Οι τρομοκρατικές επιθέσεις και τα ευρωπαϊκά ελλείμματα
Γράφει ο Σωτήρης Ρούσσος*
Είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβεί κανείς σε αναλύσεις εν θερμώ, λίγες ώρες ή ακόμη και λίγες μέρες μετά τα τρομοκρατικά χτυπήματα. Όμως παρά το βαθύ πένθος και τραύμα που δημιουργούν, μάς δίνουν και έναυσμα να αναδειχθούν ορισμένα βασικά ελλείμματα που αφορούν τη φυσιογνωμία της Ευρώπης.
Το πρώτο έλλειμμα αφορά τη θέση της Ε.Ε. στον κόσμο. Συνήθως η Ένωση θεωρείται μια κατά κύριο λόγο εμπορική και οικονομική δύναμη, που δεν έχει ενιαία εξωτερική πολιτική. Εντούτοις οι κυρώσεις τόσο εναντίον του Ιράν όσο και εναντίον της Ρωσίας έδειξαν ότι ασκεί πολύ σημαντική εξωτερική πολιτική. Επίσης η παρέμβαση ευρωπαϊκών δυνάμεων, όπως της Γαλλίας, της Ιταλίας και άλλων, στη Λιβύη και στη Συρία αποτελούν πράξεις εξωτερικής πολιτικής, των οποίων τα αποτελέσματα καλείται να «πληρώσει» το σύνολο των κρατών-μελών. Για παράδειγμα, η Γαλλία αναμείχθηκε από την αρχή της συριακής εξέγερσης παίρνοντας το μέρος της αντιπολίτευσης. Ήταν μάλιστα από τις πρώτες χώρες των οποίων τα βομβαρδιστικά αεροπλάνα ενεπλάκησαν στη Συρία. Την ίδια στιγμή, χώρες της Ε.Ε. έχτιζαν προνομιακές σχέσεις με τη Σαουδική Αραβία, τις μοναρχίες του Κόλπου και την Τουρκία, δηλαδή με τις χώρες εκείνες που ευθύνονταν για την έμμεση ή άμεση ενίσχυση των τζιχαντιστών. Και όλα αυτά, χωρίς βέβαια να διαβουλευθούν με τους εταίρους και συμμάχους τους. Τα αποτελέσματα όμως αυτών των πολιτικών, είτε με τη μορφή των προσφυγικών ροών είτε με τη μορφή των τρομοκρατικών επιθέσεων καλούνται να αντιμετωπίσουν όλα τα κράτη-μέλη. Ποια τελικά είναι η θέση της Ε.Ε. στον κόσμο; Θα μιμηθεί οψίμως τη νεοσυντηρητική αμερικανική πολιτική των ωμών επεμβάσεων ή θα γίνει η παγκόσμια ηθική δύναμη, η οποία θα ανταποκρίνεται στην προστασία της δημοκρατίας και των κοινωνικών δικαιωμάτων;
Το δεύτερο έλλειμμα αφορά τον κοινωνικό και πολιτιστικό χαρακτήρα της Ευρώπης. Θα συνεχιστεί ο «εξαμερικανισμός» της ευρωπαϊκής κοινωνικής κουλτούρας, όπου το άτομο και η ατομική επιβίωση και επιτυχία αποτελούν τη μοναδική πυξίδα ή θα γίνει προσπάθεια να διατηρηθεί ένα μέρος τουλάχιστον του κοινωνικού συμβολαίου που θα αποτελεί όχι μόνο δίχτυ ασφαλείας για όσους δεν τα καταφέρνουν, αλλά θα αναδιανέμει πλούτο και ευκαιρίες σε όλα τα στρώματα και τις κοινωνικές ομάδες; Η έλλειψη απάντησης σε αυτό το ερώτημα θα διαιωνίζει την περιθωριοποίηση κοινωνικών στρωμάτων και εθνοθρησκευτικών ομάδων σπρώχνοντας ένα μικρό αλλά κρίσιμο για την οργάνωση τρομοκρατικών πυρήνων, κομμάτι της μουσουλμανικής νεολαίας των ευρωπαϊκών προαστίων προς τον τζιχαντιστικό σαλαφικό Ισλάμ.
Τέλος, για τους θιασώτες των φραχτών και της ιλιγγιώδους και εφιαλτικής, οργουελιανής αύξησης των μέσων παρακολούθησης θα πρέπει να τονίσουμε δύο πράγματα. Πρώτον, ότι η μετατροπή των ανοικτών κοινωνιών σε κοινωνίες επιτήρησης αποτελεί τεράστια ήττα των ευρωπαϊκών κρατών και σημαντική νίκη κάθε τζιχαντιστικής οργάνωσης, αφού θα έχει καταφέρει να μεταβάλει τον τρόπο ζωής μας. Δεύτερον, όλοι αυτοί οι πρόσφυγες που θα αναγκαστούν μετά από θαλασσοπνιγμούς, κακουχίες και μήνες στη λασπουριά της κάθε Ειδομένης να εγκαταλείψουν το όνειρο της Ευρώπης και να γυρίσουν απογοητευμένοι και απελπισμένοι στα στρατόπεδα προσφύγων θα είναι πολύ πιο ευάλωτοι στην τζιχαντιστική προπαγάνδα του «Ισλαμικού Κράτους» και των ομοίων του.
* Αναπληρωτής Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και υπεύθυνος του Κέντρου Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών, www.cemmis.edu.gr
