Ποια θα πρέπει να είναι η στρατηγική του νέου Προέδρου των ΗΠΑ στην ευρύτερη Μέση Ανατολή
Του LUIS DURANI
Το 2016 θα είναι καθοριστικό για τις Ηνωμένες Πολιτείες καθώς εκλέγεται νέος πρόεδρος, ο οποίος θα αντιμετωπίσει σημαντικές προκλήσεις. Μια από τις σημαντικότερες αφορά την εξωτερική πολιτική, ειδικότερα στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική.
DAESH
Η εκστρατεία των ΗΠΑ εναντίον του DAESH ξεκίνησε το 2014 με βομβαρδισμούς, όμως παρά τις επιθέσεις, οι τζιχαντιστές κατάφεραν να επεκταθούν στη Συρία και το Ιράκ και να αποκτήσουν μια σταθερή ροή εσόδων από τις πετρελαιοπηγές που κατέλαβαν. Η αξιοποίηση των social media έφερε νέα μέλη και την επέκταση της τρομοκρατικής δραστηριότητας εξωτερικό, όπως στις επιθέσεις στο Παρίσι, καθώς και την κατάρριψη ενός ρωσικού αεροσκάφους στην Αίγυπτο. Εκτός από τις χαοτικές περιοχές της Συρίας και του Ιράκ, το DAESH έχει καταφέρει να απλώσει τα πλοκάμια του και σε άλλες χαοτικές ή εμπόλεμες ζώνες, όπως η Λιβύη, η Αίγυπτος, η Αλγερία, η Σαουδική Αραβία, η Υεμένη , το Πακιστάν, η Ινδία, η Νιγηρία, και ο Βόρειος Καύκασος.
Ο επόμενος πρόεδρος πρέπει να αντιμετωπίσει τη ρίζα του προβλήματος που οδήγησε στην άνοδο του DAESH και η εισβολή στο Ιράκ ήταν ένα σημαντικός καταλύτης. Η περιφερειακή διελκυστίνδα μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας, έχει βοηθήσει την περαιτέρω ενδυνάμωσή του. Οι σουνίτες που περιθωριοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της θητείας του πρωθυπουργού Μαλίκι, το Ισλαμικό Κράτος έγινε η διέξοδος για την απογοήτευση που ένοιωθαν, καθώς και ένα μέσο για την ασφάλειά τους.
Ο επόμενος πρόεδρος δεν πρέπει μόνο να νικήσει το DAESH, αλλά και να μειώσει την ένταση μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν. Η επικράτηση έναντι των τζιχαντιστών δεν θα είναι ένα εύκολο κατόρθωμα, καθώς ίσως απαιτηθούν στρατεύματα στο έδαφος, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε ένα νέο τέλμα. Οι αεροπορικές επιδρομές μέχρι στιγμής έχουν κατάφερε απλά να επιβραδύνουν και όχι να σταματήσουν τους τρομοκράτες. Θα απαιτηθεί διπλωματική φινέτσα για να δημιουργηθεί ένας διεθνής συνασπισμός κυρίως από περιφερειακές χώρες, ενώ το ζήτημα του Άσαντ θα προκαλεί περαιτέρω επιπλοκές στην όποια προσπάθεια. Αυτή μπορεί να είναι η μία από τις πιο δύσκολες και περίπλοκες στρατιωτικές / διπλωματικές προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει ο επόμενος πρόεδρος.
Αφγανιστάν
Ο μεγαλύτερος πόλεμος στην ιστορία των ΗΠΑ συνεχίζεται, ενώ τα μέσα μαζικής ενημέρωσης σε μεγάλο βαθμό δεν ασχολούνται με το ζήτημα. Ενώ η αρχική επέμβαση μπορεί να θεωρηθεί δικαιολογημένη λόγω των επιθέσεων της 11/9, η συνέχιση και η εξέλιξη της εκστρατείας έχει προκαλέσει διαφορετικές συζητήσεις. Εκτός από την ανατροπή ενός καθεστώτος που υποστήριζε μια τρομοκρατική οργάνωση, οι ΗΠΑ αποφάσισαν επίσης να συμμετάσχουν στην οικοδόμηση ενός δημοκρατικού κράτους. Λάθος επιλογές προσώπων με τη συμμετοχή πολέμαρχων αντί τεχνοκρατών στη νέα κυβέρνηση, με τη διαφθορά και τα εγκλήματα να επιστρέφουν. Οι Ταλιμπάν άρχισαν να φαίνονται ως μια εναλλακτική κυβέρνηση που μπορεί να τους παρέχει ασφάλεια και δικαιοσύνη. Ο επόμενος πρόεδρος θα πρέπει να συμβιβαστεί με την ζοφερή πραγματικότητα πως μια ιδανική απόσυρση δεν πρόκειται να συμβεί. Οι ΗΠΑ θα πρέπει να κάνουν μια ψευδοσυμφωνία ειρήνης με τους Ταλιμπάν και να συνεργαστούν τόσο με την κυβέρνηση του Αφγανιστάν όσο και με τους Ταλιμπάν για την εξάλειψη της απειλής του DAESH, το οποίο αποτελεί μια μακροπρόθεσμη στρατηγική απειλή για τις ΗΠΑ σε παγκόσμιο επίπεδο. Η δυναμική είναι στην πλευρά των ταλιμπάν και αυτό θα πρέπει να αξιοποιηθεί στον πόλεμο εναντίον του DAESH.
Πακιστάν
Στα σύνορα με το Αφγανιστάν, το Πακιστάν αντιπροσωπεύει την απόλυτη πράξη εξισορρόπησης για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Η εύθραυστη χώρα διαθέτει δύο πυρηνικές κεφαλές και ριζοσπαστικές φονταμενταλιστικές ομάδες. Η συμμαχία του Πακιστάν με τις ΗΠΑ είναι στην καλύτερη περίπτωση επισφαλής. Στην πικρία των Πακιστανών, προστέθηκε η αφγανική κυβέρνηση του Καρζάι που ήταν πολύ πιο φιλική προς την Ινδία, το θανάσιμο εχθρό του Πακιστάν. Ο έλεγχος των ισλαμικών φονταμενταλιστικών οργανώσεων για τη «διεκπεραίωση» των πακιστανικών στόχων της εξωτερικής πολιτικής στο Αφγανιστάν, την Ινδία και άλλα μέρη έχει γίνει μπούμερανγκ και δημιουργεί περισσότερα προβλήματα για αυτούς. Ενώ οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες απειλές, πρέπει οπωσδήποτε να παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις στο Πακιστάν, διότι η κατάσταση εκεί μπορεί να γίνει το πρωταρχικό μέλημα για τους αμερικανούς από τη μια μέρα στην άλλη.
Συρία
Η Συρία αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο παιχνίδι μέσα σε ένα ακόμη μεγαλύτερο. Είναι το πεδίο μάχης «δια αντιπροσώπων» για τους Σαουδάραβες και τους Ιρανούς, καθώς και τον αναδυόμενο παγκόσμιο ανταγωνισμό μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας. Από τις διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης Άσαντ το 2011, η χώρα έχει βυθιστεί σε έναν εμφύλιο πόλεμο. Στον απόηχο αυτής της αιματοχυσίας, το DAESH έχει βρει την ευκαιρία να επεκτείνει τα εδάφη του και να δημιουργήσει μια βάση τόσο στη Συρία όσο και στο Ιράκ. Τώρα η σύγκρουση περιλαμβάνει στρατεύματα από τις ΗΠΑ, την ΕΕ, τη Ρωσία, το Ιράν, την Τουρκία, τις χώρες του Κόλπου, τους Κούρδους και άλλους. Η κατάσταση είναι μια πυριτιδαποθήκη που μπορεί να εκραγεί ανά πάσα στιγμή προκαλώντας μια μεγαλύτερη περιφερειακή σύγκρουση. Ο επόμενος πρόεδρος θα πρέπει να βρει έναν τρόπο να ισορροπήσει, γιατί ανεξαρτήτως της όποιας απόφασής του, το DAESH θα τον αναγκάσει να συμμετέχει ενεργά στην μάχη. Το μέλλον της Συρίας, είναι στην καλύτερη περίπτωση ζοφερό.
Λιβύη
Η ανάμειξη του Ομπάμα και της Χίλαρυ Κλίντον στο Λιβυκό εμφύλιο πόλεμο για την απομάκρυνση του Καντάφι, αποδείχθηκε το λιγότερο, ασύνετη. – το λιγότερο. Η άλλοτε ήσυχη χώρα της Βορείου Αφρικής μπήκε από τότε στη δίνη των αναταραχών. Παρά την έλλειψη κάλυψης των μέσων ενημέρωσης, ο εμφύλιος πόλεμος στη Λιβύη είναι κυρίως αντιπαράθεση των φυλών. Η χαοτική κατάσταση στη Λιβύη έχει δώσει τη δυνατότητα στο DAESH να δημιουργήσει ένα φρούριο στη Βόρεια Αφρική, αποκτώντας στρατηγική θέση στη νότια πύλη της Ευρώπης, καθώς και πρόσβαση σε άλλη μια χώρα πλούσια σε πετρέλαιο. Ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ θα πρέπει να αποφασίσει για το αν θα εμπλακεί σε μια εμφύλια σύγκρουση που ως επί το πλείστον υποκινήθηκε από την αρχική παρέμβασή των ΗΠΑ ή να προσπαθήσει να περιορίσει την όποια αμερικανική συμμετοχή, αποκλειστικά με στόχο την εξάλειψη του DAESH.
Υεμένη
Στην Υεμένη διεξάγεται ακόμα ένας άλλο πόλεμος δια αντιπροσώπων μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν για την περιφερειακή ηγεμονία. Ενώ οι ιρανικές στρατιωτικές δυνάμεις έχουν τελματώσει στη Συρία, η Υεμένη έχει γίνει το τέλμα της Σαουδικής Αραβίας. Στην Υεμένη από καιρό σιγοβράζουν οι φυλετικές και θρησκευτικές συγκρούσεις. Ο Ψυχρός Πόλεμος βρήκε τη χώρα να διχάζεται, ενώ η επανένωση στις αρχές της δεκαετίας του 1990, γεφύρωσε προσωρινά το χάσμα. Όταν η Αραβική Άνοιξη σάρωσε την περιοχή, η αυταρχική διακυβέρνηση του Σάλεχ ανατράπηκε και λίγο αργότερα, η χώρα βυθίστηκε σε εμφύλιο διχόνοια. Όταν οι υποστηριζόμενοι από το Ιράν σιίτες αντάρτες Χούτι φάνηκε πως μπορεί να καταλάβουν την εξουσία, οι Σαουδάραβες αποφάσισαν να παρέμβουν και να επαναφέρουν τους συμμάχους τους στην εξουσία. Η Σαουδική παρέμβαση έχει μετατραπεί σε τέλμα. Εν μέσω της εμφύλιας διαμάχης, η Αλ Κάιντα βρήκε ένα ασφαλές καταφύγιο στην ορεινή περιοχή της χώρας. Αλλά τώρα η Αλ Κάιντα έχει επισκιαστεί από το DAESH. Με τη Σαουδική Αραβία στο δικό αδιέξοδο και το «Ισλαμικό Κράτος» στα σύνορα της, ολόκληρη η αμερικανική στρατηγική για τη Μέση Ανατολή μπορεί να αλλάξει ριζικά, αν το DAESH προκαλέσει αναστάτωση στην ίδια τη Σαουδική Αραβία και αποκτήσει εκεί μια θέση.
Σομαλία
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, η Σομαλία είναι ένα αποτυχημένο άναρχο κράτος, με πολλές διαφορετικές παρατάξεις να αγωνίζονται μάταια για την επικράτηση. Οι ΗΠΑ έχουν μείνει μακριά από την περιοχή μετά την αποτυχημένη παρέμβασή τους το 1993 με ένα περιστατικό που έγινε γνωστό ως Black Hawk Down. Μετα΄την 11/9, την άνοδο της Αλ-Κάιντα και της σύνδεσής της με την τρομοκρατική οργάνωση Αλ Σαμπάαμπ, η περιοχή για άλλη μια φορά μπήκε στα ραντάρ των ΗΠΑ. Χειροτερεύοντας την κατάσταση, η Αλ Σαμπάαμπ ξεκίνησε πειρατείες. Παρόλο που δεν αποτελούν ευθεία απειλή εις βάρος των συμφερόντων των ΗΠΑ, η οργάνωση αποδεικνύεται ιδιαίτερα δραστήρια στη στρατολόγηση Σομαλών που μένουν σε δυτικές χώρες, ιδίως στις ΗΠΑ. Επιπλέον, το DAESH έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια για να εντάξει την Αλ Σαμπάαμπ στις τάξεις του. Ο επόμενος πρόεδρος θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι όχι μόνο η Αλ Σαμπάαμπ θα παραμείνει απομονωμένη, αλλά και να βρει έναν τρόπο να βοηθήσει την προσωρινή κυβέρνηση της Σομαλίας να εδραιώσει την εξουσία σε ολόκληρη τη χώρα. Αν συμβεί αυτό, τότε το Κέρας της Αφρικής δεν θα αποτελεί πλέον πρόσφορο έδαφος και πηγή για τους τρομοκράτες.
