Η ποσοτική χαλάρωση και τα χρήματα των Ευρωπαίων
Γράφει ο Κωνσταντίνος Βέργος*
Οταν ξεκίνησε η ποσοτική χαλάρωση (QE) στην Ευρωπαϊκή Ενωση, όλοι περίμεναν ότι θα οδηγήσει σε σημαντική ανατίμηση τις αξίες ομολόγων και φυσικά των μετοχών στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Αντί όμως ανατίμησης, οι μετοχικές αξίες κατρακυλάνε όλο και χαμηλότερα έχοντας χάσει το 1/5 της τιμής που είχαν προ ενός έτους.
Αυτό συνέβη διότι η φύση της ποσοτικής χαλάρωσης στην Ευρωπαϊκή Ενωση είναι διαφορετική από εκείνη στις ΗΠΑ την περίοδο 2008-2009.
Ενώ το αμερικανικό «Δημόσιο» προέβη σε αγορά χρηματοοικονομικών σκουπιδιών που ήταν υποτιμημένα διοχετεύοντας έτσι σημαντική ρευστότητα (μετρητά) σε όσες τράπεζες είχαν αυτούς τους προβληματικούς τίτλους, στην Ευρωπαϊκή Ενωση η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αγόρασε κυρίως τίτλους ομολόγων χωρίς πρόβλημα, μερικοί μάλιστα από τους οποίους (π.χ. από Γερμανία) ήταν εμφανώς υπερτιμημένοι καθώς είχαν… αρνητικά επιτόκια!
Ετσι διοχέτευσε μετρητά στη… γερμανική οικονομία, που δεν χρειαζόταν τη ρευστότητα, αντί να τη δώσει εκεί όπου θα είχε αποτέλεσμα (περιφερειακές αγορές, Ελλάδα, Πορτογαλία κ.λπ.), ενώ επίσης είναι μαθηματικά βέβαιο ότι στο επόμενο διάστημα δεν θα μπορέσει να τους πουλήσει παρά μόνο με… ζημίες!
Ως αποτέλεσμα η ρευστότητα διοχετεύτηκε σε λάθος τσέπες και οι λαθεμένες πολιτικές της γερμανοκρατούμενης Ε.Ε. δεν βοήθησαν σε έξοδο από την κρίση, η Ευρωπαϊκή Ενωση όχι μόνο δεν εισέρχεται σε ανάπτυξη, αλλά μεγάλες εταιρείες της, και δη οι περισσότερες γερμανικές, συγκλονίζονται από σκάνδαλα, ενώ οι αναταράξεις στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπως δείχνουν τα σκάνδαλα και προβλήματα της Deutsche Bank αλλά και άλλων τραπεζών (αυστριακών, ιταλικών) τώρα μόλις ξεκινάνε.
Ο ευρωπαϊκός καπιταλισμός εν ολίγοις, του οποίου οι τράπεζες είναι το κυρίαρχο κομμάτι, η ραχοκοκαλιά, όχι απλώς δεν μπήκε σε φάση ανάπτυξης, αλλά είναι σε φάση αποσάθρωσης.
Το χειρότερο όμως δεν έχει έρθει ακόμη και αφορά το κόστος της ποσοτικής χαλάρωσης για τον ίδιο τον Ευρωπαίο, δηλαδή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχοντας σχεδόν μηδενικά κεφάλαια η ίδια, θα υποχρεωθεί, πιθανότατα, να μετακυλήσει το κόστος της ποσοτικής χαλάρωσης στους ίδιους τους Ευρωπαίους πολίτες με νέα δυσβάστακτη φορολογία και ίσως με νέα προγράμματα λιτότητας/φοροκαρπαζιάς σε εθνικό επίπεδο.
Τα νέα μέτρα που ανακοίνωσε την προηγούμενη εβδομάδα ο κ. Ντράγκι δεν άλλαξαν αυτά τα δεδομένα. Τα χειροτέρευσαν.
Η ΕΚΤ θα προχωρήσει σε μείωση του βασικού επιτοκίου σε μηδέν (0%) και των επιτοκίων δανεισμού -0,4%.
Αυτό σημαίνει ότι πλέον μπορεί να συνεχίζει να αγοράζει -και μάλιστα με νέα «ορμή»…- γερμανικά κ.λπ. υπερτιμημένα ομόλογα σε ακόμη ακριβότερες τιμές (όσο χαμηλότερο το επιτόκιο τόσο πιο υπερτιμημένους τίτλους μπορεί να αγοράζει, καθώς αυτά συνδέονται), ενώ η αύξηση του μηνιαίου «ορίου» αγορών ομολόγων κ.λπ. τίτλων σε 80 δισ. ευρώ ανά μήνα είναι ένδειξη ότι θα επιταχύνει αυτές τις αγορές.
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις ώς τώρα κινήσεις, αυτό σημαίνει ότι οι αγορές υπερτιμημένων γερμανικών ομολόγων θα είναι πλέον σε επίπεδα 20 δισ. μηνιαίως πλέον περίπου (από τα 80 δισ. που αγοράζει μηνιαίως συνολικά η ΕΚΤ) και θα συνεχιστούν με αυτόν τον ρυθμό ώς τον Μάρτιο του 2017. Μετά θα πέσουν σε επίπεδα 5 δισ. μηνιαίως το πολύ.
Αρα στο επόμενο διάστημα η Ευρωπαϊκή Ενωση θα χρηματοδοτήσει αδρά μια νέα χρηματιστηριακή φούσκα για τα γερμανικά ομόλογα, που θα μειώσει το «κόστος δανειοδότησης» της χώρας αυτής αλλά δεν θα λύσει το πρόβλημα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μάλλον θα το χειροτερεύσει, κρίνοντας από την «επιτυχία» αυτής της τακτικής ώς τώρα επί ένα έτος…
*καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
