Συνέντευξη του επικεφαλής του EuroWorking group στην “Κ”

Ο άνθρωπος που έχει παρακολουθήσει, σχεδιάσει και διαπραγματευτεί το ελληνικό πρόγραμμα από την πρώτη μέρα της δημιουργίας του και το γνωρίζει όσο ελάχιστοι είναι ο Αυστριακός οικονομολόγος, επικεφαλής του Euroworking Group, Τόμας Βίζερ. Ο κ. Βίζερ είναι άτομο «κλειδί» για το ελληνικό πρόγραμμα, καθώς με την ομάδα τεχνοκρατών –έναν από κάθε κράτος-μέλος της Ευρωζώνης– προετοιμάζει τις συνεδριάσεις του Eurogroup και αποφασίζει σε πολλές περιστάσεις εάν θα δώσει ή όχι το πράσινο φως σε μια σειρά από ελληνικά θέματα.

Της Ελένης Βαρβιτσιώτη

Σήμερα μιλάει στην «Κ» για τη σημασία της συμμετοχής του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, γιατί πρέπει να κλείσει η αξιολόγηση όσο το δυνατόν γρηγορότερα, εάν η ελάφρυνση του χρέους είναι αναγκαία και γιατί η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα που βρίσκεται έξι χρόνια σε πρόγραμμα προσαρμογής. Και σε κάθε περίπτωση ξεκαθαρίζει, κατά τρόπο κατηγορηματικό: «Δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να κλείσει η πρώτη αξιολόγηση χωρίς το ΔΝΤ». Τέλος, διευκρινίζει με νόημα πως «οι κανόνες του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης είναι ξεκάθαροι και απαιτούν τη συναίνεση όλων των κρατών-μελών για τις εκταμιεύσεις. Εάν οποιοδήποτε από τα κράτη-μέλη δεν ήταν σύμφωνο με την εκταμίευση χρημάτων προς την Ελλάδα, τότε δεν θα μπορούσε να γίνει».

Από το καλοκαίρι

– Θα μπορούσε να μη συμμετέχει το ΔΝΤ στη συνέχεια του ελληνικού προγράμματος;

– Οταν ξεκινήσαμε το τρίτο πρόγραμμα, το καλοκαίρι του 2015, οι προϋποθέσεις εκείνη τη στιγμή κρίθηκαν ως μη κατάλληλες από το ΔΝΤ για να συμμετάσχει στο πρόγραμμα κατευθείαν. Παρ’ όλα αυτά, τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης συμφώνησαν να έχουν διαθέσιμη την πρώτη δόση των 26 δισ. ευρώ εξαιτίας του επείγοντος χαρακτήρα της κατάστασης. Ομως έγινε απολύτως σαφές, αναφέρθηκε και στη δήλωση του Eurogroup στα μέσα Αυγούστου και νομίζω και στη δήλωση μετά τη Σύνοδο Κορυφής του Ιουλίου, ότι η συμμετοχή του ΔΝΤ στο πλαίσιο της πρώτης αξιολόγησης ήταν προϋπόθεση για το κλείσιμο της αξιολόγησης. Ακούσαμε πολύ σαφή μηνύματα από μερικά κράτη-μέλη ότι τα Κοινοβούλιά τους δεν θα συμφωνήσουν στο κλείσιμο της αξιολόγησης εάν δεν είναι απολύτως βέβαια ότι το ΔΝΤ θα ενταχθεί στο πρόγραμμα, όπως η Φινλανδία, αλλά και άλλα κράτη-μέλη. Δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να κλείσει η πρώτη αξιολόγηση χωρίς το ΔΝΤ και αυτό δεν είναι προσωπική μου άποψη ή των θεσμών της Ε.Ε., αλλά μια πραγματικότητα που απορρέει από τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες σε μερικά κράτη-μέλη.

– Θα μπορούσε το πρόγραμμα να συνεχιστεί χωρίς τη συμμετοχή ενός κράτους-μέλους, π.χ. της Φινλανδίας, που αναφέρατε προηγουμένως;

– Οχι, οι κανόνες του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης (ESM) είναι ξεκάθαρο ότι απαιτούν τη συναίνεση όλων των κρατών-μελών για τις εκταμιεύσεις. Εάν οποιοδήποτε από τα κράτη-μέλη δεν ήταν σύμφωνο με την εκταμίευση χρημάτων προς την Ελλάδα, τότε δεν θα μπορούσε να γίνει. Απαιτούμε από κάθε χώρα –όπου είναι αναγκαίο– η κυβέρνησή του να πάει στο Κοινοβούλιο και να πάρει έγκριση. Μόνον τότε το διοικητικό συμβούλιο του ESM μπορεί να δώσει πραγματικά το πράσινο φως για να εκταμιευθούν τα χρήματα.

– Γιατί πρέπει η ελληνική πλευρά να ολοκληρώσει την αξιολόγηση όσο το δυνατόν γρηγορότερα, αφού δεν υπάρχουν μεγάλες πληρωμές το πρώτο εξάμηνο του 2016;

– Θα μπορούσαμε να πούμε ότι δεν υπάρχουν καταστροφικές πληρωμές το πρώτο εξάμηνο του 2016, αλλά υπάρχουν πολύ σημαντικές ληξιπρόθεσμες οφειλές του ελληνικού Δημοσίου σε άλλους τομείς της οικονομίας, που φτάνουν τα 6 δισ. Ετσι οι εκταμιεύσεις του προγράμματος θα επέτρεπαν στην ελληνική κυβέρνηση να ξεπληρώσει αυτές τις ληξιπρόθεσμες οφειλές. Κατά τη γνώμη μου, η πληρωμή αυτών των οφειλών είναι ένας από τους λόγους που είναι εντελώς απαραίτητα για την ανάπτυξη της χώρας και για μια ανοδική τάση της οικονομίας. Το δεύτερο είναι να καθαρίσει τα «κόκκινα δάνεια» από τους ισολογισμούς των τραπεζών πιο γρήγορα απ’ ό,τι ήταν εφικτό μέχρι τώρα. Ενας από τους κύριους λόγους που είναι πολύ επιθυμητό να ολοκληρωθεί γρήγορα η δεύτερη αξιολόγηση είναι ότι υπάρχει ένας αρκετά μεγάλος αριθμός υποχρεώσεων προς το ΔΝΤ που λήγουν το πρώτο εξάμηνο του 2016. Επίσης, είναι πολιτικά σκόπιμο να κλείσει την αξιολόγηση πριν από το καλοκαίρι, και ιδανικά τον Φεβρουάριο. Ετσι στη συνέχεια θα μπορεί να καθαρίσει το πεδίο για την ελληνική κυβέρνηση και να μπορέσει να επικεντρωθεί στη δική της πολιτική ατζέντα. Οσο οι διαπραγματεύσεις με τους θεσμούς και τα κράτη-μέλη βρίσκονται σε εξέλιξη, δημιουργείται μεγάλη πολιτική ένταση. Τη στιγμή που το δεύτερο σετ με τα προαπαιτούμενα ψηφιστεί, αλλά και η πρώτη αξιολόγηση ολοκληρωθεί, ένα πολύ σημαντικό μέρος των απαιτήσεων του προγράμματος θα έχει ολοκληρωθεί. Είναι επίσης απαραίτητος όρος εάν η Ελλάδα θέλει να επιστρέψει στις αγορές μέσα στο 2016. Είναι βέβαιο ότι, για να συμβεί αυτό, προϋπόθεση αποτελεί η ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης.

– Πιστεύετε πως αν η Ελλάδα συνεχίσει να καθυστερεί στην υλοποίηση του προγράμματος, το κλίμα προς τη χώρα μπορεί να επιδεινωθεί;

– Από το καλοκαίρι το κλίμα στη συνεργασία με τις ελληνικές αρχές έχει γίνει πολύ καλύτερο. Ο κ. Τσακαλώτος είναι ένας πολύ ικανός εκπρόσωπος των πολιτικών συμφερόντων της Ελλάδας και την ίδια στιγμή έχει δημιουργήσει καλές σχέσεις με τους θεσμούς, καθώς και τον πρόεδρο του Eurogroup, και είμαι σίγουρος ότι αυτό το κλίμα θα συνεχιστεί.

– Οπότε δεν ανησυχείτε από πρόσφατες δηλώσεις που αφορούν τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα ή δημοσιεύματα που αναφέρονται στις παρεμβάσεις της Κομισιόν στον τομέα της παιδείας. Δεν θεωρείτε ότι αυτά επιβαρύνουν το κλίμα ή μήπως τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης παρουσιάζουν μια πιο αρνητική εικόνα από την πραγματικότητα;

– Στην Ελλάδα, όταν υπάρχει μια μικρή φωτιά τα ΜΜΕ τη μετατρέπουν σε τεράστια, τη στιγμή που η φωτιά αυτή δεν είναι αρκετά δυνατή για να ψήσει ακόμα και ένα χάμπουργκερ.

– Εχουν γίνει συζητήσεις για την ελάφρυνση του χρέους και προς ποια κατεύθυνση φαίνεται να καταλήγουν;

– Πολυάριθμες τεχνικές συζητήσεις έγιναν σχετικά με το πώς να προσεγγίσουν το ζήτημα του χρέους και μια ποικιλία μοντέλων εξετάστηκαν, αλλά επειδή η πρώτη αξιολόγηση έχει μόλις ξεκινήσει, δεν έχει γίνει ακόμη μια πολύ συντονισμένη προσπάθεια ώστε να καταλήξουν σε συμφωνία για τις βασικές παραμέτρους της ελάφρυνσης του χρέους. Αν κάποιος θέλει να αναλύσει την εξέλιξη του χρέους της Ελλάδα για τα επόμενα χρόνια, θα πρέπει πρώτα να γνωρίζει το αποτέλεσμα της πρώτης αξιολόγησης. Το αποτέλεσμα είναι ζωτικής σημασίας, καθώς θα απεικονίσει τη δημοσιονομική πορεία του 2016-2018 και πέραν αυτού. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό για την πρόβλεψη της ανάπτυξης, της αύξησης της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας στην Ελλάδα. Αυτά τα δύο μαζί θα διαδραματίσουν έναν μεγάλο καθοριστικό παράγοντα για την ανάπτυξη και τις δημοσιονομικές εξελίξεις της Ελλάδας κατά την επόμενη δεκαετία. Οταν αυτά είναι γνωστά, τότε θα μπορούμε να δούμε τι είδους μέτρα ελάφρυνσης του χρέους θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν.

Βοηθάει, αλλά…

– Πιστεύετε ότι είναι σημαντική μια ελάφρυνση του χρέους τώρα;

– Δύο είναι οι λόγοι. Πρώτον, έτσι συμφωνήθηκε και, δεύτερον, διευκολύνει μεσοπρόθεσμα την επιστροφή στις αγορές σε λογικές τιμές. Βοηθάει, αλλά δεν είναι sine qua non (απολύτως αναγκαίο).

– Εχετε παρακολουθήσει το ελληνικό πρόγραμμα από την πρώτη του μέρα, όπως και τα υπόλοιπα προγράμματα προσαρμογής των άλλων χωρών. Ποιος είναι ο λόγος που η Ελλάδα, έξι χρόνια αργότερα, βρίσκεται ακόμη σε πρόγραμμα;

– Σε όλες τις χώρες με οικονομικά προβλήματα υπάρχει η τάση να θέτουν ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης σε άλλους. Υπάρχουν διαφορετικοί βαθμοί, που κάποιος μπορεί να δει τα δικά του λάθη πολιτικής· αυτή η ενδοσκόπηση είναι κάτι στο οποίο καμία χώρα δεν είναι εξαιρετικά καλή, όμως μερικές είναι καλύτερες από άλλες.