Αυτό όμως που εντυπωσιάζει, είναι η ταχύτητα της ρωσικής παρέμβασης. Στις 29 Σεπτεμβρίου, ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δήλωσε ότι η Μόσχα θα καταπολεμήσει την ISIS (οργάνωση «Ισλαμικό Κράτος» – ΙΚ), και το πρωί της 30ης Σεπτεμβρίου το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο (Άνω Βουλή της Ρωσικής Ομοσπονδίας), άμεσα του έδωσε την άδεια να στείλει εκεί ρωσικές δυνάμεις. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, η ρωσική Πολεμική Αεροπορία έπληξε τους πρώτους στόχους στη Συρία.
Στην πραγματικότητα, η επιχείρηση προετοιμαζόταν εδώ και εβδομάδες, ή ακόμη και μήνες. Όμως, το πιο σύνθετο και δύσκολο κομμάτι του σχεδίου δεν ήταν το τεχνικό, αλλά το πολιτικό. Η Μόσχα προσπάθησε να συμφωνήσει τις λεπτομέρειες της επιχείρησης με όλες τις εμπλεκόμενες δυνάμεις και χώρες.
Το διπλωματικό παρασκήνιο
Πρώτα απ’ όλα, η Μόσχα κατάφερε να έρθει σε συμβιβασμό με τους γείτονες της Συρίας, το Ισραήλ και τη Τουρκία. Μαζί τους, θα έπρεπε να συμφωνηθεί ένας μηχανισμός για την πρόληψη «ατυχημάτων» στρατιωτικής φύσεως. Κρίνοντας από την εξέλιξη των γεγονότων, οι Ρώσοι έθεσαν προφανώς τους Τούρκους και τους Ισραηλινούς μπροστά σε τετελεσμένα, και ουσιαστικά τους ανάγκασαν απλά να συμφωνήσουν. Και οι δύο πλευρές απάντησαν καταφατικά. Το Τελ Αβίβ, πάντως, κατάφερε να πετύχει τη δέσμευση της Μόσχας να μην «πέσουν» ρωσικά όπλα στα χέρια της λιβανικής οργάνωσης, Χεζμπολάχ.
Με τη Δύση, ωστόσο, ήταν πιο δύσκολο να βρεθεί κοινό έδαφος. Η αποτελεσματική συνεργασία για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας μεταξύ των ΗΠΑ, της ΕΕ και της Ρωσίας, παρεμποδιζόταν από δύο βασικά προβλήματα: Με ποιά πλευρά να πολεμήσουν και εναντίον ποίου; Η ουσία του πρώτου προβλήματος ήταν ότι η Δύση κατηγορηματικά αρνιόταν να πολεμήσει στο πλευρό του Άσαντ. Οι ΗΠΑ και η ΕΕ έκριναν ότι ο πρόεδρος της Συρίας θα πρέπει να παραιτηθεί, και μάλιστα αμέσως. Η Μόσχα και η Τεχεράνη αρνήθηκαν να τον παραδώσουν έρμαιο στις απαιτήσεις τους.
Ως αποτέλεσμα των διαβουλεύσεων, Μόσχα και Δύση κατέληξαν σε μια συμβιβαστική λύση. Να σημειωθεί, ότι αυτοί που έκαναν παραχωρήσεις ήταν οι χώρες της Δύσης. Συμφώνησαν ότι ο Άσαντ δεν πρέπει να φύγει από την εξουσία τώρα, αλλά μετά το τέλος των εχθροπραξιών και του εμφυλίου πολέμου. Ειδικότερα, ο Άσαντ δεν θα συμμετέχει στις νέες προεδρικές εκλογές. Τελευταία έδωσε τη συγκατάθεσή της η Ουάσινγκτον, αργά το βράδυ της 29ης προς τη 30η Σεπτεμβρίου. Ο Τζον Κέρι αναγνώρισε, ότι στη Συρία αυτό που χρειάζεται δεν είναι η ανατροπή του Μπασάρ αλ Άσαντ, αλλά «η ομαλή και ελεγχόμενη μετάβαση».
Με τη σειρά τους, η Τεχεράνη και η Μόσχα κατέστησαν σαφές, ότι δεν είναι ενάντια σε μια τέτοια μετάβαση της εξουσίας. Ο Χασάν Ρουχανί άφησε να εννοηθεί ότι δεν αποκλείει το ενδεχόμενο μεταρρυθμίσεων στη Συρία και ο Βλαντίμιρ Πούτιν, στις 30 Σεπτεμβρίου, εξέφρασε την ελπίδα για «μια ενεργή και ευέλικτη στάση» του προέδρου Άσαντ, και για την «προθυμία του να συμβιβαστεί χάριν της χώρας του και του λαού του».
Οι στόχοι των αεροπορικών επιθέσεων
Το δεύτερο πρόβλημα ήταν η αβεβαιότητα ως προς το ποιόν θα πλήξουν οι ρωσικοί βομβαρδισμοί στη Συρία: Την οργάνωση ΙΚ, ή όλους τους αντιπάλους της Δαμασκού; Πριν την αναχώρησή του για τις ΗΠΑ, ο Β.Πούτιν κατέστησε σαφές, ότι η ρωσική Πολεμική Αεροπορία μπορεί να επιτεθεί σε όλους όσοι αγωνίζονται εναντίον των «νόμιμων Αρχών» της Συρίας. Κι’ αυτό διότι οι συγκεκριμένες δυνάμεις παίζουν όπως τις κατευθύνει το ΙΚ. Η Δύση απαίτησε από τη Μόσχα να περιορίσει τους βομβαρδισμούς στις θέσεις του ΙΚ, όμως, τελικά, και σε αυτό έκανε παραχωρήσεις. Κυκλοφορούν φήμες, ότι η Δύση θα εξαναγκάσει τη συριακή αντιπολίτευση να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τον Ασάντ και να συνάψει μια πολιτική συμφωνία. Έτσι, οι κυβερνητικές δυνάμεις θα μπορούν να μάχονται κατά των τρομοκρατών χωρίς να αποσπάται η προσοχή τους.
Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν σημεία της επιχείρησης που πρέπει να επιλυθούν διαφορετικά. Θα πρέπει να συγκροτηθεί ένας ευρύτερος συνασπισμός, να συμφωνηθεί με σαφήνεια ο τρόπος συντονισμού των ενεργειών με τον αμερικανικό συνασπισμό. Ωστόσο, όλα αυτά πλέον θα πρέπει να γίνουν κατά τη διάρκεια της επιχείρησης. Η έναρξή της δεν μπορούσε να αναβληθεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Κάθε μέρα, το ΙΚ ενισχύει τις θέσεις του. Εκτός των άλλων, οι εταίροι θα μπορούσαν οποιαδήποτε στιγμή να αλλάξουν τη θέση τους, κάτω από την επίδραση εξωτερικής πίεσης ή εσωτερικών παραγόντων.
